Οι Γιατροί του Κόσμου δίπλα σε κάθε παιδί που θέλει να ονειρεύεται

Όταν ήμουν 11 χρονών ήθελα να γίνω αστροναύτης ή ποδοσφαιριστής. Δεν ξέρω αν σήμερα τα παιδιά είναι πιο έξυπνα, αλλά ένα κοριτσάκι που γνώρισα είπε ότι θέλει να γίνει γιατρός και να βοηθάει αυτούς που δεν έχουνε σπίτι να βρούνε και τα παιδιά που δεν πηγαίνουν σχολείο, να πάνε. Το κοριτσάκι αυτό, ένα πολύ ευγενικό παιδί, που τη λένε Ζαχρ, έχει μαύρα μακριά μαλλιά και ξέρει ελληνικά και αγγλικά, το συνάντησα στο χριστουγεννιάτικο πάρτι των Γιατρών του Κόσμου, στο Κέντρο Υποστήριξης και Ενδυνάμωσης Παιδιών και Εφήβων, που λειτουργεί εδώ και ένα χρόνο, στο κέντρο της Αθήνας, στην Πειραιώς 33.

​Αφού πήραμε την άδεια από τον μπαμπά της, η Ζαχρ μου είπε ότι είναι από το Αφγανιστάν αλλά γεννήθηκε στο Ιράν. Στην Ελλάδα έφτασαν οικογενειακώς, πριν από περίπου ένα χρόνο, ύστερα από ένα μεγάλο ταξίδι μέσω Ιράν, Τουρκίας, Βουλγαρίας, Βόρειας Μακεδονίας, Σερβίας, όπου γεννήθηκε και ο αδερφός της, Θεσσαλονίκης και τέλος στην Αθήνα. Η Ζαχρ, που της αρέσει να κάνει ποδήλατο, μένει στη Νίκαια και οι καλύτερές της φίλες είναι η Αναστασία από το σχολείο και η συμπατριώτισσά της Χέλενα, που τη βλέπει εδώ στο Κέντρο. Η Αναστασία, μάλιστα, τη βοηθάει στην ιστορία και τη γεωγραφία, όταν πότε η μία πάει στο σπίτι της άλλης και το ανάποδο. Στο κέντρο της Ζαχρ της αρέσει που μαθαίνει αγγλικά και υπολογιστές, αλλά έχει να το λέει που είναι μακριά από το σπίτι της και άμα αργεί το λεωφορείο, αργεί κι εκείνη να φτάσει. Κάποια στιγμή, πάντα ευγενική όπως είναι και με χαμόγελο, ρώτησε αν ήθελα και κάτι άλλο ή να επιστρέψει στο πάρτι όπου σε λίγη ώρα θα άρχιζε το κουκλοθέατρο.

100 παιδιά από ευάλωτους πληθυσμούς  

Το Κέντρο απευθύνεται σε φτωχά παιδιά και τους γονείς τους, απ’ όπου κι αν είναι. «Το κέντρο είναι μικτό γιατί θέλαμε να φέρουμε κοντά μετανάστες με τον ελληνικό πληθυσμό, να γνωριστούν καλύτερα τα παιδιά, να μην υπάρχουν ζητήματα ξενοφοβίας και διακρίσεων», λέει ο Τάσος Υφαντής, επιχειρησιακός διευθυντής των Γιατρών του Κόσμου. Στο κέντρο, που λειτουργεί τα απογεύματα, με υποστηρικτικά μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας, όπως αγγλικά και κομπιούτερ που αρέσουν σ’ όλα τα παιδιά, αλλά και χορό, ζωγραφική και πολλά άλλα, έρχονται περίπου 100 παιδιά, από 5 χρονών. Περίπου τα 15 είναι ελληνικής καταγωγής, υπάρχουν κάποια παιδιά μεταναστών τρίτης ή τέταρτης γενιάς, αλλά η πλειονότητα είναι παιδιά αιτούντες άσυλο. «Στοχεύουμε στο κέντρο της Αθήνας και σε υποβαθμισμένες περιοχές, όπου υπάρχουν πολλά φτωχά παιδιά. Έχουμε διαπιστώσει ότι τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν μεγάλο κίνδυνο σχολικής διαρροής.

Το φτωχό παιδί είναι αυτό που έχει πρόβλημα στην ένταξη στο σχολείο, είναι αυτό που αντιμετωπίζει μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστεί βία ή εκείνο να ασκήσει βία, και να έχει προβλήματα υγείας, ψυχικής και σωματικής», σημειώνει ο Τάσος Υφαντής.

Μόνο το 2019 οι αφίξεις των παιδιών είναι περίπου 20.000, εκ των οποίων τα 13.000 κάτω των 12 ετών και τα 5.000 είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι, με την πλειοψηφία τους να μη συμμετέχει στο ελληνικό σχολείο, καθώς στην Αττική λειτουργούν μόλις δύο διαπολιτισμικά γυμνάσια και δυο διαπολιτισμικά δημοτικά.

Κάθε παιδί ενδιαφέρεται πώς θα αποκτήσει φίλους ή τι θα γίνει με τα ερωτικά του

Εκτός της ενισχυτικής διδασκαλίας, στο κέντρο παραπέμπονται από σχολεία, camps καθώς είναι ένας από τους λίγους χώρους στην Αττική που καλείται  να αντιμετωπίσει τέτοια περιστατικά, με δεδομένο ότι στα νοσοκομεία, αν υπάρχει ΑΜΚΑ, οι γνωστές λίστες αναμονής είναι μεγάλες, ενώ και η θεραπευτική προσέγγιση είναι δύσκολο να συνεχιστεί. Ένα από τα παιδιά που έρχονται, 10 χρονώνιρακινής καταγωγής, έχει δει σκοτωμένους ανθρώπους. Ήρθε με παραπομπή από το σχολείο του, με τους γονείς του να έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά. Έχει εκδηλώσεις φόβου  και καμιά φορά πιάνει από τον λαιμό έναν φουσκωτό ρινόκερο που υπάρχει στο κέντρο. Μόλις όμως δει σκύλο ηρεμεί και τον φροντίζει και οι άνθρωποι εδώ σκέφτονται τη συνεργασία με μια φιλοζωική για να δουν πώς αντιδρά το παιδί σε μια ομάδα με ζώα και πώς με ανθρώπους, ώστε να βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος να βοηθηθεί. Για την ώρα, ακολουθεί ατομικές συνεδρίες.

Η παιδοψυχίατρος, Αντωνία Κατιδένιου, λέει ότι το κέντρο λειτουργεί σε δύο επίπεδα: το ένα είναι το θεραπευτικό και το άλλο το ψυχο-εκπαιδευτικό. «Βλέπουμε το παιδί και ανάλογα προτείνουμε ένα θεραπευτικό σχήμα. Επειδή όμως τα δικά μας θεραπευτικά σχήματα είναι ψυχο-εκπαιδευτικά, δεν μπορούμε να πλαισιώσουμε παιδιά που χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή ή νοσηλεία».

Κάποια παιδιά είναι επιθετικά, κάποια άλλα είναι εκείνα θύματα μπούλινγκ. Κάποια άλλα παραπονιούνται ότι δεν έχουν φίλους. Η παιδοψυχίατρος λέει ότι απ’ όπου κι αν προέρχονται τα παιδιά, Έλληνες, μετανάστες, πρόσφυγες, δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, γιατί ο ψυχισμός είναι ο ίδιος, το βάθος της ανθρώπινης ύπαρξης είναι το ίδιο. Πώς θα αποκτήσει φίλους, τι θα γίνει με τα ερωτικά του, αν θα τα καταφέρει στη ζωή του. Ένα κορίτσι, είτε φοράει μαντίλα είτε όχι, την ενδιαφέρει αν θα της δώσουν προσοχή τα αγόρια. Πηγαίνουν για καφέ, επικοινωνούν με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τόσο όσο όμως, καθώς οι νοοτροπίες διαφέρουν.

«Από το παιχνίδι, από τη συμπεριφορά, από το πώς συναναστρέφονται, από εκεί καταλαβαίνουμε, δεν θα έρθει κανένα παιδί να μας πει ότι έχει θλίψη», αναφέρει η κ. Κατιδένιου. «Κι έπειτα, το κατατάσσουμε σε μία από τις ομάδες, όπως δημιουργική απασχόληση, ελληνικών, αγγλικών, αφήγησης παραμυθιού, κίνησης και χορού. Αυτές οι ομάδες δεν έχουν στόχο να μάθουν το παιδί το κάθε αντικείμενο, δεν έχουν εκπαιδευτική κατεύθυνση δηλαδή, αλλά ψυχο-παιδαγωγική, στα αγγλικά, για παράδειγμα, δεν έχει σημασία να μάθει το παιδί το τάδε ρήμα αλλά να προσαρμοστεί σε μία ομάδα, να λειτουργήσει μέσα σε αυτήν, να αναπτύξει το δυναμικό του και να ανοιχτεί στον κόσμο».

Ο κοινωνικός λειτουργός, Μάριος Χριστοφόρου, είναι αυτός που υποδέχεται πρώτος τα παιδιά, έπειτα από την παραπομπή τους. Μιλάει με τους γονείς, παίρνει το ιστορικό και με τη σειρά του παραπέμπει το παιδί όπου χρειάζεται. Την παιδοψυχίατρο πλαισιώνουν οι ψυχολόγοι Αμαλία Τζανετάκη και Γιάννης Καλυβόπουλος. Είναι ο βασικός πυρήνας των επαγγελματιών και μαζί τους υπάρχουν και αρκετοί εθελοντές. Στη χριστουγεννιάτικη γιορτή ήταν δύο κορίτσια λυκείου που ετοίμαζαν τα πιάτα με το φαγητό. 

Προβληματικό να μιλάμε για αποτροπή των μεταναστευτικών ροών

Ο Τάσος Υφαντής λέει ότι εκτός από τα παιδιά, «εστιάζουμε και στις οικογένειές τους, σε επίπεδο συμβουλευτικής, ενημέρωσης και διασύνδεσης, καθώς δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες, όπως ψυχοκοινωνική υποστήριξη, νομική βοήθεια αλλά και το διοικητικό κομμάτι, πώς θα γραφτεί το παιδί στο σχολείο, πού θα απευθυνθεί, ιατρικές εξετάσεις, εμβολιασμός». Επισημαίνει ότι εκτός από τους πρόσφυγες, οι οποίοι απολαμβάνουν διεθνούς προστασίας και έχουν τα δικαιώματα που έχει και ο κάθε Έλληνας, και οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει να έχουν πλήρη και κατάλληλη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, βάσει του διεθνούς δικαίου, «κι όταν λέμε υγεία, εννοούμε το σύνολο: ψυχική, σωματική και κοινωνικές συνθήκες. Τέτοιες συνθήκες όμως δεν υπάρχουν όταν στη Μόρια σε μια δομή 2.500 θέσεων βρίσκονται 18.500 άνθρωποι, ή όταν στο Βαθύ σε μία δομή 800 θέσεων ζουν 6.500 άνθρωποι. Και αυτές οι καταστάσεις μπορούν να δημιουργήσουν τραυματικές εμπειρίες στα παιδιά, που εμείς καλούμαστε στη συνέχεια να διαχειριστούμε και να εξομαλύνουμε όσο γίνεται περισσότερο όταν θα έρθουν στην Αθήνα».

Ο κ. Υφαντής σημειώνει ακόμη ότι υπάρχει μεγάλο έλλειμμα σε αυτό που λέμε κοινωνική πολιτική, καθώς και πολλά προβλήματα στη δημόσια διοίκηση, από την εγγραφή ενός παιδιού στο σχολείο έως την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. «Ελπίζουμε», λέει, «και δεν θέλουμε να δούμε ξανά εικόνες σαν του 2012 ή του 2013, με εικόνες βίας στους δρόμους, ρατσισμό και διακρίσεις. Τότε είχαμε δει πολλούς τραυματίες στα ιατρεία μας, και ανήλικους, και δεν βοηθάει καθόλου να μιλάμε ανοιχτά για την αποτροπή των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών προς την Ελλάδα, μέσω της συρρίκνωσης δικαιωμάτων και υπηρεσιών».

19830: Για να μη χάσει κανένα παιδί την παιδική του ηλικία

Οι Γιατροί του Κόσμου επενδύουν συστηματικά στη φροντίδα των πιο ευάλωτων πληθυσμών. Από το 1997 λειτουργεί το ανοιχτό πολυιατρείο, από το 2012 το υπνωτήριο, πάντα στο κέντρο της πόλης. Το Κέντρο Παιδιού και Εφήβου λειτουργεί με ιδίους πόρους και γίνεται προσπάθεια να προσελκυστούν χορηγίες, δωρεές κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτό λειτουργεί η τηλεφωνική γραμμή 19830, με μήνυμα «Για να μη χάσει κανένα παιδί την παιδική του ηλικία». Με κάθε κλήση 2,60 ευρώ πηγαίνουν για τις ανάγκες του Κέντρου. Δείτε περισσότερα και εδώ: www.mdmgreece.gr