Σε μία κατάσταση που θυμίζει την προσφυγική Ειδομένη, ζουν για περίπου δύο δεκαετίες 3.000 ρομά του οικισμού «Αγία Σοφία» στο δήμο Δέλτα Θεσσαλονίκης. Οι περισσότεροι μένουν σε λυόμενα που είναι χειρότερα από τις σύγχρονες σκηνές που είχαν προμηθεύσει τότε τους πρόσφυγες οι οργανώσεις, δεν έχουν νερό και επαρκές αποχετευτικό δίκτυο, τα σκουπίδια σχηματίζουν βουνά, τα στάσιμα νερά συντελούν σε μολύνσεις ενώ όταν βρέχει, κάποια σημεία του οικισμού είναι απροσπέλαστα.
Ο αυτοδιαχειριζόμενος οικισμός «Αγία Σοφία» εγκαινιάστηκε το 2000, σε 149 στρέμματα του πρώην Στρατοπέδου Γκόνου με πρωτοβουλία του τότε υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας και με στόχο την στέγαση 3.000 σκηνιτών τσιγγάνων, οι οποίοι ζούσαν στην κοίτη του Γαλλικού ποταμού, αλλά και σε άλλες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Έκτοτε, έγιναν σποραδικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και σταδιακά ο οικισμός, που φιλοδοξούσε να αποτελέσει πρότυπο διαχείρισης, εγκαταλείφθηκε στην τύχη του όσον αφορά τα απαιτούμενα έργα. Λόγω των ιδιαίτερων πολιτισμικών στοιχείων των ρομά- παντρεύονται σε εφηβική ηλικία, του γεγονότος ότι τα σχολικά συγκροτήματα είναι μακριά από τον οικισμό αλλά και διάφορων άλλων κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, η σχολική διαρροή είναι τεράστια ενώ το μοναδικό δημόσιο κτίριο που λειτουργεί στον οικισμό, το νηπιαγωγείο, αντιμετωπίζει μεγάλες υλικοτεχνικές ελλείψεις.
Το πρώην στρατόπεδο Γκόνου ξαναήρθε στην επικαιρότητα όταν αποφασίστηκε να εγκατασταθεί στην υπόλοιπη έκτασή του, το εμπορευματικό και διαμετακομιστικό κέντρο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ένταξη και Ενδυνάμωση των Ρομά» που συγχρηματοδοτείται από πόρους του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ανακοίνωσε ότι θα παρέχει τους πόρους για τις μελέτες και τα έργα που απαιτούνται στον οικισμό. Ωστόσο, αν και έχουν περάσει μήνες από την ανακοίνωση του προγράμματος, οι διαδικασίες για την σύνταξη τεχνικών μελετών, την εκταμίευση των κονδυλίων και την τελική υλοποίηση των έργων, είναι στα... σπάργανα, αφήνοντας τους ρομά, για ακόμη μία χρονιά στο περιθώριο της κοινωνίας...
Η έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ ξεκίνησε με αυτοψία στον οικισμό που εγκαινιάστηκε με την φιλοδοξία να αποτελέσει πρότυπο και για άλλους χώρους για ρομά. Εντούτοις, 20 χρόνια μετά, οι δομές -όπως το κτίριο πολλαπλών δράσεων- έχουν ρημάξει, οι κοινόχρηστοι χώροι έχουν καταληφθεί, και τα λυόμενα που συμπλήρωσαν 20 χρόνια ζωής μπάζουν από παντού... Μοναδική «παραφωνία» στον οικισμό, αποτελούν περίπου 20 δίπατα σπίτια που έχουν χτιστεί από κάποιους ρομά, με εντυπωσιακές προσόψεις με κολωνάκια, εξωτερικές σκάλες και μεγάλες τζαμαρίες απ' όπου διακρίνονται χρυσοποίκιλτα, βαριά έπιπλα. Η πλειοψηφία των ρομά, τσαλαβουτάει σε στάσιμα νερά, δεν έχει νερό και ζει ένα μαρτύριο τον χειμώνα αφού αδυνατεί να ζεστάνει τις πρόχειρες κατασκευές.
«Είμαστε παρατημένοι, μας τρώνε τα ποντίκια και οι κατσαρίδες» διαμαρτύρεται ο πρόεδρος του οικισμού και ένας από τους πρώτους που εγκαταστάθηκαν στον χώρο, Παναγιώτης Φραγκούλης, ο οποίος είδε τα παιδιά και τα εγγόνια του να μεγαλώνουν σε λυόμενα.
«Δεν έχουμε νερό και υδρόμετρα και χρησιμοποιούμε για τις ανάγκες μας πιεστικά μηχανήματα που τα λειτουργούμε για λίγες ώρες. Πλενόμαστε σε... σκάφες ενώ, αν και έχουμε ζητήσει να μπουν παντού "χελώνες" της ΔΕΗ, δεν έχει γίνει και έχουμε καταφύγει σε.. ρευματοκλοπή» προσθέτει.
Έντονο είναι το πρόβλημα και με την αποκομιδή των σκουπιδιών καθώς, όπως καταγγέλλει ο κ. Φραγκούλης, «γίνεται περίπου μία φορά τον μήνα», με σοβαρές διαστάσεις να παίρνει και η ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων που πραγματοποιείται συστηματικά, περιμετρικά του οικισμού. Για τον κ. Φραγκούλη όμως, αυτό που επείγει για την περιοχή, είναι αποχετευτικά έργα αφού τα λύματα δημιουργούν εστίες μόλυνσης.«Πρώτα πρέπει να γίνει το αποχετευτικό και μετά η ασφαλτόστρωση των δρόμων» λέει χαρακτηριστικά μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Δεν μας νοιάζει πια για μας αλλά για τα παιδιά μας που μεγαλώνουν σε τέτοιες συνθήκες» προσθέτει.
Το τοιχίο της... υπομονής
Η μοναδική δομή που λειτουργεί πλέον στον οικισμό, από το 2003, είναι το νηπιαγωγείο, με πολλές, όμως, ελλείψεις σύμφωνα με τα όσα λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη του Ροδή Καβούνη.
«Η υποδομή που έχουμε είναι μάλλον για κοτέτσι παρά για σχολείο, υπάρχει μια ενιαία αίθουσα που μπορεί να μαζευτούν μέχρι και 50 παιδιά και το μεγαλύτερο μέρος των υλικών του σχολείου βρίσκεται σε κιβώτια γιατί δεν υπάρχει μέρος αλλού. Η υλικοτεχνική υποδομή έχει πλέον ξεπεράσει κάθε όριο ανοχής και μεις έχουμε ξεπεράσει κάθε όριο φαντασίας για να δημιουργούμε χώρους» αναφέρει.
Επισημαίνει δε ότι από το 2009, έχει ζητήσει εγγράφως στις αρμόδιες υπηρεσίες, να αντικατασταθεί η περίφραξη του αύλειου χώρου με τοιχίο από το υπάρχον οικοδομικό συρματόπλεγμα. «Έχω στείλει επιστολές αλλά ουδείς μου έχει απαντήσει. Ζήτησα να γίνει κανονική περίφραξη με τοιχίο που απαιτεί όμως οικοδομική άδεια η οποία για να εκδοθεί, απαιτείται η απομάκρυνση του διπλανού παράνομου κτίσματος που έχει "μπει" μέσα στην αυλή» περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.«Με κουράζει η ανυπαρξία των θεσμικών φορέων που υποχρεούνται να βρίσκονται δίπλα μας. Μ' αυτές τις συνθήκες, είναι αστείο να μιλάμε για εκπαιδευτική διαδικασία» καταλήγει η κ.Καβούνη.Εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη με την εκπαιδευτικό έχει ο δήμαρχος Δέλτα Ευθύμιος Φωτόπουλος.«Πιστεύετε ότι το τοιχίο θα αποτρέψει τους ανθρώπους να μπουν μέσα; Η διευθύντρια μπορεί να πιστεύει ό,τι θέλει, να κοιτάξει να κάνει τη δουλειά της, που είναι να μαθαίνει τα παιδιά γράμματα, κι όλα τα άλλα να τα αφήσει στους άλλους. Να μαζεύει τους γονείς, να τους ενημερώνει ποιοι είναι οι κίνδυνοι των παιδιών τους, γιατί αυτοί μπαίνουν μέσα και χαλάνε το σχολείο, δεν πάνε οι απέξω, αυτοί χαλάνε το συρματόπλεγμα, αυτοί παίρνουν τα πράγματα» λέει ο κ. Φωτόπουλος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.Σύμφωνα με τον κ.Φωτόπουλο, το νηπιαγωγείο χρηματοδοτήθηκε την περασμένη χρονιά με 70.000 ευρώ αλλά ότι.... έμπαινε το πρωί, αφαιρούνταν το βράδυ, όπως το κλιματιστικό, η σιδεριά και τα καλοριφέρ.
Απαντώντας στις καταγγελίες των ρομά για την συχνότητα αποκομιδής των σκουπιδιών, ο δήμαρχος του Δέλτα εκτιμά ότι «δεν είναι λίγο η αποκομιδή μια φορά τη βδομάδα ή, στη χειρότερη περίπτωση, στις 15 μέρες αν ο καιρός δεν το επιτρέπει» γιατί τότε γίνεται και σε άλλα χωριά, με τον ίδιο πληθυσμό.
«Πρέπει και οι ίδιοι να προστατεύσουν την περιοχή τους, πήγαμε 50 κάδους στον οικισμό, αλλά έχουν κάνει "φτερά", είτε είναι σε σπίτια, είτε έχουν εξαφανισθεί. Όπως, όμως, δεν χάνονται οι κάδοι σε άλλες περιοχές, έτσι δεν πρέπει να χάνονται κι εκεί», λέει ο δήμαρχος του Δέλτα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Όσον αφορά τα μπάζα και τα σκουπίδια που συσσωρεύονται έξω από τον οικισμό, ο κ. Φωτόπουλος υπενθυμίζει ότι έχει ζητηθεί εισαγγελική παρέμβαση γιατί «έχει καταντήσει να είναι μια άτυπη χωματερή απ' όλη τη Θεσσαλονίκη».
«Έχουμε κάνει μια ευρεία σύσκεψη με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και θα ξανακάνουμε, διότι αυτή η κατάσταση δεν αντιμετωπίζεται μόνο από τον δήμο» ξεκαθαρίζει.Για το αποχετευτικό και τα προβλήματα υδροδότησης, ο δήμαρχος Δέλτα επιρρίπτει ευθύνες στην ΕΥΑΘ, σημειώνοντας ότι η αποχέτευση είναι δικό της θέμα, «έχει ενημερωθεί ότι υπάρχει πρόβλημα στον οικισμό και οφείλει να πάει», όπως και το νερό, «είναι θέμα της ΕΥΑΘ και να αναλάβει τις ευθύνες της», υποστηρίζει.
Δήμος Δέλτα ή ΕΥΑΘ για αποχέτευση και νερό;
Εντελώς αντίθετη άποψη έχει πάντως για το θέμα η ΕΥΑΘ που ξεκαθαρίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι δεν έχει ευθύνη για την ύδρευση και την αποχέτευση του οικισμού ρομά Αγία Σοφία στον δήμο Δέλτα.
Σύμφωνα με την ΕΥΑΘ, το δίκτυο αποχέτευσης του οικισμού κατασκευάστηκε από τις υπηρεσίες της πρώην Νομαρχίας Θεσσαλονίκης μαζί με ένα αντλιοστάσιο αποχέτευσης, με τελικό αποδέκτη τον αγωγό του δικτύου και εν συνεχεία τον Κεντρικό Αποχετευτικό Αγωγό (ΚΑΑ) της οδού Πόντου. Λόγω πλημμελούς συντήρησης του συγκεκριμένου αντλιοστασίου, η ΕΥΑΘ ΑΕ το αναβάθμισε η ίδια και έκτοτε το λειτουργεί και το συντηρεί χωρίς προβλήματα. Τα μεγάλα προβλήματα αποχέτευσης αφορούν στο εσωτερικό δίκτυο του οικισμού, για το οποίο όμως η ΕΥΑΘ δεν έχει ευθύνη λειτουργίας και συντήρησής του. Παρόλα αυτά, η εταιρεία έχει επέμβει -στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης- για να καθαρίσει το δίκτυο, εφόσον πρόκειται για θέμα δημόσιας υγείας, υποστηρίζει η εταιρεία.Για την ύδρευση, η ΕΥΑΘ σημειώνει ότι το οικόπεδο του πρώην στρατοπέδου Γκόνου παραχωρήθηκε, από την πρώην Νομαρχία στους ρομά, αλλά ανήκει πλέον στον δήμο Δέλτα. Είχε μάλιστα αναλάβει για ένα διάστημα η Νομαρχία και την πληρωμή των λογαριασμών του νερού. Εκεί έχουν τοποθετηθεί τρία υδρόμετρα, με υπόχρεη τη ΔΕΥΑ δήμου Δέλτα. Το 2016 επίσης έγιναν παρεμβάσεις για την ενίσχυση της υδροδότησης της περιοχής, στο πλαίσιο και πάλι της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Σύμφωνα, μάλιστα, με την ΕΥΑΘ, ατομικά υδρόμετρα θα ήταν ίσως αδύνατον να μπουν από οποιονδήποτε πάροχο νερού, εφόσον δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας (πολεοδομικές άδειες κ.λπ.).
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ένταξη και Ενδυνάμωση των Ρομά» που συγχρηματοδοτείται από πόρους του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ανακοίνωσε ότι θα παρέχει τους πόρους για τις μελέτες και τα έργα που απαιτούνται στον οικισμό.
Ήδη, η ειδική γραμματέας Κοινωνικής Ένταξης Ρομά Κατερίνα Γιάντσου, έχει επισκεφθεί την περιοχή και ενημέρωσε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ότι το υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα χρηματοδοτήσει τα έργα που θα περιγράφονται σε τεχνική έκθεση που θα υποβάλλει ο δήμος Δέλτα.
«Έχουμε κάνει τεχνική έκθεση με 5 μηχανικούς του δήμου Δέλτα και την έχουμε υποβάλλει, αλλά αδυνατούμε να ανταποκριθούμε σε όλο αυτό το μεγάλο έργο που πρέπει να γίνει. Επειδή λοιπόν μας είπε η κ. Γιάντσιου ότι υπάρχει η δυνατότητα να χρηματοδοτηθεί ένα εξωτερικό συνεργείο, τους καλούμε να το αναθέσουν» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Δέλτα Ευθύμιος Φωτόπουλος προσθέτοντας ότι η τεχνική έκθεση που έχει αποσταλεί στο υπουργείο είναι επικαιροποιημένη και δεν χρειάζεται να περάσει πρώτα από δημοτικό συμβούλιο.
«Αυτή η απόφαση δεν είναι ούτε του δημάρχου, ούτε της νηπιαγωγού, αφορά το κράτος και όταν το κράτος θέλει να κάνει μια τέτοιου είδους επένδυση οφείλει να συμμαζέψει και τη γύρω περιοχή γιατί αδυνατεί ο δήμος Δέλτα μόνος του να λύσει αυτό το χρόνιο πρόβλημα. Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι ακριβώς δίπλα θα γίνει και το διαμετακομιστικό κέντρο» αναφέρει ο κ. Φωτόπουλος.
Σε αναμονή των μελετών το υπουργείο
Κενά στην τεχνική μελέτη που υπέβαλε ο δήμος Δέλτα διαπιστώνει ωστόσο η ειδική γραμματέας Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά Κατερίνα Γιάντσιου.
«Τα δημόσια έγγραφα πρέπει να έχουν περιγραφή, προϋπολογισμό και ένα τοπογραφικό. Εμείς πήραμε ένα απλό κείμενο με μια σφραγίδα, ενώ ζητήσαμε η τεχνική έκθεση να έχει περάσει και από το δημοτικό συμβούλιο διότι αφορά ένα αίτημα εκατομμυρίων ευρώ» ξεκαθαρίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Γιάντσιου προσθέτοντας ότι η Γραμματεία μπορεί να υποστηρίξει τον δήμο με τεχνική ομάδα.«Έχουμε ζητήσει εδώ και αρκετό διάστημα, σχεδόν έναν χρόνο, εφόσον υπέβαλε ο δήμος το τοπικό σχέδιο δράσης, εξειδικευμένες δράσεις για να δώσουμε σύμφωνη γνώμη και να δεσμεύσουμε πόρους από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Χρειάζεται λοιπόν μια τεχνική έκθεση που από τον δήμο Δέλτα δεν είχαμε, αφού μόλις στις 25/2/19 μας ήρθε ένα κείμενο word με μια σφραγίδα, μέσα σε ένα φάκελο με παλαιότερες εκθέσεις από το 2000, 2002» τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Γιάντσιου.Οι προγραμματισμένες παρεμβάσεις πάντως αφορούν έργα υποδομών, αποχετευτικό, δίκτυο ύδρευσης, οδοποιίας και ηλεκτροδότησης, διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων και σε ένα επόμενο στάδιο, την αντικατάσταση των παραπηγμάτων ή των οικίσκων που έχουν πια φθαρεί με νέα κοντέινερς.«Τα πράγματα είναι απλά αρκεί να υπάρχει η διάθεση και η θέληση» καταλήγει η κ. Γιάντσιου.
14°
Καταυλισμός Ρομά στη Θεσσαλονίκη © ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΝΙΚΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ
