Λέσβος: Το ρεπορτάζ της DW για την επίσκεψη Ίλβα Γιόχανσον - Νότη Μηταράκη στο Καρά Τεπέ και η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική.
H Λέσβος είναι πλέον σύμβολο της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. Στην πράξη όμως τα ευρωπαϊκά ιδεώδη έχουν μείνει στα μισά – και λόγω της έλλειψης εναλλακτικών.
Η Ίλβα Γιόχανσον και ο Νότης Μηταράκης έχουν καίριες διαφορές αναφορικά με το πώς θα έπρεπε να διαχειριστεί η Ευρώπη τη μετανάστευση. Ενώ ο Έλληνας υπ. Μετανάστευσης ρέπει στη λήψη άμεσων αποφάσεων, η επίτροπος Εσωτερικών της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, επικαλείται συχνά τις ευρωπαϊκές αξίες. Ανθρώπινα δικαιώματα, διαφάνεια, αξιοπρεπής στέγαση και ελευθερία: Όλα αυτά είναι σπάνιο αγαθό στη Λέσβο και τα άλλα νησιά. Εδώ και μήνες αυξάνονται οι κατηγορίες κατά της Αθήνας για παράνομες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο, ενώ ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα επικρίνουν την κατάσταση στο Καρά Τεπέ.
«Δεν υπάρχει η θέληση»
Στα πλαίσια κοινής επίσκεψης στη Λέσβο, Γιόχανσον και Μηταράκης, επιχείρησαν το δρόμο της εξωστρέφειας: Προσφωνώντας ο ένας τον άλλο με το μικρό του όνομα, ευχαρίστησαν αλλήλους για το έργο τους. Διαφωνία προέκυψε μόνο όταν αναφέρθηκε πρόσφατη έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, στην οποία αναφέρονται υποθέσεις παράνομης επαναπροώθησης προσφύγων από την ελληνική κυβέρνηση. Ο Μηταράκης απέρριψε ως συνήθως τις κατηγορίες. Η Γιόχανσον απάντησε πως την ανησυχεί η κατάσταση και πως θα ήταν καλό η Ελλάδα να προσπαθούσε περισσότερο για άμεση διαλεύκανση της υπόθεσης. Ο Έλληνας υπουργός, νεύοντας ένθερμα, συμφώνησε μαζί της – ακόμη και όταν εκείνη αναφέρθηκε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το ποσό, με το οποίο οι Βρυξέλλες χρηματοδότησαν την Ελλάδα για τη συντήρηση των προσφυγικών χοτσπότ ξεπερνά τα 3 δις ευρώ, ενώ τα εκατομμύρια για το νέο, προσωρινό καμπ στο Καρά Τεπέ η χρηματοδότηση δεν συνυπολογίζεται σε αυτά. Ο Φάμπιαν Μπράχερ από την ΜΚΟ Choose Love αναρωτιέται για το που επενδύθηκαν τα χρήματα αυτά. Αντί για σύνδεση με το υδρευτικό δίκτυο, το νερό μεταφέρεται στα καμπ με 17 τεράστια φορτηγά. Για 7.000 ανθρώπους υπάρχουν προς το παρόν 36 ντουζιέρες. Κατά τ' άλλα η σωματική υγιεινή είναι εφικτή μόνο με τη βοήθεια κουβάδων. Η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος δεν επαρκεί – η θέρμανση κατά τους χειμερινούς μήνες δεν ήταν επαρκής, ενώ η υπερβολική επιβάρυνση των ηλεκτρικών δικτύων προκάλεσε φωτιές.
Για τον Μπράχερ υπάρχει μόνο μία εξήγηση για το γεγονός ότι από τον Σεπτέμβριο η κατάσταση δεν έχει αλλάξει: «Δεν υπάρχει θέληση να βελτιωθεί η κατάσταση και οι άνθρωποι να στεγάζονται αξιοπρεπώς. Ήδη περί τα τέλη Σεπτεμβρίου υπήρξε συζήτηση σχετικά με το τι θα πρέπει να γίνει αναφορικά με την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να έχουμε θέρμανση κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Αυτό όμως δεν έγινε. Διάφοροι οργανισμοί έχουν προσφερθεί να λύσουν το πρόβλημα, αλλά δεν τους έχει δοθεί άδεια».
Οι Βρυξέλλες δείχνουν απρόθυμες να ασκήσουν κριτική στην Ελλάδα. Αυτό πιθανώς να οφείλεται και στην έλλειψη εναλλακτικών λύσεων. Στη συνέντευξη Τύπου στη Λέσβο η Γιόχανσον βρήκε τα κατάλληλα λόγια προς την κατεύθυνση της ΕΕ για τις αέναες διαφωνίες σχετικά με την πολιτική στο προσφυγικό: «Εδώ και χρόνια δεν βρήκαμε μία κοινή λύση», με αποτέλεσμα τα ελληνικά νησιά να έχουν υποφέρει πολύ. Εν συνεχεία ευχαρίστησε τον κ. Νότη Μηταράκη για τις «πρακτικές λύσεις» του, δίχως να διευκρινίσει τι ακριβώς εννοεί με τη φράση αυτή.
Με μεγάλη ανυπομονησία αναμένονταν σχόλια από τις δυο πλευρές σχετικά με τους προσφυγικούς καταυλισμούς που πρόκειται να οικοδομήσει η Αθήνα στα λεγόμενα νησιά χοτσπότ – τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από τις Βρυξέλλες με 276 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις του Μηταράκη, θα είναι κλειστές εγκαταστάσεις, με διπλό φράχτη σε στιλ ΝΑΤΟ, αυστηρά ελεγχόμενα συστήματα εισόδου και πυροπροστασίας. Μέχρι σήμερα η Γιόχανσον απέκλειε κατηγορηματικά αυτό το κλειστό σύστημα. Κεκλεισμένων των θυρών οι διαφωνίες ενδεχομένως να συνεχίζονται, δημόσια όμως βρέθηκε μία κοινή γραμμή: «Ελεγχόμενη είσοδος και έξοδος», ονομάζεται ο συμβιβασμός, ο οποίος σημαίνει πως οι αιτούντες άσυλο θα μπορούν να βγαίνουν για κάποιες συγκεκριμένες ώρες την ημέρες. Ωστόσο το που θα επιτρέπεται να πηγαίνουν παραμένει ακόμη ανοιχτό. Μετά από πολλές τριβές μεταξύ τοπικής κοινωνίας και προσφύγων στη Λέσβο, αποφασίστηκε ότι το εργοτάξιο του νέου καταυλισμού δεν θα είναι σε κοινή θέα, ενώ οι πλησιέστεροι οικισμοί είναι μάλλον απίθανο να βρίσκονται σε κοντινή απόσταση για μετακινήσεις δίχως όχημα. Κι αυτό σημαίνει αποκλεισμό.
Είναι γεγονός ότι οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου στην Ελλάδα έχουν αλλάξει ταχύτητα. Επιπλέον, με μία πρώτη ματιά, ο νόμος περί Ασύλου φαίνεται να ανταποκρίνεται στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι αιτούντες άσυλο επιτρέπεται να κάνουν ένσταση μετά την πρώτη απόρριψη. Πρέπει να έχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένους δικηγόρους για να λάβουν την απαραίτητη νομική στήριξη. Πρέπει επίσης να υπάρχει μεταφραστής. Πρέπει να τηρείται το απόρρητο και το προσωπικό που έχει αναλάβει να κάνει τις συνεντεύξεις να έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα.
Η Αργεντίνα, Αμάντα Μούνιοζ ντε Τόρρο, είναι διευθύνουσα σύμβουλος της FENIX, μίας ΜΚΟ που προσφέρει δωρεάν νομικές συμβουλές στους αιτούντες άσυλο. Οι ενστάσεις της δεν αφορούν τόσο τον ίδιο τον νόμο, όσο τις ελλείψεις και τα σοβαρά προβλήματα που προκύπτουν κατά την εφαρμογή του: «Οι απελάσεις ανθρώπων είναι προτεραιότητα, αλλά κανείς δεν τους εγγυάται επαρκή νομική βοήθεια», κάτι που όπως αναφέρει αντικατοπτρίζεται και στις συνεντεύξεις: «Συχνά η μετάφραση δεν είναι καλή, ή οι διαδικτυακές συνεντεύξεις γίνονται δίχως κάμερα, πράγμα που σημαίνει ότι ο αρμόδιος δεν λαμβάνει μία πλήρη εικόνα του ατόμου που έχει από την άλλη πλευρά. Αλλά είναι σημαντικό να υπάρχει εικόνα του συνεντευξιαζόμενου, ώστε να αξιολογείται καλύτερα και η αξιοπιστία του». Η προστασία της ιδιωτικής ζωής καταπατάται επίσης συχνά, ιδίως σε περιπτώσεις προσφύγων που έχουν υποστεί ψυχολογικά τραύματα: «Οι αρμόδιοι συχνά δεν έχουν εκπαιδευτεί σχετικά με το πώς να αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους αυτούς και δεν ξέρουν πώς να θέσουν τις ερωτήσεις». Η απόσταση άλλωστε από τη θέσπιση του Νόμου μέχρι την εφαρμογή του στην Ελλάδα είναι συχνά μεγάλη, καταλήγει η ντε Τόρρο.
19°
