Φαίδρος Παναγόπουλος: Ο πρώτος τεχνίτης χειροποίητων αναπηρικών αμαξιδίων στην Ελλάδα

Τροχοί, χειρολαβές, κομμάτια αλουμίνιο, ταπετσαρίες. Αυτά είναι μερικά από τα εξαρτήματα με τα οποία θα συνθέσει εκείνο που θα χαρίσει σε κάποιον άνθρωπο ένα κομμάτι της χαμένης ανεξαρτησίας του. Ο λόγος για τον Φαίδρο Παναγόπουλο, έναν από τους ελάχιστους τεχνίτες στον κόσμο που κατασκευάζει στην Ελλάδα εξ ολοκλήρου και με το χέρι αμαξίδια για ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Ο ίδιος μιλά στην ATHENS VOICE για την ενασχόληση με την κατασκευή αναπηρικών αμαξιδίων, την προσβασιμότητα μέσα στην πόλη αλλά και για την εσωτερική ανάγκη του, όπως λέει, να βελτιώνει τη ζωή των άλλων. Έχοντας ήδη φτιάξει δεκάδες αμαξίδια και με αρκετές «παραγγελίες» να τον περιμένουν, ξέρει πως έχει μπροστά του πολλές ακόμα συγκινήσεις.

«Ένα μήνα αφού είχα ξεκινήσει σαν υπάλληλος σε εταιρεία του χώρου της αποκατάστασης το 2008, θυμάμαι να λέω πως νομίζω ότι έχω βρει το αντικείμενο της ζωής μου. Τελικά εκείνη η αίσθηση επαληθεύτηκε τα τελευταία 2,5 χρονιά που αποφάσισα να ιδρύσω την "525 Handmade Wheelchairs" με τις κατασκευές στο χέρι, και μπορώ να σου πω ότι νιώθω πιο γεμάτος από ποτέ» μου εξηγεί ο Φαίδρος. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι σημαίνει χειροποίητο αμαξίδιο, σε αντίθεση με αυτό της μαζικής παραγωγής; Στην ουσία ο όρος «χειροποίητο» αναφέρεται σε ένα αμαξίδιο που έχει φτιαχτεί όπως ακριβώς θέλει ο χρήστης, δίνοντάς του τη δυνατότητα να παρέμβει 100% ενεργά στο σχεδιαστικό κομμάτι. Είναι μάλιστα ελάχιστες οι εταιρείες παγκοσμίως οι οποίες επιτρέπουν σε κάποιον να έρθει με μια ιδέα πάνω στη λειτουργία του και αυτή να γίνει πραγματικότητα. Ενώ λοιπόν τα περισσότερα εργοστάσια κατασκευάζουν αμαξίδια αλλάζοντας μόνο τις διαστάσεις ενός προκαθορισμένου σχεδίου σκελετού, στην προκειμένη περίπτωση κατασκευάζονται όλα  από την αρχή με βάση την ανατομία και τις ανάγκες του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά.

Πώς όμως ξεκίνησε η ενασχόληση του Φαίδρου με αυτό; Πρόκειται για κάτι που πάντα ήθελε να κάνει, μας λέει, η «ευκαιρία» δόθηκε όταν αποφάσισε να ιδρύσει αρχικά τη δική του εταιρεία με προϊόντα αποκατάστασης (www.ameashop.gr), η οποία αποτελούσε μάλιστα το πρώτο eshop στην Ελλάδα για ανάπηρους.

«Η αφορμή προέκυψε όταν παρατήρησα ότι οι περισσότεροι από τους πελάτες μου χρησιμοποιούσαν αρκετά το διαδίκτυο ενώ την ίδια στιγμή η διαδικτυακή παρουσία των μεγάλων εταιρειών του χώρου ήταν σχεδόν μηδαμινή. Ελάχιστες εταιρείες είχαν απλά ένα site 4-5 σελίδων με βασικές πληροφορίες επικοινωνίας και κάποιο εταιρικό προφίλ. Με βάση αυτά, έκανα την πρώτη κίνηση για μια εταιρεία η οποία μπορούσε να παρέχει τα ίδια ποιοτικά προϊόντα χωρίς τα τεράστια λειτουργικά έξοδα που είχαν οι εταιρείες με την κλασσική για τότε δομή» εξηγεί ο Φαίδρος. «Σχετικά με την κατασκευή, η σκέψη για τα “525 Ηandmade Wheelchairs” γεννήθηκε το 2012. Συνεργάστηκα με τα μεγαλύτερα εργοστάσια κατασκευής αμαξιδίων παγκοσμίως, αλλά παρ’ όλη την ποιότητα έβλεπα “βελτιώσεις” που θα μπορούσαν να γίνουν και να εξυπηρετούν ακόμα περισσότερο τους χρήστες αμαξιδίων. Έτσι ξεκίνησε η ιδέα να δημιουργηθεί μια διαδικασία κατασκευής αμαξιδίων κατά την οποία δεν θα υπάρχουν περιορισμοί. Άρχισα λοιπόν να ασχολούμαι εντατικά με τη σωματομετρία ενός χρήστη αμαξιδίου και με ιδέες για τη βελτίωση ή τη σχεδίαση ενός μηχανισμού ή ενός εξαρτήματος. Το 2017 και έπειτα από πολλές δοκιμές και μελέτες το όνειρο έγινε πραγματικότητα».

Κατασκευάζοντας στο χέρι ένα αναπηρικό αμαξίδιο
Είναι εύκολο να φτιαχτεί στο χέρι ένα αναπηρικό αμαξίδιο; Πριν ξεκινήσει η διαδικασία κατασκευής, όπως μαθαίνω, εξετάζονται τα δεδομένα διαβίωσης του ατόμου που θα το χρησιμοποιήσει, όπως το περιβάλλον διαμονής και κίνησης, ο χώρος εργασίας ή οι συνήθειες. Χρειάζεται πάντα και η βοήθεια του ιατρού και του θεραπευτή για να υπάρχει η ολοκληρωμένη ιατρική εικόνα.

«Για εμάς, η σωστή σωματομετρία αποτελείται απο 3 πλευρές: την ιατροθεραπευτική, την κατασκευαστική και αυτή του χρήστη. Σημασία έχει στο τέλος ο χρήστης του αμαξιδίου να νιώθει ωραία χρησιμοποιώντας το αμαξίδιο. Όλα αυτά τα δεδομένα μπαίνουν σε μία εξίσωση και εκεί ξεκινά η σχεδίαση του αμαξιδίου και των εξαρτημάτων σε 3D σχεδιαστικό πρόγραμμα στον υπολογιστή. Σημαντικό ρόλο στη διαδικασία παίζει το Fitting, μια παγκόσμια καινοτομία της 525 στην οποία ο χρήστης δοκιμάζει στην πράξη αυτό που έχει σχεδιαστεί για τον ίδιο. Μέχρι τώρα οι χρήστες που αγοράζαν από άλλα εργοστάσια δοκίμαζαν δείγματα ή έβλεπαν σχέδια σε υπολογιστή χωρίς όμως να είναι πάντα σίγουρο το αποτέλεσμα. Αν πρέπει να γίνουν αλλαγές, αυτές γίνονται, και ξανακάνουμε Fitting για να είμαστε σίγουροι προτού φτάσει στο τελικό στάδιο κατασκευής και τελικά στην παράδοσή του».

Τι άλλο μεσολαβεί μέχρι την παράδοση; Ο σεβασμός του Φαίδρου για τον άνθρωπο, η αγάπη για τη δουλειά του και η σοβαρότητα με την οποία την αντιμετωπίζει. Δεν επαναπαύεται, δεν μεμψιμοιρεί και δεν του αρέσει ο οίκτος προς τους ανάπηρους. Συγκινείται όμως όταν βλέπει έναν άνθρωπο να κινείται και πάλι, χάρη στην παρέμβασή του. Άλλωστε, όπως εξηγεί ο ίδιος, μέσα στους 2 μήνες που κρατά συνολικά η διαδικασία της κατασκευής του αμαξιδίου και μετά από την τριβή και την επικοινωνία με τον χρήστη, δημιουργείται μια ιδιαίτερη, φιλική σχέση.

«Είναι τεράστια η ικανοποίηση να βλέπεις έναν άνθρωπο που έχεις έρθει κοντά να χαμογελά, όπως τεράστια είναι και η ευθύνη στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ακόμα περισσότερο όταν ένας άνθρωπος αποκτά ένα αμαξίδιό μας και λέει “πού ήσασταν τόσα χρόνια;”, “δεν θέλω να κατέβω” ή “νιώθω ότι ελευθερώθηκα”. Όλες αυτές οι στιγμές γίνονται το κίνητρο να θέλουμε να προσπαθούμε να είμαστε καλύτεροι. Δεν θα ξεχάσω πότε όσο ζω, για παράδειγμα, το χαμόγελο ενός μικρού κοριτσιού που χρησιμοποίησε αμαξίδιο για πρώτη φορά  καθώς μέχρι τότε τη μετακινούσαν οι γονείς με τα χέρια. Το κορίτσι αυτό απέκτησε αυτόνομη μετακίνηση, για πρώτη φορά κινήθηκε από το σαλόνι στην κουζίνα του σπιτιού της μόνη της χωρίς να την πηγαίνει κάποιος. Τα συναισθήματα που βίωσα εκείνη την ώρα είναι μοναδικά και παντοτινά».

Στη χειροποίητη κατασκευή υπάρχει επιπλέον η δυνατότητα ένα αμαξίδιο να μπορεί να προσαρμοστεί σε περίπτωση που αλλάξει κάτι στο σώμα του χρήστη, ενώ γενικά το πλάτος του καθίσματος του αμαξιδίου μέχρι σήμερα δεν άλλαζε. Τώρα δίνεται λύση είτε σε περιπτώσεις νέων χρηστών που δεν έχει σταθεροποιηθεί η κατάστασή τους, είτε σε χρήστες των οποίων η αναπηρία παρουσιάζει μεταβολή της κατάστασης, π.χ. πολλαπλή σκλήρυνση κατά πλάκας. Ειδικά τα παιδιά, όμως, είναι άμεσα ωφελούμενα από αυτή την καινοτομία του χειροποίητου αμαξιδίου της 525 καθώς ακολουθεί την ανάπτυξη της σωματικής διάπλασης που μπορεί να αλλάξει πολύ γρηγορα. Έτσι εξοικονομούνται χρήματα και δεν χρειάζεται κάθε 2-3 χρόνια να αλλάζει το παιδί αμαξίδιο. «Η σωματομετρία δεν αφορά απλά σε μια μεζούρα και καταγραφή αριθμών. Είναι μια προσπάθεια να σκεφτείς, όπως το μυαλό του χρήστη. Κατά τη διαδικασία αυτή συνήθως είναι σαν να “χάνομαι” σε άλλη διάσταση, στην προσπάθεια να κάνω τον καλύτερο δυνατό υπολογισμό».

Αθήνα: Aκατάλληλη για ΑμεΑ

H ελληνική πρωτεύουσα είναι τόσο ακατάλληλη όσο λέγεται για τους ΑμεΑ; Σύμφωνα με τους ίδιους τους ανθρώπους με κινητικές δυσκολίες, ναι. Οι ράμπες σε πολλούς δρόμους κλείνουν από αυτοκίνητα που παρκάρουν μπροστά. Οι δημόσιες υπηρεσίες βρίσκονται σε κτίρια όπου δεν έχουν δημιουργήσει υποδομές για πρόσβαση με αμαξίδιο. Τα πεζοδρόμια μικραίνουν και κλείνουν από τραπεζοκαθίσματα, που εμποδίζουν ακόμα και μια μητέρα με το καροτσάκι να περάσει. «Η Αθήνα είναι μη προσβάσιμη και μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολύ μικρά βήματα για να αλλάξει αυτό. Όταν τα καταλληλότερα σημεία συνάντησης ανάπηρων είναι τα εμπορικά κέντρα και οι σταθμοί του μετρό ή όταν βλέπεις τα πεζοδρόμια γεμάτα νεραντζιές και τους τυφλούς να κινούνται στον δρόμο με κίνδυνο τη ζωή τους, τότε συμπεραίνεις ότι χρειάζεται πολλή δουλειά. Σχετικά με τη βελτίωσή της, θα πρότεινα έναν γενικό βομβαρδισμό και επανασχεδιασμό των δημόσιων υποδομών με κύριο κριτήριο την καθολική προσβασιμότητα είτε κινητικών είτε άλλων αναπηριών. Εδώ ολόκληρη Ακρόπολη και οι κινητικά ανάπηροι την θαυμάζουν τόσο καιρό με κιάλια, ευτυχώς τώρα θα τοποθετηθεί αναβατόριο επιτέλους. Δύσκολες, λοιπόν, οι αλλαγές, δομικές και νοοτροπίας, και δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι που κρίνουν δυσμενώς τον άλλον με βάση το πόσο “μη κανονικός” δείχνει. Έτσι, ενώ η ίδια η βλάβη δεν είναι τόσο περιοριστική όσο πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, η αναπηρία βιώνεται σαν κάτι περίπλοκο λόγω της ανεπάρκειας των υποδομών και του κοινωνικού αποκλεισμού».