Γιώργος Κερτσόπουλος: Ο έλληνας εφευρέτης που φέρνει την επανάσταση στο μαγνητισμό

Ο Γιώργος Κερτσόπουλος, καθηγητής μουσικής, ερευνητής και εφευρέτης, είναι ο μοναδικός προσκεκλημένος ως τιμώμενος ομιλητής στο Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο για τον Μαγνητισμό και τα Μαγνητικά Υλικά που θα διεξαχθεί στη Βουδαπέστη (24/09). Εκεί θα παρουσιάσει την εφεύρεση του «Μαγνητικό σύστημα τριών αλληλεπιδράσεων», η οποία αναβαθμίζει και εμπλουτίζει τα θεμέλια του μαγνητισμού, ανοίγοντας νέους ορίζοντες σε αμέτρητους τομείς, όπως η βιοϊατρική, η γεφυροποιία, τα μηχανικά συστήματα των αυτοκινήτων, ακόμα και οι εικαστικές τέχνες. Αναγνωρισμένη από τους ανώτερους ειδικούς επιστήμονες του ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ και του CERN, αυτή η ελληνική εφεύρεση ξεκινάει από την Ελλάδα για να κατακτήσει τον κόσμο.

Έχετε μεγάλη ιστορία ως μουσικός, αλλά και ως ερευνητής φυσικών φαινομένων. Πώς συνδέεται η μουσική με τον μαγνητισμό;
Αυτή είναι η απορία και των περισσότερων επιστημόνων με τους οποίους έχω έρθει σε επαφή για την εφεύρεση. Μουσική και μαγνητισμός είναι δύο διαφορετικοί τομείς που φαινομενικά δεν συνδέονται. Εντούτοις, ο μουσικός ήχος άπτεται της ακουστικής και η ακουστική αποτελεί υποδιαίρεση της κλασικής φυσικής όπως ο μαγνητισμός και ο ηλεκτρισμός. Η γέφυρα που ενώνει αυτό το κενό είναι η κυματική, η οποία μελετά το φυσικό φαινόμενο της διάδοσης μιας διαταραχής και συνεπώς τη μεταφορά ενέργειας σε μορφή κύματος. Από την άλλη, η άσκησή μου στη μουσική με δίδαξε ότι αυτό που δίνει νόημα στη μουσική και την προάγει σε υψηλή τέχνη δεν είναι οι νότες αλλά αυτό που συμβαίνει ανάμεσα σε αυτές, δηλαδή οι κρυμμένες σχέσεις. Αυτές τις κρυμμένες σχέσεις σκεφτόμουν όταν έφερνα αντιμέτωπους δύο μαγνήτες.

Η ιδιαίτερη σχέση σας με την κιθάρα με οδηγεί να ρωτήσω ποιος είναι ο αγαπημένος σας συνθέτης κιθάρας...
Ο Φρανσίσκο Τάρρεγκα, πιστεύω ότι συνδυάζει τη θεωρητική και παιδαγωγική κατάρτιση με τη μουσική δημιουργικότητα και την σε βάθος καλλιέργεια και ανάπτυξη της τεχνικής και ερμηνευτικής δεξιότητας της κιθάρας. Βέβαια, όταν ακούω ή ερμηνεύω συνθέσεις του Μπάριος ή του Λόμπος, νιώθω ότι αυτός είναι ο αγαπημένος μου εκείνη την ώρα. Η μουσική εκτέλεση είναι μια πολύπλοκη, συναρπαστική διαδικασία, διότι για να αποκαλύψουμε το πνεύμα του δημιουργού που ερμηνεύουμε πρέπει να το ιδιοποιηθούμε.

Πείτε μας λίγα λόγια για την εφεύρεσή σας...
Η εφεύρεση διευρύνει τα θεμέλια του μαγνητισμού, επομένως είναι δύσκολο να προσεγγίσουμε αυτή τη στιγμή το εύρος των εφαρμογών και των προϊόντων. Εκεί που έως σήμερα, η τεχνολογία χρησιμοποιεί μια μαγνητική αλληλεπίδραση από το μηδέν έως το άπειρο (κυρίως την ελκτική και σπανιότερα την απωστική), η τεχνογνωσία της εφεύρεσης δίνει την δυνατότητα κατασκευής πολλαπλών αλληλεπιδράσεων. Έτσι, οι πολικότητες και τα μαγνητικά πεδία εμπλουτίζονται και οι όμοιοι πόλοι και οι ανόμοιοι μετατρέπονται ανάλογα της απόστασης που έχουν ανάμεσά τους οι δύο αντιμέτωπες μαγνητικές κατασκευές. Για πρώτη φορά δημιουργούνται ταυτόχρονα όμοιοι-ανόμοιοι πόλοι ή ανόμοιοι-όμοιοι πόλοι και ελκτικά πεδία από απόσταση χωρίς να έρχονται σε επαφή οι μαγνητικές κατασκευές. Συνολικά επιτυγχάνονται πάνω από 96 αλληλεπιδράσεις αντί των 2 αλληλεπιδράσεων που μέχρι σήμερα γνωρίζουμε.

Πόσο καιρό δουλεύατε πάνω σε αυτή την εφεύρεση;
Για χρόνια είχα μόνο αποτυχίες σε θεωρητικό αλλά και πειραματικό επίπεδο. Κάθε αποτυχία όμως με βοηθούσε να προχωρήσω στο επόμενο πείραμα. 28 χρόνια μετά ήρθε η πρώτη επιτυχία, στην συνέχεια ακολούθησαν κι άλλα επιτυχή πειράματα μέχρι που ολοκληρώθηκαν και οι 96 αλληλεπιδράσεις στο σύνολο τους. Αυτό που με οδήγησε στο να εργάζομαι επίμονα πάνω σε αυτή τη εφεύρεση ήταν η σκέψη ότι εάν ο μαγνητισμός μπορεί να δώσει θεμελιακά δυνατότητες πολλαπλών αλληλεπιδράσεων, η εξέλιξη της τεχνολογίας θα πάρει άλλη τροπή, θα περάσει σε άλλο επίπεδο, θα φέρει μια νέα εποχή.

Τι είναι αυτό που την κάνει τόσο σημαντική;
Η εφεύρεση φέρει όλη την απαραίτητη τεχνογνωσία και την πλήρη μέθοδο για να δημιουργηθούν καινοτόμες θυγατρικές ιδέες που μπορούν να μετατραπούν σε κάποιο προϊόν, είδος, υπηρεσία ή διαδικασία. Ουσιαστικά, είναι μια πρόκληση για βιομηχανική άνοδο και ανάπτυξη. Μπορούν να κατασκευαστούν ασφαλέστερα και πιο οικονομικά προϊόντα, από τη νανοτεχνολογία του μικρόκοσμου έως τη μοριακή βιολογία και την μακροκοσμική τεχνολογία όλων των συσκευών, συμπεριλαμβανομένης και της διαστημικής τεχνολογίας. Τα νέα πολύπλευρα μαγνητικά πεδία και πολικότητες της εφεύρεσης εφαρμόζονται στο μηχανικό μέρος ενός ρομποτικού συστήματος, δηλαδή στο σύνολο των βραχιόνων του και ειδικότερα στους συνδέσμους και στις αρθρώσεις προσδίδοντας ακρίβεια, ταχύτητα κι εμβέλεια κίνησης. Άλλες εφαρμογές είναι στα σιδηροδρομικά  οχήματα (τρένα), στα μηχανικά συστήματα των αυτοκινήτων, στην κατασκευή γεφυρών, ή ακόμα και σε εικαστικές προτάσεις δημιουργίας με αιωρήσεις μικρών ή μεγάλων γλυπτών. Ετοιμάζω για τον προσεχή Νοέμβριο τη δημιουργία μιας «ανοικτής» διαδικτυακής πλατφόρμας με σκοπό να προσελκύσει χρήστες δίνοντας απόλυτα ελεύθερη πρόσβαση στη θεωρητική βάση της εφεύρεσης. Εκεί θα επικοινωνούν προκειμένου να διαμορφώσουν ομάδες εργασίες και να καταχωρούν καινοτόμες ιδέες σχετικά με το σχεδιασμό νέων προϊόντων, αλλά και τη βελτίωση των ήδη υπαρχόντων.

Στην εξέλιξη ποιου τομέα πιστεύετε ότι θα ήταν καθοριστική η χρήση της εφεύρεσής σας;
Οπωσδήποτε στον τομέα της βιοϊατρικής, στα ιατρικά μηχανήματα για τη θεραπεία και τη διάγνωση ασθενειών. Μία σημαντική εφαρμογή της ρομποτικής στην ιατρική είναι στα τεχνητά μέλη (προσθετικά προϊόντα) ανθρώπινου σώματος για κάτω και άνω άκρα. Για παράδειγμα, η προσθετική θήκη αποτελεί το σημαντικότερο μέρος του τεχνητού μέλους διότι έρχεται σε άμεση επαφή με το δέρμα. Πόνοι και φλεγμονές μπορούν ολοκληρωτικά να αποφευχθούν όταν η προσθετική θήκη του τεχνητού μέλους δεν έρχεται σε άμεση επαφή με το δέρμα, ένεκα του εφαρμοσμένου «μαγνητικού ελκτικού κλειδωμένου πεδίου από απόσταση» που επιτυγχάνει η εφεύρεση. Εφαρμογές αυτού του χαρακτήρα που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής θα μου έδιναν μεγάλη ηθική ικανοποίηση.

Είναι εύκολο να κατοχυρώσεις την πατέντα σε μια εφεύρεση; Τι σημαίνει αυτό πρακτικά για εσάς;
Είναι ανάλογο του τι κατοχυρώνει κάποιος. Αλλά γενικά, είναι μια διαδικασία κουραστική και δαπανηρή. Χρειάζεται ιδιαίτερη στρατηγική στο ποιες χώρες θα κάνεις αίτηση για πατέντα, αλλά είναι αναγκαία η κατοχύρωση μιας εφεύρεσης. Χωρίς πατέντα, μια εφεύρεση δεν έχει νομική υπόσταση ούτε και επιστημονική βάση για τα νέα δεδομένα που εισάγει στη βιομηχανία. Επιπλέον, κινδυνεύει να κλαπεί η τεχνολογία της και να μην αποδοθεί στον εφευρέτη ούτε η πατρότητα, ούτε η δυνατότητα εμπορικής αξιοποίησης. Η τεχνολογία της συγκεκριμένης εφεύρεσης κατοχυρώθηκε πρώτα στην Ελλάδα στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας το 2013 ως βιομηχανικό αντικείμενο, ως μέθοδος κατασκευής και ως διαδικασία λειτουργίας. Έπειτα, στο διεθνές γραφείο πατεντώνWIPO/PCT για όλες τις αξιώσεις της και στη συνέχεια πήρε την Ευρωπαϊκή πατέντα και εθνική έγκριση στις χώρες: Γερμανία, Μ. Βρετανία, Ιρλανδία, Γαλλία, Ελβετία, Καναδά, Η.Π.Α., Αυστραλία, Ινδία κ.α. Με τις κατοχυρώσεις αυτές μπορούμε να δώσουμε άδεια σε οποιαδήποτε βιομηχανία ή επενδυτή να χρησιμοποιήσει τη τεχνολογία ανά κράτος, ανά περιφέρεια και σε οριζόμενα χρονικά διαστήματα.

Είχατε οικονομική στήριξη από το κράτος ή κάποιον οργανισμό κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας;
Δεν είχα οικονομική υποστήριξη από κανένα οργανισμό, δημόσια διοίκηση ή ιδιωτικό φορέα. Έκανα όλες τις απαιτούμενες προσπάθειες και οι συνήθεις απαντήσεις ήταν «δεν υπάρχει ανάλογος κωδικός για να εγκριθεί κάποιο κονδύλι» ή «στο πλαίσιο της στρατηγικής του τάδε φορέα που αφορά χορηγίες δεν παρέχεται οικονομική αρωγή σε ιδιώτες, μόνο σε οργανισμούς & ιδρύματα». Να τονίσω ότι η πνευματική ιδιοκτησία που αποκτάς με μια πατέντα δεν διαφέρει πολύ στις οικονομικές της απαιτήσεις από την ακίνητη περιουσία, τόσο στη διαδικασία απόκτησής της όσο και στις εισφορές της. Για να κρατήσουμε (εγώ ως εφευρέτης και οι οικογένειά μου ως συνδικαιούχοι) ενεργή τη διεθνή πατέντα και στις 11 χώρες που έχει κατοχυρωθεί, τα τέλη κάθε έτους ξεπερνούν κατά πολύ το ετήσιο εισόδημα ενός μέσου έλληνα πολίτη. Θα ήθελα όμως να αναφέρω την αμέριστη επιστημονική στήριξη και αρωγή που έχω από τον Dr. Michele Barone, υπεύθυνο σύνδεσης βιομηχανικής τεχνολογίας της Ελλάδας με το CERN (IndustryLiaisonOfficerforCreecetoCERN)

Πιστεύετε ότι υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι στην Ελλάδα που να ασχολούνται με εφευρέσεις; Κι αν όχι, γιατί συμβαίνει αυτό;
Βεβαίως υπάρχουν αρκετοί. Η επινοητικότητα στην αρχαία Ελλάδα δεν συνδέεται μόνο με το οξύ πνεύμα των φιλοσόφων, αλλά και με τεχνολογικά επιτεύγματα όπως η ύδραυλις του Κτησιβίου (το πρώτο πληκτροφόρο μουσικό όργανο της ιστορίας), η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνος (το πρώτο ρομπότ), ο υπολογιστικός μηχανισμός των Αντικυθήρων (ο πρώτος υπολογιστής), η πυροσβεστική αντλία του Ήρωνος (η πρώτη αντλία). Τον προηγούμενο αιώνα ο Γεώργιος Παπανικολάου με το τεστ Παπ αποτέλεσε σταθμό στην διάγνωση του καρκίνου της μήτρας. Σύγχρονοι Έλληνες και Ελληνίδες με τα επιτεύγματά τους στον τομέα της υγείας σώζουν ζωές, μόνο που αυτά πολλές φορές κατοχυρώνονται εκτός Ελλάδας. Όλα αυτά, μας δίνουν κάποια βάση για να πούμε ότι η επινοητικότητα είναι στη φύση του Έλληνα. Όμως, οι επίσημες έρευνες αναφέρουν ότι η χώρα μας είναι πολύ χαμηλά στον κατάλογο των κρατών με πιστοποιημένες εφευρέσεις. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στο ότι οι εφευρέτες εδώ αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες για να κατοχυρώσουν τις ευρεσιτεχνίες τους, αλλά και για να τις κρατήσουν ενεργές. Οπότε, εφευρέτες πολλούς και αξιόλογους έχουμε, αυτό που δεν έχουμε είναι οι κατοχυρώσεις τους, ώστε να μπορούμε να τους απαριθμήσουμε. Μένουν αφανείς τόσο οι ίδιοι όσο και η εφεύρεση τους.

Ποιοι εφευρέτες αποτέλεσαν έμπνευση για εσάς;
Ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ που κατασκεύασε το πρώτο τηλέφωνο και πάνω σε αυτό στηρίχτηκε όλη η εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών μέχρι και τα σημερινά κινητά τηλέφωνα τρίτης γενιάς, κάτι που ο ίδιος δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Στατιστικές έρευνες δείχνουν για μια επαναστατική εφεύρεση σαν αυτή, ότι ο εφευρέτης της δεν μπορεί να προσεγγίσει περισσότερο από το 3% των εφαρμογών που δύναται να επιτευχθούν ως εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας. Ωστόσο ο Νίκολα Τέσλα είναι η ξεχωριστή περίπτωση εφευρέτη που με έχει εμπνεύσει. Το εφευρετικό του έργο αποτέλεσε το θεμέλιο του σύγχρονου κόσμου. Ο Τέσλα συνέλαβε για πρώτη φορά την ιδέα του περιστρεφόμενου μαγνητικού πεδίου και του επαγωγικού κινητήρα, που χρησιμοποιείται σήμερα σε κάθε ηλεκτρική συσκευή, δημιουργώντας ουσιαστικά τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση.

Ποια εφεύρεση πιστεύετε ότι άλλαξε το ρου της ιστορίας και ποια θα άλλαζε τη ζωή μας σήμερα;
Συνοπτικά ο ρους της ιστορίας άλλαξε με τις εφευρέσεις που ανέφερα πριν. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, επειδή δεν θα ήθελα να χαρακτηριστώ φιλόδοξος ή ευφάνταστος, αφήνω στην κρίση και στη φαντασία του αναγνώστη και του επιστήμονα ερευνητή να σκεφτεί τι μπορεί να χτίσει η ανθρωπότητα χρησιμοποιώντας 96 μαγνητικές αλληλεπιδράσεις αντί για δύο. 

Θα ήθελα να επισημάνω ότι η εφεύρεση πληροί τις προϋποθέσεις για να γίνουν επενδύσεις με σκοπό να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν στην χώρα μας προϊόντα από νεοφυείς επιχειρήσεις (Start-up company) που θα χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία και τη μέθοδο της εφεύρεσης σε διάφορες παραγωγικές δραστηριότητες (κατασκευές, μηχανολογία, βιομηχανικός σχεδιασμός, ιατρική, τέχνη). Η εφεύρεση είναι ανοιχτή στην επιχειρηματικότητα υψηλών δυνατοτήτων που θα αναζωογονήσει την εγχώρια οικονομία και θα προσφέρει νέες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα με ποιοτική και καινοτόμα βιομηχανική παραγωγή.

Εύχομαι τα καλύτερα. Σας ευχαριστώ για το χρόνο σας.
Ευχαριστώ κι εγώ την Athens Voice για τη φιλοξενία και ιδιαιτέρως εσάς κ. Μπεζιριάνογλου για τις μεστές και εύστοχες ερωτήσεις σας, που μου έδωσαν τη δυνατότητα να μιλήσω εκτενώς για ένα μεγάλο μέρος της πορείας που έζησα δουλεύοντας με αυτή την εφεύρεση. Σας ευχαριστώ από καρδιάς για το ενδιαφέρον σας. Θα ήθελα να κλείσω με την ευχή η εφεύρεση μου να χρησιμοποιηθεί μόνο για το καλό της ανθρωπότητας, του περιβάλλοντος και του πλανήτη. Για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, για την καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας.