Γιατί δουλεύεις τσάμπα; Τέσσερις φοιτητές απαντούν στην ATHENS VOICE

«Κοροϊδο είμαι να δουλεύω χωρίς χρήματα;» Αυτή είναι η πιο χαρακτηριστική φράση που έχει ειπωθεί για τον εθελοντισμό. Η φωτιά στο Μάτι, ωστόσο, η πλημμύρα στη Μάνδρα, το προσφυγικό, η οικονομική κρίση, οι άστεγοι είναι μερικές μόνο από τις καταστάσεις που περισσότερο από ποτέ, έφεραν τις εθελοντικές δράσεις ομάδων στο προσκήνιο. Πώς είναι όμως τα πράγματα από μέσα; Φοιτητές από διαφορετικές οργανώσεις που ασχολούνται ενεργά με τον εθελοντισμό μάς δίνουν τις λεπτομέρειες και εξηγούν πώς γίνεται να είναι κάποιος εθελοντής, όταν παλεύει καθημερινά για τη δική του επιβίωση.

«Σίγουρα εν μέσω της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που διανύει η Ελλάδα, μέσα σε μια περίοδο βίαιης συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους, ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού έχει στραφεί στον εθελοντισμό. Πιστεύω, λοιπόν, ότι οι δυσκολίες μάς ωθούν στην αλληλεγγύη και την ανιδιοτελή προσφορά» μας λέει ο Κώστας Καρφάκης, φοιτητής Κοινωνικής Πολιτικής και εθελοντής της PRAKSIS.

Παρόλο όμως που τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια αύξηση του επιπέδου εθελοντικής προσφοράς, ποιος είναι ο λόγος που σαν χώρα συνεχίζουμε να είμαστε τελευταίοι σε αυτόν τον τομέα σε σύγκριση με άλλες χώρες του εξωτερικού; «Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα έχει χαμηλά ποσοστά όσον αφορά τους εγγεγραμμένους σε μητρώα εθελοντές. Ίσως έχει να κάνει με την όλη οργάνωση και προώθηση από το κράτος, ή με την εκπαίδευση που υπάρχει σε άλλες χώρες που σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά από μικρή ηλικία ωθούνται μέσα από σχολικές δράσεις να προσφέρουν εθελοντική εργασία. Ωστόσο, επειδή ο εθελοντισμός είναι περισσότερο θέμα ανθρώπου παρά χώρας, εκείνος που θέλει να το κάνει θα βρει τον τρόπο» εξηγεί η Μαντώ Κόντη, φοιτήτρια Ψυχολογίας, από την οργάνωση Νέα Ακρόπολη.

Ο εθελοντισμός ωστόσο δεν είναι αποκλειστικά θέμα παιδείας. Σύμφωνα με τα παιδιά που μιλήσαμε, στη χώρα μας δεν είναι ιδανικό το περιβάλλον για να δεχτεί εθελοντές ούτε δίνονται και τα κατάλληλα κίνητρα. Για παράδειγμα σε χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης προβλέπεται μέχρι και άδεια από την εργασία για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε αποστολή.Ταυτόχρονα, η πληροφόρηση γύρω απο το νομοθετικό πλαίσιο που προστατεύει τον εθελοντή στη χώρα μας είναι ανεπαρκής .

«Το μόνο κίνητρο που υπάρχει στην Ελλάδα είναι μία προσθήκη στο βιογραφικό μας σημείωμα για πιο εύκολη εύρεση εργασίας, το οποίο για μένα είναι λανθασμένο κίνητρο. Δεν είναι λογικό το κίνητρό σου για να προσφέρεις να είναι εντέλει κερδοσκοπικό. Επίσης εδώ μία απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνεις εθελοντής είναι να έχεις ελεύθερο χρόνο να διαθέσεις, δεν μπορείς να έχεις την άδεια του εργοδότη σου για να συμμετέχεις. Μέχρι στιγμής η νοοτροπία μας διαφέρει από τις χώρες του εξωτερικού» μας λέει η Κωνσταντίνα Πιερή, φοιτήτρια οικονομικών και εθελόντρια της Greenpeace.

Σύμφωνα με την Όλγα Μπιτσάκη, φοιτήτρια Γραφιστικής, εθελόντρια από την Actionaid αρχικά χρειάζεται να υπάρχει η διάθεση κάποιος να προσφέρει εθελοντικά τον χρόνο του και τις γνώσεις του όπου εκείνος κρίνει. Μετά θα πρέπει να υποστηρίζεται αυτή η διάθεση και από την επιχείρηση στην οποία εργάζεται ο άνθρωπος αυτός. «Αν υπάρξει ένα κάλεσμα για εθελοντική βοήθεια και αποφασίσει ένας εργαζόμενος ότι θέλει να συμμετάσχει, να μπορεί να το κάνει μετά από συνεννόηση με την εταιρεία στην οποία δουλεύει. Να υπάρχει αυτή η φιλοσοφία στις επιχειρήσεις και στους ανθρώπους. Και φυσικά αν υπάρχει η διάθεση αυτή από τις εταιρείες, ο εθελοντής να πάει όντως να προσφέρει και όχι για καφέ. Από την άλλη πρέπει και στις οργανώσεις ή στις εταιρίες ή εκδηλώσεις που πας ως εθελοντής να είναι ξεκάθαρο ότι δεν καλύπτεις με όσα κάνεις μία κανονική θέση εργασίας».

Ο «συνήθης» Έλληνας εθελοντής για πολλούς είναι το θύμα και ο εθελοντισμός πρόσχημα εκμετάλλευσης από φορείς. Για μερικούς είναι ο αποφασισμένος νέος να βρει δουλειά σε μια ΜΚΟ που ξεκινά ως εθελοντής κι έπειτα προσλαμβάνεται. Κατά βάση όμως έχει ταυτιστεί με τη εικόνα του νέου που αντιμετωπίζει τον εθελοντισμό ως ένα περιστασιακό χόμπι. Η εικόνα που επικρατεί στα μάτια των περισσότερων άλλωστε είναι ότι από όσους ασχολούνται εντατικά με τον εθελοντισμό υπερτερούν αυτοί που θα κινητοποιηθούν μόνο σε περιόδους μεγάλης κρίσης ή προσφέροντας πριν τις γιορτές. 

«Μπορεί να φαίνεται πιο έντονα σε περιόδους κρίσης ή τις μέρες των γιορτών αλλά αυτό δε σημαίνει ότι οι εθελοντές δεν είναι παντού ανεξαρτήτως μέρας. Ο εθελοντής δεν θα βγει με σημαίες να διατυμπανίσει ότι είναι εθελοντής. Όταν ένας εθελοντής ενεργεί περιστασιακά, σημαίνει ότι τόσο μπορεί να προσφέρει. Όσον αφορά την εκμετάλλευση, είμαστε άνθρωποι με κρίση στην εποχή του Διαδικτύου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει και μπορούμε να ελέγχουμε πριν δηλώσουμε για εθελοντισμό σε κάποια οργάνωση ή εκδήλωση. Αν δεις ότι δεν σου αρέσει ή ότι δεν σου ταιριάζει, τότε φυσικά μπορείς να αποχωρήσεις», μας λέει η Όλγα και συμπληρώνει: «Ο καθένας μπορεί να επιλέξει αυτό το οποίο του ταιριάζει καλύτερα για να συνεισφέρει. Εγώ έχω επιλέξει την ActionAid γιατί ασχολείται με ανθρώπους σε δυσμενείς καταστάσεις, οι οποίοι δεν έχουν ίσως τις ίδιες ευκαιρίες για επιλογές στη ζωή τους. Η ActionAid, αυτό που κάνει είναι μέσα από τα προγράμματά της στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, να τους ενδυναμώνει για να σταθούν μόνοι τους στα πόδια τους» .

Τι θα απαντούσαν όμως τα παιδιά όμως σε αυτόν που θα τα ρωτούσε πολύ απλά, γιατί αποφάσισαν να δουλέψεις «τσάμπα»;

Δεν δουλεύω τσάμπα, δουλεύω έξτρα και δουλεύω για κάτι καλύτερο. Το αποτέλεσμα που θα έχει η δουλειά μου μπορεί να αργήσει να φανεί και να μην είναι προσωπικό, είναι όμως συνολικό και αξίζει! Για παράδειγμα, με την Greenpeace βρεθήκαμε στην παραλία Χάρακας της Εύβοιας, μία παραλία γεμάτη από πλαστικά σκουπίδια που τα ξεβράζουν συνεχώς τα ρεύματα της θάλασσας. Καθαρίζαμε την παραλία για δύο συνεχόμενες μέρες και ταυτόχρονα ξεχωρίζαμε τα πλαστικά σκουπίδια που αναγραφόταν το λογότυπο ώστε να κάνουμε καταγραφή των μεγαλύτερων ρυπαντών εταιρειών. Όταν αντίκρισα το μέρος για πρώτη φορά, ήταν όλο καλυμμένο με την πλαστική μας “κληρονομιά”. Τη δεύτερη μέρα καταφέραμε να φανεί ξανά η ομορφιά της παραλίας, λευκά βότσαλα, γαλαζοπράσινα νερά, υποβρύχιες σπηλιές» θυμάται  η Κωνσταντίνα.

 «Όταν είσαι εθελόντρια προσφέρεις τον χρόνο που θες να διαθέσεις. Η φράση δουλεύω εθελοντικά ίσως είναι λάθος. Εγώ προτιμώ να λέω ότι συνεισφέρω, προσφέρω ή ότι απασχολούμαι εθελοντικά. Το πιο σημαντικό είναι ο εθελοντισμός να διακατέχεται από επαγγελματισμό. Πρέπει να είμαστε συνεπείς και ξεκάθαροι από την αρχή όσον αφορά τη διαθεσιμότητά μας για παράδειγμα». Μας λέει η Όλγα και ο Κώστας συμπληρώνει:

«Δεν το αντιμετωπίζω ως μια “δουλειά” ή ως κάτι που κάνω με στόχο να έχω ένα υλικό κέρδος. Είναι μια επιλογή και ένας τρόπος ζωής που σου δίνει την ηθική ικανοποίηση ότι έχεις βοηθήσει να γίνει η καθημερινότητα κάποιου λίγο καλύτερη. Αυτό σίγουρα δεν είναι τσάμπα. Όσο κλισέ και αν ακούγεται αυτά που σου επιστρέφονται είναι περισσότερα από αυτά που δίνεις.Αυτή την περίοδο συμμετέχω στη δράση στη λαϊκή που πραγματοποιεί η PRAKSIS σε συνεργασία με το Μπορούμε. Ουσιαστικά πηγαίνουμε κάθε εβδομάδα σε κάποιες λαϊκές αγορές και μαζεύουμε τα τρόφιμα που μας δίνουν οι πωλητές, τα οποία στη συνέχεια καταλήγουν στο κέντρο ημερήσιας υποδοχής αστέγων της PRAKSIS. Είναι μια πολύ ευχάριστη  δράση και παρότι δεν έχεις άμεση επαφή με τους ωφελούμενους, νιώθεις έντονα ότι βοηθάς και η ηθική ικανοποίηση που παίρνεις είναι μεγάλη. Αυτό που μου έκανε εντύπωση από την πρώτη κιόλας μέρα που συμμετείχα ήταν η αντιμετώπιση των πωλητών.  Άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, όλοι σχεδόν προσφέρουν και αυτό είναι πολύ ευχάριστο και ενθαρρυντικό».

Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι εθελοντές μιλούν γι’ αυτόν ακριβώς το feedback που σου επιστρέφεται όταν δρας με υπευθυνότητα, χωρίς να περιμένεις ανταμοιβή. Η Μαντώ δεν θα μπορέσει να ξεχάσει ποτέ την εμπειρία του περασμένου καλοκαιριού που με τις δράσεις της «Νέας Ακρόπολης» βρέθηκε αμέσως μετά τη φωτιά στο Μάτι, στα σημεία στήριξης. 

«Ήμουν σε κέντρα διαλογής όπου ξεχωρίζαμε τα ρούχα, τα τρόφιμα και τα διάφορα είδη ανάγκης που μετά μοιράζονταν στους ανθρώπους. Εκεί ήρθα σε επαφή με κατοίκους των περιοχών που είχαν πληγεί οι οποίοι επίσης βοηθούσαν για τον ίδιο σκοπό. Μιλήσαμε, γνωριστήκαμε, ακούσαμε την ιστορία τους, εργαστήκαμε μαζί. Ήταν άνθρωποι όλων των ηλικιών. Τι ήταν το τόσο συγκλονιστικό; Αρχικά αυτό το αίσθημα που ένιωσα όχι μόνο εγώ, αλλά και τα άλλα μέλη της ομάδας. Θυμάμαι ακόμα το μήνυμα που είχε έρθει («Χρειάζεται να φτιάξουμε μια ομάδα στη Ραφήνα για βοήθεια σε κέντρο που δέχεται τους πυρόπληκτους»). Εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε τίποτα άλλο. Δεν υπήρχε το «δύσκολο πρόγραμμα», ή το «δεν αισθάνομαι καλά», ή το «μισό λεπτό να δω τι έχω να κάνω». Υπήρχε μόνο η ανάγκη. Τα προσωπικά προβλήματα σβήστηκαν και το μόνο που υπήρχε ήταν το «τι μπορώ να κάνω εγώ γι’ αυτό;». Όσες φορές πήγαμε, δώσαμε το καλύτερο που μπορούσαμε. Ένιωθα μια τεράστια ευθύνη, αλλά ταυτόχρονα και περηφάνια και αγάπη για τον καθέναν που γνώρισα. Εκεί συνειδητοποίησα ότι ο εθελοντισμός σημαίνει να βλέπεις τα πάντα και όλους γύρω σου σαν ένα μικρό σου κομμάτι.

Με το μήνυμα Ψήφος καρδιάς στον εθελοντισμό, 40 περίπου εθελοντικοί οργανισμοί με τους εκατοντάδες εθελοντές τους παρεβρέθηκαν την Τετάρτη, 5 Ιουνίου για 16^η συνεχή χρονιά σε μια ανοιχτή γιορτή για τον Εθελοντισμό και την ανιδιοτελή προσφορά στην κοινωνία και τον άνθρωπο.Οι επισκέπτες γνώρισαν  μέσα από την ανοιχτή έκθεση, το έργο των εθελοντικών οργανισμών και μίλησαν με τους εθελοντές. Διοργάνωση: «Νέα Ακρόπολη», PRAKSIS, Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., Ευρωπαϊκή Έκφραση, Πανελλήνιος Σύλλογος Προσαρμοσμένων Δραστηριοτήτων «ALMA».

Αν θέλεις κι εσυ να γίνεις μέλος, ενδεικτικά μπορείς να επικοινωνήσεις εδώ:

www.praksis.gr
www.greenpeace.org/greece/epirease/ethelontes
info@nea-acropoli.gr
www.actionaid.gr/ethelontismos