Πόρισμα για το Μάτι: Απόλυτο αλαλούμ κι ολιγωρία

Συγκλονίζουν και σοκάρουν για τη βιβλική καταστροφή στο Μάτι οι παραδοχές του εισαγγελικού πορίσματος, που αριθμεί τις 293 σελίδες και περιγράφει μόνον λάθη, παραλείψεις, έλλειψη συντονισμού και απόλυτη ανυπαρξία του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, που οδήγησαν στην εκατόμβη των νεκρών και τις ανυπολόγιστες καταστροφές στην Ανατολική Αττική.

«Εάν είχε κατ΄ ελάχιστον λειτουργήσει το σύστημα Πολιτικής Προστασίας και είχε ενεργοποιηθεί ένας μηχανισμός ενημέρωσης-προειδοποίησης των κατοίκων των περιοχών που απειλούνταν, εκείνοι θα είχαν το χρόνο να απομακρυνθούν πριν πλησιάσει η φωτιά ή ο καπνός και το θερμικό, ακόμη και με ίδια μέσα και όχι απόλυτα οργανωμένα ή να λάβουν μέτρα αυτοπροστασίας έγκαιρα και έτσι να αποτραπούν οι τραγικές συνέπειες για τη ζωή τους».

Και να μην φυσούσε, ήταν τέτοια η έλλειψη συντονισμού, που πάλι θα είχε καεί κόσμος

Αρκεί να αναφερθεί πως στην εισαγγελική διάταξη, αφού γίνεται λόγος για «απόλυτη έλλειψη οργάνωσης και συντονισμού των πυροσβεστικών δυνάμεων, οι οποίες φαίνεται να λειτουργούσαν εντελώς συμπτωματικά και χωρίς κάποιο έστω στοιχειώδη συντονισμό» επισημαίνεται πως «είναι τέτοιας βαθμού και βαρύτητας η έλλειψη οργάνωσης, που ακόμη και αν δεν υπήρχε η συγκεκριμένη πυρκαγιά με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (σ.σ. κακές καιρικές συνθήκες) που την κατέστησαν στην εξέλιξή της καταστροφική, είναι βεβαίο ότι η ίδια κατάσταση θα επικρατούσε και σε πιο απλά συμβάντα»! 

«Από όλα τα ανώτερα προέκυψε ότι ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας αποδείχθηκε τελικά, και του εκ του αποτελέσματος, ότι από το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τη λήξη της προηγούμενης αντιπυρικής περιόδου και μέχρι την έναρξη της επόμενης, δεν κατόρθωσε, όπως επιβαλλόταν εκ του νόμου και της αποστολής του, αλλά και των σχετικών εγκυκλίων της ΓΓΠΠ, να είναι στην πράξη -και όχι επί χάρτου- κατάλληλα και έγκαιρα προετοιμασμένος και επαρκώς επιχειρησιακά οργανωμένος και να βρίσκεται σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας, όταν οι συνθήκες το απαίτησαν, όπως στην προκειμένη περίπτωση, που ο δείκτης πυρκαγιάς είναι υψηλός κατηγορία 4, προκειμένου να αντιμετωπίσει και γενικά να διαχειριστεί ταυτόχρονα, και μάλιστα στην ίδια ή έστω σε άλλη Περιφέρεια, δύο μεγάλες καταστροφές λόγω δασικών πυρκαγιών και με την έκταση και την ένταση σαν αυτές που εκδηλώθηκαν στην Κινέτα και το Νταού Πεντέλης.

Επίσης, από τα ανωτέρω πρόεκυψε από ενέργειες, παραλείψεις, ολιγωρίες, πλημμέλειες, αρρυθμίες και δυσλειτουργίες των αρμοδίων, θεσμικά και νομικά, οργάνων και υπηρεσιών και φορέων του ισχύοντος μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της χώρας, αιτιακά προκλήθηκε ο θάνατος τουλάχιστον 100 ανθρώπων και 31 τραυματισμών, λόγω της συγκεκριμένης δασικής πυρκαγιάς.

Το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό αν είχαν ειδοποιηθεί οι κάτοικοι εγκαίρως

Στο πνεύμα αυτό, στη διάταξή τους, οι εισαγγελείς επισημαίνουν πως ακόμη και αν γίνονταν δεκτό το επιχείρημα ότι «δεν ήταν εφικτή η οργανωμένη απομάκρυνση (σ.σ.των κατοίκων) είναι απολύτως βέβαιο, ότι η κατάληξη θα ήταν εντελώς διαφορετική στη περίπτωση που οι κάτοικοι των περιοχών είχαν ενημερωθεί από τους αρμόδιους φορείς, πράξη - ενέργεια που αποτελεί βασική υποχρέωσή τους από το θεσμικό πλαίσιο, και είχαν πραγματική γνώση των περιστάσεων και των συνθηκών». 

Με απλά λόγια δηλαδή, οι εισαγγελείς επισημαίνουν πως ακόμη και δεν ήταν εφικτή η οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών από τις εστίες της πυρκαγιάς, ίσως να μετράγαμε λιγότερα θύματα αν διαταζόταν έστω άτακτη εκέννωση των σημείων όπου είχε εκδηλωθεί η πυρκαγιά. 

Ειδικότερα, τα ως άνω σοβαρά λάθη, ενέργειες, αρρυθμίες και δυσλειτουργίες εντοπίζονται κυρίως στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, στο Πυροσβεστικό Σώμα, την ΕΛ.ΑΣ. την Περιφέρεια και τους Δήμους.

«Η λήψη της απόφασης, αναφέρουν οι εισαγγελείς για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών, αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους δημάρχων, οι οποίοι έχουν τον συντονισμό του έργου πολιτικής προστασίας ...» και διευκρινίζουν ότι «όταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από ένα δήμο, η απόφαση λαμβάνεται από τον αρμόδιο Περιφερειάρχη, ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτήσει σχετικώς τον οικείο αντιπεριφερειάρχη».

Φονικό το κλείσιμο της Μαραθώνος

Επίσης, στη διάταξη γίνεται εκτενής αναφορά για τις ευθύνες των αρμοδίων για την εκτροπή των οχημάτων και το κλείσιμο της λεωφόρου Μαραθώνος.

«Αναφορικά, τονίζεται στο πόρισμα, με την επίδραση που είχε η εκτροπή των οχημάτων που έγινε στον συγκεκριμένο χρόνο και στα συγκεκριμένα σημεία, πρέπει να σημειωθούν τα ακόλουθα:

»Κατ’ αρχήν, στο χρόνο που έγινε η εκτροπή 18.25-18.30, όσα οχήματα βρίσκονταν ήδη επί της Μαραθώνος, βρέθηκαν ανάμεσα σε δύο κλειστές διόδους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να διαφύγουν και έτσι μπροστά στην απειλή της φωτιάς, που εκείνη την ώρα έβλεπαν να είναι στη Μαραθώνος, αντιδρώντας ενστικτωδώς, έστριβαν προς το Μάτι και εισέρχονταν από κάθετες διόδους...».

Και συνεχίζει το πόρισμα, «Περαιτέρω, επειδή οι εκτροπές έγιναν και σε σημεία του εσωτερικού οδικού δικτύου στο Μάτι δημιουργήθηκε ξαφνικά μποτιλιάρισμα στα οχήματα, που κινούνταν ήδη εκεί, καθώς ξαφνικά η διακοπή της κίνησης δημιούργησε συμφόρηση εσωτερικά στην περιοχή και έτσι δεν μπορούσαν να απεγκλωβιστούν τα οχήματα και να διαφύγουν από την περιοχή.

Και το συμπέρασμα για την εγκληματική ενέργεια να κλείσει η Μαραθώνος. «Αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω ήταν τελικά να εισέλθει μεγάλος αριθμός οχημάτων στο Μάτι, πλέον αυτών που υπήρχαν ήδη και κινούνταν εκεί, όταν οι κάτοικοι άρχισαν να κινούνται πανικόβλητοι για να απομακρυνθούν. Έτσι, η κίνηση γινόταν άτακτα με συνέπεια να δημιουργηθεί συμφόρηση στους στενούς δρόμους και τελικά οι άνθρωποι να εγκλωβιστούν».

Έδωσαν ψευδή στοιχεία

Οι εισαγγελείς όμως κάνουν λόγο στη διάταξή τους και για παράδοση ψευδών στοιχείων από το ενιαίο συντονιστικό κέντρο. Αναφέρουν χαρακτηριστικά:  

«Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει μια αναφορά για το GPS και ειδικότερα, ότι αποτελεί ένα παγκόσμιο σύστημα στίγματοθέτησης, η θέσηθεσιας και σύστημα εντοπισμού γεωγραφικής θέσης, ακινήτου η κινουμένου χρήστη, το οποίο βασίζεται σε ένα πλέγμα 24 δορυφόρων της γης, εφοδιασμένο με ειδικές συσκευές εντοπισμού, οι οποίες ονομάζονται πομποδέκτες GPS.
Οι πομποδέκτες αυτοί παρέχουν ακριβείς πληροφορίες για την θέση ενός σημείου, το υψόμετρο του, την ταχύτητα και την κατεύθυνση της κίνησης του. Επίσης, σε συνδυασμό με ειδικό λογισμικό χαρτογράφησης μπορούν να απεικονίσουν γραφικά τις πληροφορίες αυτές.

»Επομένως τα ως άνω στοιχεία, που αναφέρθηκαν στο χρονολόγιο είναι τεχνικά απόλυτα ακριβή και αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση αναφορικά με την κίνηση των οχημάτων, ενώ οι σχετικές καταχωρήσεις των οχημάτων, που εμφανίζονται στο φάκελο του περιστατικού όπως εμφανίστηκαν από το ΕΣΚΕ (σ.σ.ενιαίο συντονιστικό κέντρο) δεν είναι αληθής και δεν αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση σχετικά με τα οχήματα και τους χρόνους που αυτά προσήλθαν και επιχείρησαν κατάσβεση. Η σχετική αναφορά γίνεται προκειμένου, να καταδειχθεί η ανακρίβεια των στοιχείων, που παρατέθηκαν από το ΕΣΚΕ στα πλαίσια της διεξαχθείσας πραγματογνωμοσύνης...».

Αλαλούμ

Σοκ προκαλεί η παραδοχή, με παράθεση δεκάδων δεδομένων από τους εισαγγελείς, ότι ήταν τέτοιο το μέγεθος της ασυνεννοησίας των κρατικών υπηρεσιών και τέτοιο το μπάχαλο, που δεν ήξεραν ούτε ποιος ήταν ο επικεφαλής των επίγειων δυνάμεων!

«Είναι προφανές, αναφέρουν οι εισαγγελείς, ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για επιχείρηση κατάσβεσης και διάσωσης ανθρώπων, που κινδυνεύουν, όταν το βασικό κεντρικό συντονιστικό όργανο, αγνοεί ποιος είναι ο επικεφαλής των επίγειων δυνάμεων, πού είναι η πυρκαγιά, πού έχει επεκταθεί, ποιος διαχειρίζεται τα εναέρια μέσα και ακόμη και αν υπάρχει πυρκαγιά».

Ενδεικτικοί είναι οι διάλογοι των αρμοδίων που αφήνουν άφωνο κάθε πολίτη.

• Ερμής Αθηνών προς Αξ. Υπηρεσίας του 199: «Ρε, καταλαβαίνεις τι σου λέμε τόση ώρα; Σας καλώ τόση ώρα να ρίξουν τα εναέρια, γιατί δεν μπορεί να πιάσει βόρεια-βορειοδυτικά, έχει πιάσει κορυφογραμμή και δεν μου απαντάει κανένας. Γυρνάμε σε σας και δεν μου απαντάει ούτε από σας».
• Αξιωματικός του 199: «Δεν έχετε ασύρματο να μιλήσετε με τα εναέρια;»
• Eρμής Αθηνών: «Όχι, όχι και δεν τα διαχειρίζομαι εγώ τα εναέρια».
• Αξιωματικός 199: «Ποιος τα διαχειρίζεται;»
• Eρμής Αθηνών: «Δεν ξέρω ποιος τα διαχειρίζεται, καλούσαν τον ποιος τα διαχειρίζεται, εγώ μιλάω με το κέντρο και δεν απαντάτε...»

Ο Τόσκας ήξερε

Πάντως, οι εισαγγελείς, πέραν όλων των άλλων, καταγράφουν πως και ο υπουργός τότε Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Τόσκας, είχε άμεση ενημέρωση.

«Για το συγκεκριμένο θέμα, συνολικά, υπήρξε άμεση ενημέρωση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη και του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας σε κάθε χρονική φάση υπήρχε άμεση ενημέρωση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη και του Γενικού Γραμματέα...» αναφέρουν.