ΕΚΤ: Ποιοτικές οι επιστημονικές δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων

Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων κατά την περίοδο 2004-2018 διακρίνονται για την ποιότητα και την πρωτοτυπία τους, λαμβάνοντας συνεχώς περισσότερες αναφορές σε διεθνές επίπεδο. Οι σχετικοί δείκτες και η θέση της Ελλάδας στην ΕΕ και στον ΟΟΣΑ έχουν ανοδική πορεία και η απήχηση του ερευνητικού έργου της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας αυξάνεται, με τον σχετικό δείκτη απήχησης των ελληνικών δημοσιεύσεων να υπερβαίνει για πρώτη φορά τον παγκόσμιο μέσο όρο σε όλα τα κύρια επιστημονικά πεδία.

Τα παραπάνω συμπεράσματα εξάγονται από τα στατιστικά στοιχεία και τους δείκτες που δημοσίευσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) στο πλαίσιο της παραγωγής των εθνικών στατιστικών για τις δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά των επιστημόνων που εργάζονται σε ελληνικούς φορείς. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τη διεθνή βάση δεδομένων Web of Science και καλύπτουν την περίοδο 2004-2018.

Αναλυτικότερα, το 2018 καταγράφηκαν 11.606 επιστημονικές δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, επιτυγχάνοντας έτσι την υψηλότερη κατ' έτος επίδοση. Την ίδια περίοδο, σημαντική ήταν η αύξηση των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων στα διεθνή περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης (2.169 δημοσιεύσεις το 2018).

Οι σχετικοί δείκτες απήχησης των επιστημονικών δημοσιεύσεων την πενταετία 2014-2018 υπερβαίνουν για πρώτη φορά τον παγκόσμιο μέσο όρο (1) σε όλα τα επιστημονικά πεδία - «Φυσικές Επιστήμες», «Μηχανική & Τεχνολογία», «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας», «Γεωργικές Επιστήμες», «Κοινωνικές Επιστήμες» και «Ανθρωπιστικές Επιστήμες»- με τιμές που κυμαίνονται από 1,09 έως 1,36. Επίσης, εντείνεται η δικτύωση και η συνεργασία των Ελλήνων επιστημόνων με το εξωτερικό, καθώς οι συνδημοσιεύσεις με επιστήμονες από άλλες χώρες συνεχίζουν να αυξάνονται.

Ο αριθμός των αναφορών στις δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων συνεχίζει να διατηρεί την αυξητική τάση όλων των προηγούμενων ετών και την πενταετία 2014-2018 έφθασε στις 454.084 αναφορές, αριθμός που συνιστά ένα νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο. 

Την πενταετία 2014-2018, οι δημοσιεύσεις από ελληνικούς φορείς έλαβαν κατά μέσο όρο 8,1 αναφορές ανά δημοσίευση, ξεπερνώντας τον μέσο όρο αναφορών στην ΕΕ (6,9) και στον ΟΟΣΑ (6,7). Επίσης, το ποσοστό των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων που λαμβάνουν αναφορές -ένας ακόμα δείκτης που αποτυπώνει την πρωτοτυπία και την ποιότητα του ερευνητικού έργου και την αναγνωρισιμότητα των επιστημόνων συγγραφέων- διαμορφώθηκε την περίοδο 2004-2018 στο 75,6%, πάνω από το ποσοστό της ΕΕ (74,1%) και του ΟΟΣΑ (73,4%).

Κατά την πενταετία 2014-2018, τόσο ο αριθμός όσο και η κατανομή των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων με υψηλή απήχηση, κατέγραψαν σημαντική βελτίωση. Ειδικότερα, 1.230 δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων κατατάχθηκαν παγκοσμίως στο 1% των δημοσιεύσεων με υψηλή απήχηση, 4.406 δημοσιεύσεις στο 5%, 7.637 στο 10%, 16.403 δημοσιεύσεις στο 25% και 29.361 δημοσιεύσεις στο 50%.

Σημαντική είναι επίσης η ηγετική συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων στις δημοσιεύσεις με υψηλή απήχηση. Σε ποσοστό 22,9% των δημοσιεύσεων με ελληνική συμμετοχή που ανήκουν στο κορυφαίο 1%, ο πρώτος συγγραφέας προέρχεται από ελληνικό φορέα. Στο κορυφαίο 5% το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 33,1% και στο κορυφαίο 10% σε 39,1%.

Ποιοι παράγουν τις περισσότερες επιστημονικές δημοσιεύσεις

Οι σημαντικότερες κατηγορίες ελληνικών φορέων, ως προς τον αριθμό δημοσιεύσεων, είναι κατά σειρά τα Πανεπιστήμια (που πλέον συμπεριλαμβάνουν και τα ΤΕΙ), τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) και τα Δημόσια Νοσοκομεία.

Την πενταετία 2014-2018 η συμμετοχή των Πανεπιστημίων στο σύνολο των δημοσιεύσεων από ελληνικούς φορείς ήταν 86,1% (51.198 δημοσιεύσεις), των Ερευνητικών Κέντρων της ΓΓΕΤ 15,6% (9.274 δημοσιεύσεις), και των Δημόσιων Νοσοκομείων 11,9% (7.057 δημοσιεύσεις), ενώ οι υπόλοιπες κατηγορίες φορέων έχουν μερίδια κάτω από 5%. 

Το 2018, οι περισσότερες δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων ανήκαν στο επιστημονικό πεδίο «Φυσικές Επιστήμες» (47,2%), ενώ ακολουθούσαν «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας» (38,8%), «Μηχανική & Τεχνολογία» (22,6%), «Κοινωνικές Επιστήμες» (7,4%), «Γεωργικές Επιστήμες» (3%) και «Ανθρωπιστικές Επιστήμες» (1,7%).

Την πενταετία 2014-2018, οι σχετικοί δείκτες απήχησης των δημοσιεύσεων ελληνικών φορέων ξεπέρασαν τον παγκόσμιο μέσο όρο 1 και στα έξι κύρια επιστημονικά πεδία. Η υψηλότερη απήχηση (1,36) καταγράφηκε στο πεδίο «Μηχανική & Τεχνολογία».

Με ποιους συνεργάζονται οι Έλληνες ερευνητές

Την περίοδο 2004-2018, συνεχίστηκε η αύξηση στο ποσοστό των δημοσιεύσεων που πραγματοποιούνταν με συνεργασία, είτε με ελληνικούς ή είτε με ξένους φορείς. Το 2008 το ποσοστό των δημοσιεύσεων με διεθνή συνεργασία ανήλθε στο 60,6%. Αντίθετα, το ποσοστό των δημοσιεύσεων που πραγματοποιούνταν χωρίς συνεργασίες, από μόνο έναν ελληνικό φορέα, μειώθηκε στο 19,6% το 2018. Ο μεγαλύτερος αριθμός συνεργασιών καταγράφηκε με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία.

Αναφορικά με τις επιδόσεις ανά περιφέρεια, οι φορείς στην Περιφέρεια Αττικής παρήγαν τις περισσότερες δημοσιεύσεις (6.706) στη διάρκεια της περιόδου 2004-2018, ενώ έπονταν οι φορείς στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (2.741) και Κρήτης (1.550).

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ