Πόσο καθαρή είναι η Αθήνα;

Πρώτη φορά το άκουσα: Υπάρχουν Αθηναίοι που δεν κατεβάζουν τα σκουπίδια τους κάτω, τα πετάνε από το μπαλκόνι στον δρόμο. Καμιά φορά οι σακούλες κολλάνε στα δέντρα κι άντε να βρεις άκρη. Το λέγανε εργαζόμενοι στην καθαριότητα του Δήμου Αθηναίων, αλλά για του λόγου το αληθές προβλέπεται και πρόστιμο από τον Κανονισμό Καθαριότητας: 50 ευρώ για κάθε σακούλα.

«Η Αθήνα είναι καθαρή;» Το ερώτημα απευθυνόταν στον Δημήτρη Αντώνο, πρόεδρο του Σωματείου Καθαριότητας Δήμου Αθηναίων ΕΕΔΑ. Καθόμασταν σε ένα τραπέζι στο σωματείο και μου λέει «το τραπέζι πώς σου φαίνεται, είναι καθαρό;» «Καθαρό είναι». «Αν πάρεις ένα σφουγγάρι και το περάσεις με νερό θα είναι πιο καθαρό. Κι αν το πλύνεις με απολυμαντικό θα είναι ακόμα περισσότερο. Αλλά το θέμα δεν είναι μόνο πόσο καθαρή θέλουμε την πόλη, με τα μέσα που έχουμε, είναι και μήπως μπερδεύουμε την ασχήμια με τη βρωμιά. Μια γωνιά άσχημη, με ετοιμόρροπα κτίρια και τοίχους βαμμένους με σπρέι, ποτέ δεν θα σου δώσει την αίσθηση της καθαριότητας, όσες φορές κι αν την έχω σκουπίσει και πλύνει».

Στον Οργανισμό Καθαριότητας και Ανακύκλωσης του Δήμου Αθηναίων εργάζονται περίπου 2.200 άνθρωποι. Οι 1.800 είναι μόνιμοι. Από τους 2.200 οι 600 είναι οδοκαθαριστές και οι υπόλοιποι εργάζονται στην αποκομιδή. Τα λειτουργικά απορριμματοφόρα είναι 53. Ο Δ. Αντώνος λέει ότι αυτή η «δύναμη» πρέπει να καθαρίσει μια έκταση 38,96 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου ζουν μόνιμα 700.000 άνθρωποι, περνούν ετησίως 6 εκατ. τουρίστες, ο «εγχώριος τουρισμός», άνθρωποι σαν εμένα, δηλαδή, που μένω Νέα Σμύρνη αλλά βγαίνω και στο κέντρο, είναι ανυπολόγιστος, όπου δραστηριοποιούνται οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις και όπου γίνονται όλες οι μαζικές εκδηλώσεις, όπως απεργίες, κινητοποιήσεις κ.λπ.

 

«Όποιος ουρεί ή αφοδεύει σε δημόσιο χώρο τιμωρείται με πρόστιμο από €500 έως €5.000. Το πρόστιμο διπλασιάζεται σε περίπτωση υποτροπής» (Άρθρο 12.4, Κανονισμού Καθαριότητας) 

Άμα φοράς γιλέκο μπορεί και να σε τραμπουκίσουν
Στο μεγάλο τραπέζι του σωματείου είχαν μαζευτεί αρκετοί εργαζόμενοι, κερνούσαν πορτοκαλάδες, ξηρούς καρπούς και μπισκότα και μιλούσαν για τις δυσκολίες της δουλειάς τους. Πολλές φορές οι σακούλες δεν πετιούνται στον κάδο, είτε γιατί είναι γεμάτος είτε γιατί είναι παμβρώμικος και σιχαίνεσαι να τον πιάσεις. Και οι σακούλες καμιά φορά ζυγίζουν έως και 50 κιλά – άντε να τις σηκώσεις. Σε πολλές γειτονιές ο κάδος πηγαίνει πέρα δώθε, τον μετακινούν οι περίοικοι γιατί κανείς δεν θέλει κάδο έξω από το σπίτι ή το μαγαζί του, αν όμως είναι αρκετά μακριά θα βάλει τις φωνές. Άλλοι, πάλι, μετακινούν τον κάδο για να παρκάρουν.

Η πιο δύσκολη περιοχή είναι η Κυψέλη, γιατί έχει ανηφόρες, κατηφόρες και στενούς δρόμους. Η πιο επικίνδυνη από την Ομόνοια και κάτω, μέχρι την Ιερά Οδό. Αρκετές φορές οι εργαζόμενοι έχουν δεχτεί επιθέσεις κι έχουν γίνει κλοπές, ενώ, καμιά φορά, βλέπει ο άλλος τον εργαζόμενο με το γιλέκο και τον αντιμετωπίζει σαν εκπρόσωπο του κράτους, υπεύθυνο για όλα τα δεινά του, και τον τραμπουκίζει. Τα εργατικά ατυχήματα είναι πολύ συχνά, ενώ ύστερα από καταγγελία του σωματείου το 2017, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας έχει αποστείλει πόρισμα στον εισαγγελέα γιατί οι εργαζόμενοι δεν είχαν τα απαιτούμενα ΜΑΠ (μέτρα ατομικής προστασίας), που είναι γάντια, μάσκες, φόρμες, αρβύλες, αδιάβροχα κ.ά. και πολλές φορές αναγκάζονταν να τα αγοράζουν από την τσέπη τους.

«Πρακτικές συμβουλές: Βγάζουμε τα οικιακά απορρίμματα σε τακτικές ώρες –μεταξύ 20.00 και 21.00–, και όχι κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ τα απορρίμματα εμπορικών καταστημάτων και γραφείων με το κλείσιμό τους. Συσκευάζουμε τα απορρίμματα σε πλαστικές, ανθεκτικές σακούλες απορριμμάτων, τις οποίες οφείλουμε να δένουμε καλά (οι σακούλες των super market δεν είναι κατάλληλες για το σκοπό αυτό). Απορρίπτουμε στους μπλε κάδους μόνο ανακυκλώσιμα υλικά (μέταλλα, γυαλί, χαρτιά, πλαστικά)». Δήμος Αθηναίων, www.cityofathens.gr

Το κόμμα πάνω απ’ όλους
Ο Κανονισμός Καθαριότητας προβλέπει πρόστιμα για ρύπανση με εμπορικές αφίσες, φέιγ βολάν, συνθήματα, από €500 έως και €1.500 (Άρθρο 12.2.1). Απ’ όλα αυτά, πάντως, εξαιρείται η «πολιτική δραστηριότητα». Ο δήμαρχος, Κώστας Μπακογιάννης, έχει ζητήσει να τροποποιηθεί ο κανονισμός και τα πρόστιμα να αφορούν και τα κόμματα, λέει ο Νίκος Αβραμίδης, αντιδήμαρχος Καθαριότητας και Ανακύκλωσης. Το γραφείο του είναι έναν όροφο πάνω από του σωματείου, στην Ιερά Οδό 151. Ίδια ερώτηση: «Είναι καθαρή πόλη η Αθήνα;» «Όχι». Καταλογίζει ευθύνες στην προηγούμενη δημοτική αρχή, λέγοντας «δεν υπήρχαν σχεδιασμός και προγραμματισμός, πολλά πράγματα αφήνονταν στην τύχη τους, ενώ υπάρχει προσωπικό ικανό, με τα προβλήματά του βέβαια, όπως για παράδειγμα ότι έχει χρόνια να ανανεωθεί για μια εργασία που είναι πολύ απαιτητική».

Ο Νίκος Αβραμίδης, «βαθμολογώντας» την κατάσταση, αναφέρει ότι στις 2 Σεπτεμβρίου με άριστα το 10 η καθαριότητα της πόλης θα έπαιρνε 5 και σήμερα είναι στο 5,5. «Πολλά πράγματα δεν αλλάζουν από τη μία μέρα στην άλλη, όμως στους επόμενους 5-6 μήνες οι Αθηναίοι θα δουν σημαντική διαφορά. Αυτή τη στιγμή λείπουν από την πόλη 3.500 μεταλλικοί κάδοι, είτε γιατί έχουνε καταστραφεί ή κλαπεί, κι άλλοι 3.000 είναι σε κακή κατάσταση γιατί λείπει μία ρόδα, λείπει το καπάκι, είναι σε κατάσταση που ο άλλος σιχαίνεται να τον πιάσει. Δυστυχώς η προηγούμενη δημοτική αρχή δεν μερίμνησε για την προμήθεια κάδων. Λείπουν και άλλοι 2.000 μπλε κάδοι και είμαστε σε επαφή με την Ελληνική Εταιρεία Ανακύκλωσης για την προμήθειά τους».

Ο αντιδήμαρχος σημειώνει ότι τις πρώτες εβδομάδες έγιναν πράγματα. Καθαρίστηκε, λέει, η Θεμιστοκλέους που είχε να γίνει χρόνια, άρχισε το πρόγραμμα πλύσης των κάδων που είχαν να πλυθούν μήνες, μπήκε στο πρόγραμμα ο τακτικός καθαρισμός κεντρικών οδών και πλατειών, όπως η Ερμού, η πλατεία στο Μοναστηράκι, η Μακρυγιάννη και η Διονυσίου Αεροπαγίτου, έγιναν παρεμβάσεις στη Φωκίωνος Νέγρη, στη Μασσαλίας, στην πλατεία Μεταξουργείου, στην πλατεία Πέτρουλα στον Κολωνό, στην πλατεία Αγίας Αικατερίνης στα Κάτω Πετράλωνα και αλλού. Λέει ακόμη ότι το προσωπικό δεν είναι επαρκές και ότι μέχρι το τέλος Οκτωβρίου αναμένονται περίπου 250 συνάδελφοι, μόνιμο προσωπικό, μέσα από ΑΣΕΠ, σε διαγωνισμό που έγινε το 2018.

Ακριβώς από κάτω υπάρχει ένα μεγάλο πανό που λέει «Όχι ΣΔΙΤ στην καθαριότητα». Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος αναφέρει ότι «δεν υπάρχει σχεδιασμός να μπουν ιδιώτες στα σκουπίδια. Υπήρξε ένας θόρυβος, καθώς προεκλογικά ο νυν δήμαρχος είχε πει ότι αν χρειαστεί πιθανώς να εξετάσουμε την πιθανότητα ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα), ξεκαθαρίζοντας ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων θα είναι διασφαλισμένα. Πάντως, υπάρχουν και τώρα ΣΔΙΤ, όχι όμως στην καθαριότητα. Η ανακύκλωση των ρούχων, η αποκομιδή των μπάζων, η ανταποδοτική ανακύκλωση από ιδιώτες “τρέχουν”». Σε κάθε περίπτωση, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΠΟΕ-ΟΤΑ) βρίσκεται σε κινητοποιήσεις, αντιδρώντας σε διάταξη της κυβέρνησης για την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών καθαριότητας, ηλεκτρολογικού και πρασίνου. 

1595: Αν έχετε κάποιο ογκώδες αντικείμενο, έναν καναπέ, ένα ψυγείο, ένα στρώμα, και σκοπεύετε να το κατεβάσετε στον δρόμο, δίπλα στον κάδο, καλέστε σε αυτό το τηλέφωνο του Δήμου Αθηναίων. Θα κλείσετε ραντεβού και θα έρθουν άνθρωποι του δήμου να τα πάρουν.

Η μαύρη τρύπα της ανακύκλωσης
Το 2018 η συνολική ποσότητα απορριμμάτων που αποκομίστηκαν από τον Δήμο της Αθήνας ήταν 305.224 τόνοι. Τα ανακυκλώσιμα υλικά ήταν μόλις 12.001 τόνοι. Η ανακύκλωση, δηλαδή, περιορίστηκε περίπου στο πολύ χαμηλό 5%. Πολλές φορές βλέπουμε αναρτήσεις διαμαρτυρίας ότι κάδος ανακύκλωσης αδειάστηκε σε απορριμματοφόρο. Όταν συμβαίνει αυτό είναι επειδή ο μπλε κάδος δεν είχε ανακυκλώσιμα υλικά, αλλά σκουπίδια. Ο Νίκος Αβραμίδης λέει «να ζητήσω ευθύνες από τον δημότη, αλλά να έχω τρέξει κι εγώ δυο προγράμματα για την ανακύκλωση. Κακώς κάποιος ρίχνει οργανικό σκουπίδι στον μπλε κάδο, αλλά αν λείπουν 2.200 μπλε κάδοι, όπως σας είπα, πώς θα τον επιπλήξω;». Για την ιστορία, ούτε η κεντρική διοίκηση έχει προβλέψει να «επιπλήξει» κάποιον δήμο, με πρόστιμο ενδεχομένως, αν υπολείπεται στους στόχους για την ανακύκλωση, η οποία, έτσι κι αλλιώς, είναι ένα ευρύτερο ζήτημα. «Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι η ανακύκλωση είναι η απάντηση σε όλα μας τα προβλήματα. Η πραγματικότητα όμως δεν είναι αυτή.

Η ανακύκλωση δεν παύει να είναι μια τεχνική διαδικασία με πάρα πολλούς περιορισμούς και δυσκολίες, ωστόσο η κοινωνία μας την αντιμετωπίζει ως το μαγικό καπέλο στο οποίο μπορεί να κρύψει τον τεράστιο όγκο σκουπιδιών που παράγει», λέει ο Άλκης Καφετζής, υπεύθυνος της εκστρατείας της Greenpeace για την προστασία της θάλασσας. Προσθέτει ότι «η ανακύκλωση είναι το πρώτο πράγμα που ακούμε στις ερωτήσεις μας για μια καλύτερη διαχείριση απορριμμάτων. Προτεραιότητα όμως θα έπρεπε να δοθεί στη ριζική μείωση της ποσότητας των σκουπιδιών που παράγουμε. Η κυκλική οικονομία που όλοι ευαγγελίζονται θα μπορέσει να προσφέρει καρπούς μόνο εάν μειώσουμε την τεράστια σπατάλη συσκευασιών στην καθημερινότητά μας. Διαφορετικά, όσο καλά και αν διαχειριζόμαστε τα σκουπίδια μας, ένα σημαντικό κομμάτι τους θα καταλήγει να ρυπαίνει τις θάλασσες, τους δρόμους και τις ζωές μας».

Νίκος Σοφιανός
Δημοτικός σύμβουλος στον δήμο Αθηναίων με τη Λαϊκή Συσπείρωση και μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ

Είναι πρόσφατη η προεκλογική συζήτηση για την καθαριότητα στην Αθήνα. Πέρα από προθέσεις και μεγάλα λόγια, τίποτα δεν έχει αλλάξει! Η διεύθυνση καθαριότητας είναι υποστελεχωμένη, με «γερασμένο» το μόνιμο προσωπικό, με συμβασιούχους που φεύγουν σε ένα μήνα, με την ανακύκλωση προβληματική, που τη διαχειρίζεται ιδιωτική εταιρεία. Η προβληματική λειτουργία έχει αιτίες που δεν ακουμπά η νέα δημοτική αρχή ακολουθώντας την πεπατημένη. Η ανταποδοτικότητα στην καθαριότητα σημαίνει οι Αθηναίοι εργαζόμενοι να πληρώνουν πανάκριβα την αποκομιδή, οι επαγγελματίες στην πόλη να πληρώνουν υπέρογκα ποσά κάθε μήνα ή δίμηνο. Υπάρχουν λύσεις, απαιτούν όμως αλλαγή ενός χρεοκοπημένου μοντέλου που αντιλαμβάνεται τα απορρίμματα (αποκομιδή - διαχείριση) και την καθαριότητα της πόλης σαν επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτό το μοντέλο κυβερνήσεων - δήμου αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας σε όλους τους τομείς που κάνουν πιο «γκρίζα» τη «μεγάλη» και τη «μικρή» εικόνα της Αθήνας και των συνοικιών της.

Σταύρος Καφούνης
Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών

Η Αθήνα μπορεί και πρέπει να γίνει μια πραγματικά καθαρή πόλη. Και επειδή Αθήνα δεν είναι μόνον το τουριστικό κέντρο ή τα σημεία που πέφτουν τα περισσότερα φώτα, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι η προσπάθεια πρέπει να φτάσει σε κάθε γωνιά της και να μην εξαντλείται μόνον στα πεζοδρόμια ή στους κάδους αποκομιδής.

Για να καταλάβουμε καλύτερα την αξία που έχει να ζούμε σε μια καθαρή πόλη είναι καλό να μπορέσουμε να την περπατήσουμε δίπλα σε έναν επισκέπτη που έρχεται από μια οργανωμένη δυτικο-ευρωπαϊκή πόλη. Αν ακούσουμε χωρίς προκατάληψη τα σχόλιά του, θα συνειδητοποιήσουμε ότι η καθαριότητα αφορά ακόμη και τους λερωμένους τοίχους, τα graffiti που έχουν κατακλύσει κάθε σημείο της και συμβάλλουν στη δημιουργία της εικόνας μιας εγκαταλελειμμένης πόλης.

Είναι μια σύνθετη διαδικασία και απαιτεί απαραίτητα τη συνεργασία όλων μας. Τη συνεργασία επιχειρηματιών, κατοίκων, επισκεπτών ώστε να συνεννοηθούμε για την ώρα που πρέπει ο καθένας να βγάλει τα απορρίμματά του, να φροντίσει το χώρο έξω από την ιδιοκτησία του όπως φροντίζει το σπίτι του ή το κατάστημά του, αλλά και να σεβαστεί το δημόσιο χώρο. Δεν αρκεί να μην πετάξουμε εμείς κάτι εκτός του κάδου αλλά και να μην επιτρέψουμε στον διπλανό μας να το κάνει. Πρέπει όμως και ο δήμος να κάνει σοβαρά τη δουλειά του! Να τοποθετήσει κάδους και καλαθάκια παντού, να τηρεί συγκεκριμένο πρόγραμμα αποκομιδής, να ενημερώνει καθημερινά τους πολίτες αλλά και να τους εκπαιδεύει, να τους οργανώνει και να τους παρακινεί να ανακυκλώνουν. Η ανακύκλωση είναι συνδεδεμένη με το μέλλον των παιδιών μας. Το στοίχημα είναι εδώ και δυστυχώς ή θα το χάσουμε ή θα το κερδίσουμε όλοι μαζί.

Από τον Κανονισμό Καθαριότητας

▶ Ρύπανση μνημείων, αγαλμάτων, αρχαιολογικών χώρων και λοιπών δημοσίων χώρων και κτιρίων. Πρόστιμο από €4.000 έως €8.000 (Άρθρο 5.4).

▶ Ρύπανση των στοιχείων «αστικού εξοπλισμού» της πόλης (παγκάκια, κάγκελα, κολόνες ηλεκτροφωτισμού, στάσεις λεωφορείων, κάδοι, συμπιεστές, καλάθια και λοιπά μέσα προσωρινής αποθήκευσης απορριμμάτων, πινακίδες κτλ). Πρόστιμο: €100 (Άρθρο 5.4).

▶ Μερική ή ολική καταστροφή κάδων ή άλλων μέσων προσωρινής αποθήκευσης απορριμμάτων, συνεπεία πρόσκρουσης ή βανδαλισμού. Πρόστιμο: €600 (Άρθρο 7.3.β).

▶ Απόρριψη από πεζούς ή εποχούμενους, σε δρόμους, πεζοδρόμια και λοιπούς κοινόχρηστους χώρους άχρηστων χαρτιών, πακέτων ή άλλων ειδών μικροσυσκευασίας, μικροαντικειμένων και ειδών ατομικής χρήσης.

▶ Απόρριψη κάθε είδους απορριμμάτων σε κοινόχρηστους και δημόσιους χώρους (πλατείες, πάρκα, παιδικές χαρές, αθλητικές εγκαταστάσεις κτλ.) από περιπατητές, θαμώνες κτλ. Πρόστιμο: €20 (Άρθρο 12.1.α).

▶ Αμέλεια ιδιοκτητών ή συνοδών κατοικίδιων ζώων άμεσου καθαρισμού του περιβάλλοντος από τα περιττώματα των ζώων τους. Πρόστιμο: 50€. (Άρθρο 12.1.γ). Το πρόστιμο διπλασιάζεται εάν η παράβαση γίνει σε παιδική χαρά ή άλλο κοινόχρηστο χώρο που φιλοξενεί παιδιά, σε αυλές ή εισόδους ΑΔΣ 1793/29-09-16 55 σχολείων, βρεφονηπιακών σταθμών, σε προαύλια εκκλησιών, δημόσια ή δημοτικά κτίρια και αρχαιολογικούς χώρους.