Τα τελευταία δεδομένα για τον κορωνοϊό από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ

Η Ιατρική βιβλιογραφία και οι βάσεις δεδομένων Διεθνών Οργανισμών εμπλουτίζονται καθημερινά από νέα δεδομένα όσον αφορά στο νέο κορωνοϊό (SARS-Cov-2). Στη Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με Διευθυντή τον Καθηγητή και Πρύτανη Θάνο Δημόπουλο πραγματοποιείται αποδελτίωση των πιο σημαντικών δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων. Τα αποτελέσματα της έρευνας καθημερινά αλλάζουν και επικαιροποιούνται. Τα παρακάτω είναι τα τελευταία συμπεράσματα

1. ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ JOHNS HOPKINS
Το μεσημέρι της 15ης Μαρτίου 2020, το Παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου Johns Hopkins ανακοίνωσε 160.994 κρούσματα με 5.973 θανάτους, ενώ 75.959 έχουν επιβεβαιωμένα αναρρώσει. Στην Κίνα έχουν διαγνωσθεί 80.849 κρούσματα και 3.199 θάνατοι.

Στη γειτονική Ιταλία έχει παρουσιαστεί τις τελευταίες ημέρες απότομη αύξηση των κρουσμάτων και πλέον παραμένει στη 2η θέση της λίστας με 21.157 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 1.441 θανάτους (περίπου 150 θανάτους ημερησίως τις τελευταίες ημέρες). Ακολουθεί το Ιράν με 13.938 κρούσματα και 724 θανάτους και η Νότια Κορέα με 8.162 κρούσματα και 75 θανάτους.

Στην Ευρώπη, μετά την Ιταλία ακολουθεί η Ισπανία με 6.821 κρούσματα και 208 θανάτους, η Γερμανία έχει 5.142 κρούσματα και 9 θανάτους και η Γαλλία με 4.499 κρούσματα και 91 θανάτους. Ειδικά, η εικόνα της Γερμανίας είναι άξια αναλύσεων λόγω ελάχιστων θανατηφόρων κρουσμάτων. Βεβαίως αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο 46 περιστατικά έχουν ιαθεί στη Γερμανία, καθώς επίσης το γεγονός ότι μόνο 9 περιστατικά (<1%) κρίνονται σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση. Φαίνεται ότι η Γερμανία εφαρμόζει ελέγχους σε μεγάλη κλίμακα και διαγιγνώσκει ακόμα και τις πιο ήπιες περιπτώσεις. Αντίθετα στην Ιταλία έχουν ιαθεί 1.966 περιστατικά, ενώ οι 1.518 (9%) βρίσκονται σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση. Εάν οι διαφορές στη θνησιμότητα δεν οφείλονται σε επιδημιολογικούς παράγοντες καταγραφής, πιθανώς διαφορές στην ηλικιακή κατανομή των ασθενών και στο ποσοστό των ασθενών με συννοσηρότητες, στη θεραπευτική προσέγγιση των βαρέως πασχόντων ή ακόμα και γονιδιακοί παράγοντες μπορεί να διαδραματίζουν ρόλο αλλά αυτό απομένει να αποδειχθεί σε περαιτέρω αναλύσεις. Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες έχουν περισσότερα περιστατικά από την Ελλάδα, όπως 2.217 η Ελβετία, 1.140 η Μεγάλη Βρετανία, 959 η Ολλανδία, 886 το Βέλγιο, 864 η Δανία, 1.199 η Νορβηγία, 981 η Σουηδία, και 800 η Αυστρία.

Στην Ελλάδα ο αριθμός των κρουσμάτων έχει παρουσιάσει άνοδο και έχει ανέλθει στα 331 ενώ έχουν σημειωθεί και 4 θάνατοι. Ανησυχία σχετικά με την εξάπλωση στην κοινότητα προκαλούν τα περιστατικά χωρίς επιβεβαιωμένη επαφή με ύποπτο κρούσμα και χωρίς να έχουν ιστορικό ταξιδιού στο εξωτερικό.  Η γειτονική Αλβανία έχει ανακοινώσει 42 επιβεβαιωμένα κρούσματα και η Τουρκία ανακοίνωσε τα πρώτα 6 περιστατικά. Στις γειτονικές χώρες και τα Βαλκάνια, δεδομένα υπάρχουν για την Σερβία (46 κρούσματα) για τη Βόρεια Μακεδονία (19 κρούσματα), τη Ρουμανία (131 κρούσματα), την Κροατία (46 κρούσματα), την Βουλγαρία (43 κρούσματα), τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (21 κρούσματα), ενώ στην Κύπρο έχουν επιβεβαιωθεί 26 περιστατικά.

Ακολουθεί διάγραμμα με τον αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων ανά ημέρα και ανά χώρα εκτός από την Κίνα, το οποίο δείχνει τη ραγδαία άνοδο από τα τέλη Φλεβάρη και έπειτα.

2.  ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ –Νew England Journal of Medicine (ΝΕJM) 
O Dr. Anthony Fauci, Διευθυντής του National Institute of Allergy and Infectious Diseases, σε συνέντευξή του στο NEJM, ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, αναφέρει ότι, για την προστασία του ιατρικού προσωπικού από την νέα επιδημία, θα πρέπει όλοι να φορούν σίγουρα μάσκα, να πλένουν πολύ συχνά τα χέρια τους και γενικά να διατηρούν αυστηρά μέτρα προστασίας. Μόνο στην πόλη της Wuhan στην Κίνα, 1700 άτομα από το υγειονομικό προσωπικό μολύνθηκαν από τον ιό αυτό.

Γενικά, ο Dr. Fauci αναφέρει ότι ούτε πρέπει να πανικοβληθεί ο κόσμος γιατί μπορεί να κάνει μη λογικές κινήσεις και αντιπαραγωγικές, αλλά από την άλλη πρέπει να αντιληφθούμε όλοι τη σημασία της κοινωνικής απομόνωσης. Παρόλο που είμαστε κοινωνικά όντα, πρέπει αυτή την περίοδο να μείνουμε απομονωμένοι ο ένας από τον άλλον.

3. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΥΓΕΙΑΣ (ΠΟΥ)

Μπορεί ο ιός να μεταδοθεί σε ζεστά και υγρά κλίματα;
Παρόλο που το κρύο και ο ξηρός αέρας τους χειμερινούς μήνες μπορεί να ευνοούν τη μετάδοση του κορωνοιού, δεν αποκλείεται η μετάδοση ακόμα και στα θερμά και υγρά κλίματα. Τα προληπτικά μέτρα ατομικής υγιεινής θα πρέπει να λαμβάνοντα πάντα και να μην εφησυχάζουμε.

Μπορεί ο κρύος καιρός και το χιόνι να σκοτώσουν τον κορωνοιό;
Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο στοιχείο που να συνηγορεί υπερ αυτού του ισχυρισμού. Συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχα διαλύματα είναι το σημαντικότερο μέτρο προστασίας.

Μπορεί το ζεστό μπάνιο να προλάβει τη λοίμωξη;
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν την προληπτική αξία του ζεστού μπάνιου στη λοίμωξη. Μάλιστα, το υπερβολικά θερμό νερό μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θερμικά εγκαύματα. Τονίζουμε τη σημασία να μην ακουμπάμε με τα χέρια τους βλεννογόνους (μάτια, μύτη, στόμα).

Μπορεί να μεταδοθεί ο ιός με τα δήγματα εντόμων (πχ κουνουπιών);
Δεν υπάρχουν έως σήμερα σχετικές ενδείξεις. Ο νέος κορωνοιός SARS-CoV-2 μεταδίδεται κυρίως με μεγάλα σταγονίδια σιέλου που εκτοξεύονται κατά την ομιλία, το βήχα ή το πτέρνισμα.

Βοηθάνε τα αυτόματα μηχανήματα στεγνώματος χεριών στην αδρανοποίηση του ιού;
Όχι, δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις. Αφού πλύνουμε τα χέρια μας με σαπούνι και νερό θα πρέπει να τα στεγνώνουμε είτε με χαρτί είτε σε αυτόματο μηχάνημα στεγνώματος χεριών.

Μπορεί η λυχνία απολύμανσης υπεριώδους ακτινοβολίας να αδρανοποιήσει τον ιό;
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν την ύπαρξη τέτοιου οφέλους και επιπλέον οι λυχνίες αυτές μπορεί να προκαλέσουν δερματικό ερεθισμό.

Πόσο αποτελεσματικοί είναι οι θερμικοί ανιχνευτές στην ανίχνευση ασθενών με τη νέα λοίμωξη;
Οι θερμικοί ανιχνευτές είναι αποτελεσματικοί στην ανίχνευση ασθενών που έχουν πυρετό, το οποίο μπορεί να είναι αποτέλεσμα λοίμωξης Covid-19 ή λοίμωξης από άλλο παθογόνο. Ωστόσο, οι θερμικοί ανιχνευτές δε μπορούν να ανιχνεύσουν ασθενείς που δεν παρουσιάζουν πυρετό ή βρίσκονται στην περίοδο επώασης του ιό (2-10 ημέρες πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων).

Μπορώ βάζοντας αλκοόλ ή χλωρίνη στο σώμα μου να θανατώσω τον νέο κορωνοιό;
Όχι δεν πρόκειται να θανατωθούν ιοί που έχουν ήδη εισέλθει στο σώμα σας.

Παρέχει προστασία το εμβόλιο έναντι του πνευμονιοκόκκου έναντι του κορωνοιού?
Η απάντηση είναι σαφώς όχι. Τα εμβόλια έναντι μικροβίων που προκαλούν πνευμονία όπως του πνευμονιοκόκκου και του αιμόφιλου της γρίπης δεν προσφέρουν προστασία προς τον κορωνοιό. Ο ιός SARS-CoV-2 είναι καινούριος και απαιτεί εξειδικευμένο εμβόλιο – πολλά υποψήφια βρίσκονται στη φάση προκλινικών και κλινικών μελετών, αλλά δεν αναμένεται να είναι ευρέως διαθέσιμα στην αγορά πριν την παρέλευση μερικών μηνών.

Έχει προληπτικό ρόλο η χρήση ρινικών εκνεφωμάτων φυσιολογικού ορού στη μύτη;
Όχι, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τέτοιο όφελος.

Η κατανάλωση σκόρδου βοηθάει στην πρόληψη της λοίμωξης Covid-19;
Το σκόρδο μπορεί να διαθέτει κάποιες αντιμικροβιακές ιδιότητες. Ωστόσο, δεν υπάρχει ένδειξη ότι η κατανάλωση σκόρδου έχει προστατευτική δράση έναντι του Covid-19.

Είναι αποτελεσματικά τα αντιβιοτικά για την πρόληψη και τη θεραπεία του νέου κορωνοιού;
Υπάρχουν αποτελεσματικά φάρμακα;
Τα αντιβιοτικά δρουν έναντι των βακτηριών – όχι έναντι των ιών, ούτε έναντι του νέου κορωνοιού. Ωστόσο κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του ένας ασθενής μπορεί να λάβει αντιβιοτική αγωγή παράλληλα με τα αντιικά φάρμακα και την υποστηρικτική αγωγή ώστε να καλυφθεί το ενδεχόμενο βακτηριακής συλλοίμωξης. Η θεραπεία του νέου κορωνοιού είναι συμπτωματική, ενώ πολλά αντιικά βρίσκονται υπό κλινική αξιολόγηση και σύντομα θα έχουμε διαθέσιμα τα πρώτα αποτελέσματα.

Μόνο οι μεγαλύτεροι ή και οι νεότεροι είναι ευαίσθητοι να κολλήσουν τον νέο κορωνοιό;
Όλες οι ηλικίες είναι εξίσου ευαίσθητες να κολλήσουν τον νέο κορωνοιό. Οι μεγαλύτερες ηλικίες και τα άτομα με συνυπάρχουσες νοσηρότητες έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία να αρρωστήσουν σοβαρά αν προσβληθούν από τον ιό αυτό.

4. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ SARS-CoV-2

Απάντηση σε αυτή την ερώτηση προσπαθούν να δώσουν οι Wang και συνεργάτες με δημοσίευσή τους στο περιοδικό Journal of American Medical Association Wang et al. (JAMA, 11Mar2020). 1070 δείγματα συλλεχθέντα από 205 ασθενείς με διαγνωσμένη λοίμωξη Covid-19. Οι περισσότεροι από τους ασθενείς είχαν πυρετό, ξηρό βήχα και καταβολή, ενώ το 19% είχαν σοβαρή νόσο. Δείγματα υγρού από βρογχοκυψελιδικό έκλυμα είχαν τα υψηλότερα ποσοστά θετικότητας (93%) και ακολούθησαν δείγματα από τη σίελο (72%), ρινοφαρυγγικά επιχρίσματα (63%), βρογχοσκόπηση με βούρτσα, φαρυγγικό επίχρισμα (32%), κόπρανα (29%) και αίμα (1%). Ο ιός ανιχνεύτηκε στα κόπρανα δύο ασθενών που δεν είχαν διάρροια. Δεν ανιχνεύτηκε ο ιός σε κανένα δείγμα ούρων.

Σε μια άλλη αναφορά περιστατικών στο περιοδικό The Lancet Infectious Diseases από τους Han et al. (12Mar2020) φάνηκε ότι τα πτύελα μετά από απόχρεμψη αποτελούσαν πιο αξιόπιστο δείγμα από τη δειγματοληψία από το στοματοφάρυγγα. Οι ερευνητές τονίζουν ότι η δειγματοληψία από πολλαπλά σημεία μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία και να μειώσει το ποσοστό των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, τα αποτελέσματα τονίζουν την αξία των προληπτικών μέτρων ατομικής υγιεινής για τη μείωση της αλυσίδας μετάδοσης.

Ένα άλλο βασικό ερώτημα είναι πως θα γίνεται η επιλογή των ασθενών που θα πρέπει να υποβληθούν σε έλεγχο για COVID-19. Το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής ήρε ουσιαστικά τους περιορισμούς στις σχετικές οδηγίες και από τις 4 Μαρτίου και συστήνει προς τους κλινικούς ιατρούς να χρησιμοποιούν την κλινική τους κριτική ικανότητα για να προσδιορίσουν εάν ο ασθενής έχει σημεία και συμπτώματα συμβατά με COVID-19 και εάν θα πρέπει να ελεγχθεί. Βέβαια, η απόφαση για έλεγχο θα πρέπει να βασίζεται επίσης και στα τοπικά επιδημιολογικά δεδομένα και στην κλινική εικόνα της ασθένειας. Τονίζεται ότι υψηλή προτεραιότητα για έλεγχο θα πρέπει να δοθεί σε ασθενείς με σοβαρή, ανεξήγητη νόσο του αναπνευστικού και σε όσους έχουν έρθει σε επαφή με γνωστά κρούσματα.

Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι η ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Λαμβάνοντας υπόψη την περίοδο επώασης του ιού (2-14 ημέρες), ένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει εντελώς την πιθανότητα λοίμωξης, ειδικά για όσους έχουν έρθει σε επαφή με γνωστό κρούσμα. Επιπλέον, ένα θετικό τεστ σε ασθενείς με ήπια συμπτώματα απαιτεί την απομόνωση του ασθενούς αλλά δεν αποτελεί λόγο πανικού καθώς πολλοί ασθενείς δεν απαιτούν στενή ιατρική παρακολούθηση. Ο Πρύτανης Θάνος Δημόπουλος σημειώνει ότι οι υπάρχουσες και καινοτόμες διαγνωστικές προσεγγίσεις θα πρέπει να γίνουν ευρέως διαθέσιμες, ωστόσο δεν αποτελούν υποκατάστατο άλλων μέτρων αναχαίτισης της διασποράς του ιού όπως το πλύσιμο των χεριών, η απομόνωση των κρουσμάτων και των επαφών τους και τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης.