«Το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός. Είναι τόσο απλό. Ή τουλάχιστον, θα έπρεπε να είναι» διαμηνύει η Διεθνής Αμνηστία.
Μέσα από μία σειρά βίντεο, μάλιστα, από καθημερινές κοινωνικές συναναστροφές, απεικονίζεται ακριβώς τι σημαίνει το «ναι» στο σεξ και τι η συναίνεση.
Η Διεθνής Αμνηστία διευκρινίζει σε άρθρο της χαρακτηριστικά πως «Για να κάνετε σεξ, πρέπει να ξέρετε ότι το άτομο που επιθυμείτε να κάνετε σεξ θέλει να κάνει σεξ μαζί σας. Μερικοί ρωτούν αν πρέπει να υπογράψουν συμβόλαιο για να κάνουν σεξ. Η απάντηση είναι όχι.
Πρέπει απλά να επικοινωνούν με τον/την σύντροφό τους και να διασφαλίζουν ότι όλες οι σεξουαλικές δραστηριότητες που γίνονται, συμβαίνουν με αμοιβαία συναίνεση. Η σεξουαλική συναίνεση συνιστά εθελοντική και ελεύθερη επιλογή για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Το να παραμείνεις σιωπηλός/ή ή να μην πεις όχι, δεν είναι το ίδιο με τη συναίνεση.
Ένας γενικός κανόνας είναι: Σε περίπτωση αμφιβολίας, ρωτήστε. Εάν εξακολουθεί να υπάρχει αμφιβολία, σταματήστε.
Δεν είναι ντροπή να ρωτήσετε, και δεν πρέπει να προχωρήσετε εκτός αν το άλλο πρόσωπο συναινέσει.
Αν κάποιος/α κοιμάται ή είναι αναίσθητος/η, αυτό το άτομο δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να συναινέσει σε οποιοδήποτε είδος σεξουαλικής δραστηριότητας.
Η νομοθεσία στην Ελλάδα
Σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας για τη σχετική νομοθεσία στις χώρες της Ε.Ε., επικρατεί η ατιμωρησία και η κουλτούρα κατηγορίας των θυμάτων του βιασμού. Η ίδια πραγματικότητα χαρακτηρίζει και την Ελλάδα, στην οποία συμβάλλει και ο νομικός ορισμός του βιασμού. Ο ελληνικός ποινικός κώδικας, και συγκεκριμένα το άρθρο 336, ορίζει ως βιασμό την συνουσία η οποία προκύπτει μετά από εξαναγκασμό με τη χρήση σωματικής βίας ή την απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου.
Ο ορισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και συγκεκριμένα με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που υπογράφηκε το 2011 και τέθηκε σε υποχρεωτική ισχύ για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ το 2014.
Η Σύμβαση αυτή επικυρώθηκε στην Ελλάδα με νόμο του κράτους τον Μάρτιο του 2018, χωρίς ωστόσο να τροποποιήσει αναλόγως τον νομικό ορισμό του βιασμού.
Ο βιασμός συχνά δεν καταγράφεται στην Ευρώπη
Ο βιασμός είναι μια μορφή σεξουαλικής βίας και μπορεί να έχει βαθιές συναισθηματικές, σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στο θύμα. Ο καθένας και η καθεμία, ανεξάρτητα από την ταυτότητα του φύλου του/της, μπορεί να είναι θύμα βιασμού. Ωστόσο, είναι ένα έγκλημα που επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες και τα κορίτσια.
Παρά τη σοβαρότητα της παραβίασης, ο βιασμός συχνά δεν καταγράφεται στην Ευρώπη. Ο φόβος του να μη γίνουν πιστευτές, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο δικαστικό σύστημα ή το στίγμα που συνδέεται με αυτόν, αποθαρρύνουν πάρα πολλές γυναίκες από την αναφορά και την καταγγελία του βιασμού.
Ειδικά στην Ελλάδα, η εκτεταμένη έλλειψη διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων για την έμφυλη βία και τον βιασμό δυσχεραίνει την κατανόηση της κλίμακας του προβλήματος και την αντιμετώπισή του. Ταυτόχρονα, τα στοιχεία που υπάρχουν δεν παρέχουν τη συνολική εικόνα, εξαιτίας του χαμηλού ποσοστού καταγγελιών.
Οι επικίνδυνοι μύθοι και τα στερεότυπα σχετικά με το φύλο, αλλά και σχετικά με το τι αποτελεί βιασμό και συναίνεση, είναι ευρέως διαδεδομένα, τόσο στα συστήματα δικαιοσύνης όσο και στις κοινωνίες στο σύνολό τους.
Αγώνας ενάντια στη σεξουαλική βία και τις αιτίες της
Ένας νομικός ορισμός του βιασμού, που θα βασίζεται στην απουσία συναίνεσης, δεν είναι νέος ή πρωτοποριακός.
Η διεθνής και περιφερειακή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη απαιτεί από τα κράτη να προστατεύουν όλους και όλες από τον βιασμό.
Αυτό περιλαμβάνει επίσης τον αγώνα ενάντια στις βασικές αιτίες της σεξουαλικής βίας μεταβάλλοντας τους νόμους, τις πολιτικές και τις συμπεριφορές που θέτουν τους ανθρώπους, και κυρίως τις γυναίκες και τα κορίτσια, σε κίνδυνο βιασμού.
Η αλλαγή είναι εφικτή, και βασίζεται στην αποφασιστικότητα, τη δύναμη και το θάρρος των ακτιβιστών και ακτιβιστριών σε όλη την Ευρώπη, που αγωνίζονται ενάντια στην ατιμωρησία του βιασμού και πιέζουν για αλλαγές στη νομοθεσία της χώρας τους. Τον τελευταίο ένα χρόνο, γυναίκες σε πολλές χώρες συσπειρώθηκαν για να εκφράσουν την οργή τους σε περιπτώσεις βιασμού που έγιναν γνωστές, και απαιτούν καλύτερη προστασία από τις κυβερνήσεις.
Η αλλαγή της νομοθεσίας δεν θα εξαλείψει τους βιασμούς, αλλά θα αποτελέσει σημαντικό σημείο εκκίνησης ενάντια στην ατιμωρησία του βιασμού και των τραγικών συνεπειών του. Θα αποτελέσει βήμα ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού και την κατηγορία του θύματος, ενώ, ταυτόχρονα, θα συμβάλει στην αλλαγή των κοινωνικών και ατομικών συμπεριφορών.
Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την ανάληψη ευθύνης από τα κράτη, για να αλλάξουμε τις δημόσιες νοοτροπίες και να αναγνωριστεί στον νόμο και την πράξη ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός.
