Εθελοντές φροντίδας με το Χαμόγελο του Παιδιού

Είναι κάτι παιδιά που αντί να τρέχουν στις παιδικές χαρές, δίνουν τη μάχη της ζωής τους στα ογκολογικά τμήματα των νοσοκομείων. Και είναι και κάτι άλλα παιδιά που δεν είναι άρρωστα, αλλά βρίσκονται στους ίδιους λίγο πολύ θαλάμους, με εντολή εισαγγελέα, γιατί δεν υπάρχουν οι κατάλληλες δομές να φιλοξενηθούν. Λίγη φροντίδα σε αυτά τα παιδιά, με παιχνίδι και παρέα, προσφέρουν οι εθελοντές και οι εθελόντριες από το Χαμόγελο του Παιδιού. Για όλα αυτά μιλούν στην ATHENS VOICE η Βέρα Τσίχλη, η Αριστέα Κουμπή και η Μαριάντζελα Μοιρέα.

Στο θάλαμο του νοσοκομείου με εισαγγελική εντολή

Είναι ένα κοριτσάκι στην πολυκατοικία που μένω τρεισήμισι χρονών και κάθε φορά που με βλέπει με ενημερώνει για τις δραστηριότητές της: άλλες φορές έκανε πατίνι (πατίτι το λέει), άλλες χάιδεψε τη γατούλα κι άλλες φορές πήγε βόλτα στη γιαγιά. Οι γονείς της δεν την αφήνουν στιγμή από το χέρι. Παιδιά της διπλανής μας πόρτας είναι και τα παιδιά που μπορεί να συναντήσει κάποιος σε ένα νοσοκομείο Παίδων, όχι γιατί αρρώστησαν, αλλά γιατί ο εισαγγελέας έκρινε απαραίτητη την απομάκρυνσή τους από το οικογενειακό τους περιβάλλον λόγω βίας, παραμέλησης, εγκατάλειψης. Από μερικών μηνών έως και 15-16 ετών, μέχρι η Πολιτεία να αποφασίσει για το μέλλον τους, αν θα γυρίσουν δηλαδή σε πρόσωπο του οικογενειακού τους περιβάλλοντος ή θα φιλοξενηθούν σε κάποιον ξενώνα, «παρκάρονται» σε ένα νοσοκομείο. Αυτή η απόφαση μπορεί να έρθει μετά από μήνες και μέχρι τότε τα παιδιά, που είναι μερικές δεκάδες, ζούνε στα ίδια δωμάτια με άλλα παιδιά, με τους αυστηρούς κανόνες ενός νοσοκομείου.

Εθελόντρια φροντίδας αυτών των παιδιών από «Το Χαμόγελο του Παιδιού» είναι η Αριστέα Κουμπή, 59 ετών. «Είμαι από το 2014 εθελόντρια στο Χαμόγελο του Παιδιού, αμέσως μετά τη συνταξιοδότησή μου. Ήμουν καθηγήτρια, φιλόλογος», λέει. Η Α. Κουμπή πηγαίνει στα νοσοκομεία μία φορά την εβδομάδα, από δύο ώρες την κάθε φορά. «Με τα μικρότερα παίζουμε παιχνίδια, όπως επιτραπέζια, τους διαβάζουμε παραμύθια ή πάμε στην παιδική χαρά, με τα πιο μεγάλα κάνουμε και βόλτες στο προαύλιο. Τα πολύ μικρά τα παίρνουμε αγκαλιά, τα βοηθάμε να φάνε, να κάνουνε μπάνιο τα φροντίζουμε. Και κοιτάμε αν τους λείπει κάτι, όπως για παράδειγμα ένα μπουφάν το χειμώνα, για να ενημερώσουμε αμέσως τη Γραμμή SOS 1056 του Χαμόγελου του παιδιού και άνθρωποι του Οργανισμού να φέρουν ό,τι χρειάζεται το παιδί. Τα παιδιά αυτά στο περιβάλλον του νοσοκομείου δεν μπορούν ούτε να φωνάξουν ούτε να τρέξουν κι επειδή δεν είναι άρρωστα, δεν τους αρέσει και να είναι όλη μέρα μέσα στο δωμάτιο».

Υπάρχουν παιδιά που περιμένουν την εθελόντρια πώς και πώς, υπάρχουν κι άλλα πιο κλεισμένα στον εαυτό τους, στην εφηβεία συνήθως, που δεν θέλουν να μιλήσουν καθόλου. «Μου έχει κάνει μεγάλη έκπληξη πως τόσο μικρά παιδιά είναι μόνα τους σε ένα θάλαμο. Συνήθως, φροντίζουν να τα βάζουν απέναντι από το γραφείο της προϊσταμένης, αλλά όσο και να το κάνεις… Πολλές φορές τα φροντίζουν οι γονείς παιδιών που νοσηλεύονται στον ίδιο θάλαμο και αυτή είναι η καλύτερη περίπτωση για εκείνα. Μεγάλη εντύπωση μου έχει κάνει και το πόσο πολύ, αν είναι αδερφάκια, φροντίζει το ένα το άλλο. Μια φορά που ήταν τέσσερα αδερφάκια και το μεγαλύτερο κοριτσάκι, που δεν θα ήταν 9 χρονών, έβρεχε ένα χαρτομάντιλο και καθάριζε το μέτωπο στα μικρότερα, για να τα φροντίσει».

Αναρωτιέμαι αν αναπτύσσονται σχέσεις, αν οι εθελοντές βλέπουν τα ίδια παιδιά. «Όχι, δεν πηγαίνουμε στα ίδια παιδιά κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με εμάς τους εθελοντές ,αλλά και με τα παιδιά, που δε θέλουμε να δένονται συναισθηματικά. Γιατί τα παιδιά δένονται. Θυμάμαι ένα που έλεγε την προϊσταμένη γιαγιά και τη νοσηλεύτρια μαμά. Κάποια σχέση, όμως, δημιουργείται, έστω και με τη μία φορά που θα συναντήσεις ένα παιδάκι», λέει η Α. Κουμπή.

Οι ώρες στο νοσοκομείο που μοιάζουν ατελείωτες

Η Βέρα Τσίχλη, συντονίστρια του Τμήματος Εθελοντισμού στον Οργανισμό «Το Χαμόγελο του Παιδιού», λέει ότι «έτσι κι αλλιώς οι ώρες στο νοσοκομείο είναι ατελείωτες, πόσο μάλλον για παιδιά που είναι μόνα τους. Στόχος μας είναι να καλύπτουμε καθημερινά με τους εθελοντές μαςόσες περισσότερες ώρες μπορούμε κοντά στα παιδιά, ανάλογα με τα αιτήματα που δεχόμαστε από τα νοσοκομεία».

Εκτός από τα δεκάδες παιδιά που φιλοξενούνται στα νοσοκομεία με εισαγγελική εντολή υπάρχουν και τα νοσηλευόμενα παιδιά, παιδιά μηνών έως 15-16 χρονών, που μπορεί να νοσηλευθούν από μία ημέρα έως και μήνες, ειδικά όσα αντιμετωπίζουν σοβαρές/χρόνιες ασθένειες, όπως στα ογκολογικά τμήματα.

«Σκοπός μας είναι με παιχνίδι και διάφορες δραστηριότητες να κάνουμε πιο ευχάριστο τον χώρο του νοσοκομείου, μέσα από τη δράση της Δημιουργικής Απασχόλησης. Διασκορπιζόμαστε στο νοσοκομείο και πηγαίνουμε από δωμάτιο σε δωμάτιο ή μαζευόμαστε στον παιδότοπο της κλινικής, μαζί με τους γονείς και τα αδερφάκια, αν φυσικά μας επιτραπεί από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, βάσει της κατάστασης του παιδιού. Επίσης, διοργανώνουμε πάρτυ γενεθλίων, χριστουγεννιάτικες γιορτές, μουσικά και μαγικά απογεύματα. Και για μια ημέρα μόνο να νοσηλευθεί ένα παιδί, είμαστε δίπλα του. Από το πιο απλό: μπορεί ένα παιδί να ήρθε από την επαρχία ξαφνικά στο νοσοκομείο καινα μην πρόλαβε να πάρει τα παιχνίδια του∙ θα του δώσουμε εμείς», αναφέρει η Β. Τσίχλη.

Εθελόντρια Δημιουργικής Απασχόλησης είναι η Μαριάντζελα Μοιρέα, 22 ετών, φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Καποδιστριακό. «Από το σχολείο συμμετείχα σε κάποιες μικρές δράσεις εθελοντισμού και όταν ενηλικιώθηκα αποφάσισα να ασχοληθώ πιο συστηματικά. Έτσι, από τα 18 μου είμαι εθελόντρια στο Χαμόγελο του Παιδιού στη δράση της δημιουργικής απασχόλησης στην ογκολογική μονάδα», λέει.

«Στα πιο μικρά παιδιά αρέσουν περισσότερο η ζωγραφική και οι κατασκευές. Στα πιο μεγάλα τα επιτραπέζια, το θεατρικό παιχνίδι, η μουσική. Τραγουδάμε κιόλας». Η Μ. Μοιρέα λέει ότι «μας περιμένουν τα παιδιά και ανάλογα, αν έχουν διάθεση ή αν μπορούν, θα παίξουμε ή στο δωμάτιό τους ή θα πάμε στον παιδότοπο. Συμμετέχουν ενεργά και οι γονείς, έτσι δίνουμε και σε εκείνους μικρές στιγμές χαράς».

Η Μαριάντζελα έχει να κάνει με παιδιά με πολύ σοβαρές ασθένειες. Μετά από ένα μικρό δισταγμό, τη ρώτησα για τα συναισθήματά της φεύγοντας από το νοσοκομείο, αν αισθάνεται αυτό που λέμε ψυχοπλάκωμα. «Γενικά  τίποτα δε θα γινόταν, για εμένα τουλάχιστον, εάν δεν υπήρχαν οι άνθρωποι από το Χαμόγελο του παιδιού, οι εργαζόμενοι,  η Γεωργία, η Μαρίνα, η Βέρα, που μας στηρίζουν για να συνεχίζουμε…Φεύγοντας, υπάρχουν κάποιες φορές συναισθήματα λύπης, αλλά πάντα υπάρχει η ελπίδα ότι τα παιδιά θα γίνουν καλά».

Όταν ξεκίνησαν όλα με τον μικρό Ανδρέα

«Το Χαμόγελο του Παιδιού» είναι ένα δημιούργημα του δεκάχρονου Ανδρέα Γιαννόπουλου, που το 1994 αρρώστησε σοβαρά, αλλά συνέχισε να αντιμετωπίζει την ασθένειά του με θάρρος και να προσφέρει δύναμη στους γύρω του. Η ιστορία του και ο ίδιος ο μικρός Ανδρέας, μαζί με την επιθυμία του, να ιδρυθεί ένας σύλλογος για να έχουν όλα τα παιδιά ένα χαμόγελο, παρουσιάστηκαν το 1995 στην εκπομπή «Κόκκινη κάρτα», του Γιώργου Παπαδάκη. Στην τελευταία σελίδα του ημερολογίου του, 9 Νοεμβρίου 1995, ο Ανδρέας έγραψε το όνομα που επιθυμούσε να έχει αυτός ο σύλλογος που θα βοηθάει τα παιδιά: Το Χαμόγελο του Παιδιού.

Την επιθυμία του Ανδρέα συνέχισε ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος και «Το Χαμόγελο του Παιδιού», αναφέρει η Β. Τσίχλη και συνεχίζει «25 χρόνια τώρα είμαστε δίπλα σε παιδιά που έχουν δεχτεί οποιασδήποτε μορφή βίας, κακοποίησης, παραμέλησης, δίπλα σε παιδιά που έχουν πέσει θύμα εξαφάνισης, παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, παιδιά που κινδυνεύουν ή βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας και στερούνται τα αυτονόητα».

«Η ιστορία του Ανδρέα ήταν αυτή που με έκανε να αποφασίσω να ασχοληθώ με τον εθελοντισμό», λέει η Αριστέα Κουμπή. «Ήταν η τελευταία μου χρονιά ως καθηγήτρια και στο μάθημα Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ’ Γυμνασίου, στην ενότητα του Εθελοντισμού, βρήκα το βιντεάκι με τον μικρό Ανδρέα και το έδειξα στην τάξη, στα παιδιά. Τότε αποφάσισα να πάω στο Χαμόγελο του Παιδιού».

Αυτή τη στιγμή «Το Χαμόγελο του Παιδιού» έχει περίπου 3.500 ενεργούς εθελοντές και εθελόντριες, πανελλαδικά και εκατοντάδες που ασχολούνται με τις δράσεις στα νοσοκομεία. Για να γίνει κανείς εθελοντής, όπως λέει η Β. Τσίχλη, υπάρχει μια μικρή διαδικασία. Αρχικά θα γίνει μια συνέντευξη γνωριμίας, θα σταλεί στον υποψήφιο εθελοντή ένα ερωτηματολόγιο και στη συνέχεια μια δεύτερη συνάντηση ενημέρωσης και εκπαίδευσης. Θα ζητηθούν, επίσης, και κάποια δικαιολογητικά, όπως αντίγραφο ποινικού μητρώου, ιατρική βεβαίωση, φωτοτυπία ταυτότητας και μία μικρή φωτογραφία, ενώ ο χρόνος που θα αφιερώσει κανείς εξαρτάται από τη διαθεσιμότητά του. Μπορεί να είναι μια δυο φορές την εβδομάδα, μία φορά το μήνα, πιο εποχιακά.

Τώρα, λόγω της πανδημίας, οι δράσεις στα νοσοκομεία έχουν περιοριστεί. «Μου έχει λείψει η επαφή της προσφοράς, του να δίνουμε αγάπη, χαμόγελα, μικρές στιγμές χαράς σε αυτά τα παιδιά που αγωνίζονται καθημερινά», λέει η Μαριάντζελα Μοιρέα. Τη ρωτάω αν αισθάνεται να έχει αλλάξει κάτι μέσα της, λόγω της ενασχόλησής της με τον εθελοντισμό. «Νομίζω ότι εκτιμάω περισσότερο την κάθε στιγμή, γιατί δεν ξέρουμε τι μας περιμένει, προχωράμε μέρα με την ημέρα».

Κι εσείς, κυρία Κουμπή; «Διαπίστωσα ότι ο εθελοντής παίρνει περισσότερα από αυτά που δίνει. Δεν μου χρωστάνε κάτι αυτά τα παιδιά, εγώ τους χρωστάω. Τι να σας πω, ίσως να είναι και δικές μας ανάγκες που καλύπτονται μέσα από τον εθελοντισμό».

Μετά ρώτησα κι εμένα, αλλά η απάντηση που πήρα ήταν ότι είμαι μάλλον δειλός. Εάν εσείς δεν είστε, μπορείτε να δείτε περισσότερα για τις δράσεις του Χαμόγελου του Παιδιού στο www.hamogelo.gr