Περιμένοντας ένα θανατηφόρο επισκέπτη

Το φάντασμα του αμείλικτου διώκτη παραμονεύει στους δρόμους, στα σχολεία, στις εκκλησίες, στα θέατρα, στα μπαρ, στα μπουρδέλα, εκεί που κάποιος άλλοςάνθρωπος, φορέας του ιούCovid-19 είχε καταφύγει. Κι αυτός ο ιός είναι τρομακτικός γιατί είναι αδέκαστος, δημοκρατικός. Σε κανέναν δεν χαρίζεται. Μολύνει πανίσχυρους επιχειρηματίες, πολιτικούς, διανοούμενους, γιατρούς, ιερείς, προσκυνητές, όλους τους γονατίζει. Αλλά μολύνει και εκείνους που πάντα ήταν περιφρονημένοι: άστεγους, πόρνες, πρόσφυγες, χρόνιους ασθενείς, τοξικομανείς. Κανένας δεν είναι στο απυρόβλητο. Όλους μας αφορά. Πρόκειται για τον ιό της απωλείας, όχι γιατί θα χαθεί η ανθρωπότητα, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις οι άνθρωποι χάνουν το μυαλό τους, χάνουν το μέτρο.

Συνήθως αδιαφορούμε για τα εκατομμύρια που πεθαίνουν από πείνα ή από επιδημίες, σε χώρες ρημαγμένες από την φτώχεια, τους πολέμους και τις φυσικές καταστροφές. Όμως τώρα στον τόπο μας η αρρώστια και ο θάνατος αφορά εμάς και τους δικούς μας. Μπορεί να τη συναντήσουμε τυχαία στο πρώτο συγγενή, φίλο ή γείτονα που θα καλημερήσουμε. Τρομοκρατημένοι με την άκρη του ματιού προσπαθούμε να διακρίνουμε αυτόν τον αόρατο εχθρό που ήρθε να ταράξει την αυτάρεσκη αυτάρκεια μας, τον εύθραυστο ναρκισσισμό μας.

Ο κορωνοϊός ανάγκασε τους ανθρώπους να κλειδωθούν στα σπίτια τους για να προφυλαχτούν κι έτσι έδωσε μια μικρή ανάσα στη Γη, γιατί οι ρύποι μειώθηκαν. Αυτό που για δεκαετίες δεν πέτυχαν εκατοντάδες διασκέψεις του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή και την μόλυνση του πλανήτη, το κατάφερε σε λίγες εβδομάδες ο απρόσκλητος ιός. Η NASA κοινοποίησε δορυφορικές εικόνες, όπου σε μια από τις πλέον ρυπογόνες χώρες του κόσμου, την Κίνα, μπορεί πλέον από το διάστημα να γίνει ορατό το έδαφος της, το οποίο για χρόνια ήταν καλυμμένο από τα πυκνά σύννεφα της μολυσμένης ατμόσφαιρας. Η μόλυνση,καθόλου τυχαία, άρχισε να υποχωρεί εντυπωσιακά στην πόλη Γουχάν της επαρχίας Χουμπέι - την περιοχή όπου πρωτοεκδηλώθηκε ο κορωνοϊός και στην οποία ελήφθησαν μέτρα έκτακτης ανάγκης, με στόχο τον έλεγχο της επιδημίας που ξέσπασε - και ύστερα στην υπόλοιπη χώρα. Ήταν το άμεσο αποτέλεσμα του περιορισμού των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που επέβαλαν οι αρχές. Δηλαδή ο κορωνοϊός οδήγησε σε ένα, προσωρινό, αποτέλεσμα, στο οποίο η ανθρωπότητα είναι ανίκανη να φτάσει με την σκέψη της.

Ο ιός εξαπλώθηκε, γιατί οι κινεζικές αρχές ολιγώρησαν, αν δεν διέψευσαν την πραγματικότητα, για να μην αλλάξουν σε τίποτα τις συνήθειες και κυρίως να μην διαταράξουν την οικονομική δραστηριότητα. Ένας νεαρός οφθαλμίατρος από την Γουχάν,ο Λι Γουενλιάνγκ, ο οποίος προσπάθησε να προειδοποιήσει την επιστημονική κοινότητα για την επερχόμενη επικίνδυνη νέα επιδημία, που διαπίστωσε στο νοσοκομείο όπου εργάζονταν, κλήθηκε για εξηγήσεις από τις αρχές, απειλήθηκε, προπηλακίστηκε, αντιμετωπίστηκε σαν «εχθρός του λαού». Στο τέλος πέθανε από την ίωση φροντίζοντας ασθενείς που έπασχαν από αυτή.

Πέρα από τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά του, ο κορωνοϊος εξαπλώθηκε ανεμπόδιστα και χάρη στη διάψευση, στην αλαζονεία, στο αίσθημα παντοδυναμίας των ανθρώπων, στην απληστία, ιδιαίτερα των ελίτ και στο βόλεμα της καθημερινής συνήθειας των μαζών.

Ιδιαίτερα το αίσθημα της παντοδυναμίας του ανθρώπου ενισχύεται από τον πλούτο, τη δύναμη, τις επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις και τα συστήματα πίστης (θρησκεία, ιδεολογία) που τον οδηγούν στην σιγουριά ότι έχει τον έλεγχο των πάντων. Το ανθρώπινο μέτρο έχει χαθεί από καιρό. Εδώ και καιρό μέσα σε μια ναρκισσιστική τρέλα μετριόμαστε με τα θεϊκά μέτρα. Τώρα οι Κινέζοι τρέχουν για να προλάβουν, μαζί τους και όλος ο πλανήτης.

Γνωρίζουμε ότι το πιο δύσκολο πράγμα στον άνθρωπο είναι να σκεφτεί σήμερα κάτι διαφορετικό από αυτό που σκέφτηκε χθες και κυρίως να αλλάξει σήμερα αυτό που έκανε χθες. Δεν  θα αλλάξουν οι αλαζονικές υπερδυνάμεις και τα ασύδοτα οικονομικά συμφέροντα, όσο και αν ταπεινώνονται τώρα απέναντι στην θανατηφόρο απειλή, η οποία θα έπρεπε να τους κάνει να αναρωτηθούν:“γιατί όλα αυτά”;

Στην χώρα μας η διάψευση της πραγματικότητας έχει πολύ βαθιές ρίζες και διαχρονικά έχει οδηγήσει σε εθνικές τραγωδίες, τι οποίες εύκολα αποδίδουμε στους «ξένους».

Στην τωρινή υγειονομική κρίση διαπιστώσαμε και διαπιστώνουμε την διάψευση της υγειονομικής πραγματικότητας στην καθημερινότητα. Όταν ακούσαμε για τις βλαβερές επιπτώσεις της μόλυνσης από τον κορωνοϊό, αρχικά αδιαφορήσαμε ή το θεωρήσαμε υπερβολή, αν όχι κάποιο καινούργιο κόλπο των πολυεθνικών που κυβερνούν τον κόσμο για να πουλήσουν εμβόλια. Σκεφτήκαμε αφελώς ότι η επιδημιολογική κρίση ξέσπασε πολύ μακριά, για να μας αγγίξει, ενώ οι πτήσεις από και προς την Κίνα δεν διακόπηκαν.

Στη χώρα μας οι αρμόδιες αρχές σχετικά δεν ολιγώρησαν·προσπάθησαν να αφυπνίσουν την κοινότητα, χωρίς όμως να εισακούονται πάντα. Αρκετοί πολίτες αρχικά λοιδόρησαν τα μέτρα ή αδιαφόρησαν, ενώ άλλοι επέδειξαν αντικοινωνική συμπεριφορά, όπως κάποιοι που συμμετείχαν σε απαγορευμένες καρναβαλικές εκδηλώσεις αγνοώντας την σχετική κυβερνητική εντολή. Παρέβλεψαν την υγειονομική οδηγία κάνοντας το κέφι τους εις βάρος ακόμα και των παιδιών τους. Άλλοι, πιθανόν μολυσμένοι από τον κορωνοϊό, που τέθηκαν σε καραντίνα από τις αρχές, σύχναζαν σε καφενεία και άλλους κοινόχρηστους χώρους, για να μην πλήττουν μόνοι στα σπίτια τους. Το αν υπήρχε πιθανότητα να διασπείρουν δυνητικά τον ιό στους συμπολίτες τους μάλλον ούτε πέρασε από το μυαλό τους. Τώρα όμως όλοι μας βουλώνουμε και τις χαραμάδες στα παράθυρα, για να μην μπει ο απρόσκλητος επισκέπτης, που αντιμετωπίζεται σαν τον εξαποδώ.

Κάποιοι εξέλαβαν τον ιό ως έκφραση του διαβόλου. Άλλοι ως τιμωρία στην ανθρωπότητα από τον Θεό για τον λάθος δρόμο που ακολουθεί. Την χώρα άρχισε να απασχολεί η στάση της εκκλησίας και ορισμένων διακεκριμένων πιστών χριστιανών πολιτικών και επιστημόνων.

Διάφοροι κληρικοί, πολιτικοί και γιατροίβγαίνουν στο προσκήνιο και υποστηρίζουν απόψεις επικίνδυνες για την δημόσια υγεία, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό μήπως παρασύρουν τους πολίτες σε λάθος δρόμο. Μοιάζουν πιο χριστιανοί και από τον Χριστό και μπλέκουν την πολιτική της δημόσιας υγείας με τις θρησκευτικές αναζητήσεις και τα μυστηριακά δόγματα.

Ο Χριστός αποδεχόταν την εξωτερική πραγματικότητα και την πολιτική εξουσία και εστίαζε το ενδιαφέρον του στην ψυχική πραγματικότητα και στην μεταφυσική. Αναγνώριζε στην πολιτική εξουσία τον δικό της χώρο και δικαιοδοσία: «Τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ».

Επανέρχεται το ιστορικά δοκιμασμένο θέμα:η σχέση της θρησκείας με την πολιτική ή/και την επιστήμη. Στους τομείς αυτούς, όταν η θρησκεία αναμείχθηκε, βγήκε πάντα ζημιωμένη, όπως και η κοινότητα. Τα παραδείγματα του Γαλιλαίου και του Δαρβίνου και άλλων επιστημόνων και η στάση των τότε θρησκευτικών αρχών μάλλον έβλαψαν την χριστιανική πίστη παρά την επιστήμη. Η αρχή αυτή έχει κεφαλαιώδη σπουδαιότητα όχι μόνο για την θρησκευτική αλλά και για την πολιτική ζωή και την κοινωνική ζωή.

Αυτήν την αρχή εφάρμοσαν τώραοι περισσότερες εκκλησίες και οι κεφαλές τους σε άλλες χώρες. Ο Πάπας Φραγκίσκος έκανε το κυριακάτικο κήρυγμα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό μέσω του διαδικτύου. Η καθολική εκκλησία αποφάσισε σε διάφορες χώρες η θεία λειτουργία να μην τελείται τουλάχιστον για μια χρονική περίοδο. Αλλά και η ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής υποστήριξε σχετικά με τον κορωνοϊό ότι: «η προφύλαξη είναι πράξη αγάπης, ακολουθούμε την επιστήμη».

Το ότι στη χώρα μας εκκλησιαστικοί παράγοντες πολιτικοί και γιατροί ισχυρίζονται ότι ο εκκλησιασμός και η μετάληψη δεν επιτρέπουν, αν δεν την αποτρέπουν, τη μετάδοση του ιού αναρωτιέμαι που στηρίζονται.

Αν κάποιος δεν αναμένει δυστυχώς κάτι διαφορετικό από μεγάλο μέρος του Ελληνορθόδοξου κλήρου, αγανακτεί από μια τέτοια τοποθέτηση, όταν προέρχεται από πολιτικούς και γιατρούς, οι οποίοι έχουν ορκιστεί να προστατεύουν τον πολίτη.

Τα ΜΜΕ ζητούν από πολιτικούς ή γιατρούς να σχολιάσουν την υγειονομική κατάσταση στην χώρα, με βάση την ιδιότητα τους και το γνωστικό αντικείμενο, όχι ως διακεκριμένοι χριστιανοί. Και αυτοί και αυτές, αντί να κάνουν την δουλειά τους, τοποθετούνται απερίσκεπτα σε επιστημονικά θέματα με βάση το δικό τους σύστημα πίστης. Όταν  μιλούν υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για το κοινόαπό τον εκκλησιασμό και την θεία κοινωνία, τότε ευτελίζουν την επαγγελματική τους ταυτότητα και την θεσμική τους θέση.

Επιπλέον ηδιαφοροποίησή τουςαπό τις οδηγίες των αρμοδίων υγειονομικών αρχών της χώρας μας αλλά και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας προκαλεί στο κοινό  προβληματισμό, σύγχυση και αποπροσανατολισμό. Έτσι έχουν μεγάλες ηθικές και ίσως και άλλες ευθύνες.

Θεωρώ ότι τέτοιες τοποθετήσεις μάλλον μαρτυρούν την υπαρξιακή ανασφάλεια των ατόμων αυτών μπροστά στην προοπτική της αρρώστιας και του θανάτου και τηναντισταθμιστική αναζήτηση μιας θείας παρέμβασης,για να ησυχάσουν.

Είναι σημαντικό για τον κάθε άνθρωπο, και πολύ περισσότερο για τον υπεύθυνο πολιτικό και το γιατρό πριν απ’ όλα να παραδεχτεί την αδυναμία του, τα όρια του την ανεπάρκειά του απέναντι σε μια πραγματική κατάσταση και λογικά προβλέψιμη -και παρόλη την αδυναμία του να κάνει αυτό που πρέπει με όσα μέσα διαθέτει. Το όπλο του ανθρώπου, ιδιαίτερα του γιατρού, είναι η αλληλεγγύη, η συμπόνια ακόμα και η θυσία, αλλά πάνω από όλα η σωφροσύνη.

Η θεία κοινωνία δεν είναι αντιικό φάρμακο ούτε φετίχ  πρωτόγονης θρησκείας ούτε φυλαχτό αποτρεπτικό για το κακό. Και τέλος η μετάληψη είναι μια πολύ εσωτερική διεργασία για να τη βγάζουν κάποιοι στα μανταλάκια. Και κάτι άλλο τελευταίο από έναν μη Θεολόγο. Το σώμα και το αίμα Χριστού το οποίο μεταλαμβάνουν οι πιστοί δεν είναι το δικό τους σώμα, το δικό τους αίμα. Είναι Εκείνου.

Γιατί ο φόβος για τον ιό είναι τόσο μεγάλος;
Στις επιδημίες κινητοποιούνται στον άνθρωποτα καταδιωκτικά άγχη, ιδιαίτερα το άγχος θανάτου, τα οποία προβάλλονται (αποδίδονται) στον μολυσματικό παράγοντα. Έτσι ο άνθρωπος, κατά κάποιο τρόπο, εξάγει και τοποθετεί τον ψυχικό κίνδυνο που νιώθει μέσα του σε ένα εξωτερικό πράγμα, το οποίο γίνεται τρομακτικό, ιδιαίτερα όταν από μόνο του έχει καταστροφικό δυναμικό. Αυτό το δυναμικό ενισχύεται εξαιρετικά από τη φαντασία μας, όταν αυτή είναι γεμάτη από ασυνείδητες καταστροφικές συγκρούσεις. Απέναντι σε έναν τέτοιο τρομερό εχθρό ο σύμμαχός μας θα πρέπει να είναι μια εξίσου ισχυρή καλοήθης δύναμη, όπως ο καλός θεός.

Αντιθέτως έχουμε την τάση να αποδώσουμε την καταστροφική ενέργεια αυτού του παράγοντα πχ του ιού στην κακόβουλη δράση μιας παντοδύναμης οντότητας, η οποία έχει ήδη έτοιμο και το αντίδοτο για να χειριστεί κατά το δοκούν την κατάσταση. Ο άνθρωπος τρέμει στην ιδέα να υπάρχει χωρίς ασφάλεια. Έτσι θα επικαλεστεί ή θα κινητοποιήσει οτιδήποτε έχει στη διάθεση του, για να νιώσει προστατευμένος.

Και όταν επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα για να αποφευχθεί  η εξάπλωση του ιού, σε ορισμένα άτομα κινητοποιούνται διωκτικά κλειστοφοβικά άγχη, γεγονός που τα ωθεί σε «δημοκρατικές» ιδεολογικές εκλογικεύσεις, με τις οποίες   ζητούν την κατάργηση των μέτρων για να μην γίνουμε μια «κατευθυνόμενη ανελεύθερη κοινωνία». Και τα λένε αυτά την στιγμή που χρειάζονται ίσως ακόμα αυστηρότερα μέτρα, την στιγμή που ο ΠΟΥ υποστηρίζει ότι το επίκεντρο της πανδημίας εντοπίζεται στην Ευρώπη.

Σαν συμπέρασμα
Η παρούσα κρίση, λόγω των κινδύνων που ενέχει, αποτελεί και μια ευκαιρία για να ξαναδούμε την ζωή μας. Να δούμε ποια είναι τα σημαντικά για μας πρόσωπα και πράγματα και να τα βάλουμε στην θέση που τους αξίζει.

Να αρχίσουμε να ασχολούμαστε διαφορετικά με τον εαυτό μας, τους αγαπημένους μας,να μαγειρέψουμε το φαγητό που αρέσει στον άρρωστο ή λυπημένο φίλο μας, να πάμε μια βόλτα στην παραλία, να χαζέψουμε το φυτό στο μπαλκόνι μας, να απολαύσουμε τα πουλιά που κελαηδούν, όταν το πεύκο χρυσίζει στο μεσημεριανό ήλιο, να απολαύσουμε το φεγγάρι, καθώς βγαίνει από τα σύννεφα.