Πώς ο θάνατος του Χρήστου Γραμματίδη άγγιξε το διαδίκτυο

Στην αρχαία τραγωδία ο θάνατος δεν συμβαίνει ποτέ επί σκηνής, ανακοινώνεται. Είναι το δρώμενο που ξεπερνά το θεατρικό δρώμενο –ίσως δεν το εξυπηρετεί κιόλας: αυτό που ενδιαφέρει είναι η ανθρώπινη πλευρά, των ζώντων, των «από εδώ». Οι αντιδράσεις τους, τα λόγια τους, ο θρήνος τους. Ο νεκρός πέρασε ήδη από την άλλη πλευρά, και τώρα μπορούμε μόνο να μιλάμε γι’ αυτόν. Τίποτα πιο σοφό απ’ αυτή τη σύμβαση: η μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας μέχρι ένα σημείο μπορεί να φτάσει -δεν μπορούμε να μιμηθούμε τον θάνατο, ούτε να τον «δείξουμε». Ούτε να τον ζήσουμε.

Απ’ την πλευρά των «από εδώ» λοιπόν, των ζωντανών. Οι οποίοι, όσο διαφορετικοί κι αν είμαστε μεταξύ μας, στην είδηση ενός θανάτου έχουμε δύο αντιδράσεις: κάποιο συναίσθημα για τον συγκεκριμένο αποβιώσαντα (που βασίζεται στην οποία γνώση και σχέση είχαμε μ’ αυτόν) και φόβο –φόβο, ότι αυτό μπορεί να συμβεί και σ’ εμάς. Γιατί είμαστε άνθρωποι, όπερ σημαίνει ότι έχουμε επίγνωση του δικού μας θανάτου αλλά παράλληλα και μια κάποια θολότατη πλην ακλόνητη πεποίθηση ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί, δεν είναι δυνατόν να συμβεί και σ’ εμάς.

Και πάμε τώρα στο φέισμπουκ. Στον παράλληλο διαδικτυακό κόσμο, στην αδιευκρίνιστη φωσφορίζουσα περιοχή μεταξύ πραγματικότητας και εικονικότητας, στη φαντασιακή κοινότητα εκείνων που διαλέγουμε και μας διαλέγουν για να στήσουμε την εικόνα του εαυτού μας όπως τον θέλουμε εμείς, όπως θα τον θέλαμε εμείς. Σ’ αυτό το θεατρικό δρώμενο δηλαδή, μια μίμηση πράξης σπουδαίας και υπερ-τελείας: πάνω σε μια κυλιόμενη σκηνή-οθόνη παρακολουθούμε ό,τι θέλει ο καθένας να αφηγηθεί και αντιδρούμε άκοπα, γρήγορα, «καθαρά» -έξι εμότικον όλα κι όλα για λύπη, χαρά, θυμό, συγκίνηση. Το φέισμπουκ, το «έτσι είναι αν έτσι νομίζετε»,το ό,τι θέλει ο καθένας να το κάνει - ανταλλαγή απόψεων περί τέχνης, πολιτική πλατφόρμα, καμάκι, ζωοφιλία, γκουρμέ, φιλοσοφία. Κυρίως όμως, η τούκα. Ο ασφαλής χώρος. Το safe house. Γιατί ένας περίκλειστος χώρος κτισμένος όπως τον θέλεις εσύ, κατοικημένος απ’ όσους διάλεξες εσύ και με εσένα πρωταγωνιστή σε ρόλο που έγραψες εσύ δεν μπορεί παρά να είναι ασφαλής, σίγουρος. Σαν ένα βιβλίο που έχεις τσεκάρει την τελευταία σελίδα, σαν ένα θεατρικό όπου τα δυσάρεστα συμβαίνουν εκτός σκηνής –άρα δεν συμβαίνουν. Πώς λοιπόν, πώς είναι δυνατόν να παρεισφρήσει εδώ ο θάνατος, ο αληθινός θάνατος;

Πριν λίγες μέρες πολλοί από εμάς ζήσαμε τον απόλυτο τρόμο. Ο θάνατος μπήκε στο safe house. Για την ακρίβεια, καταλάβαμε ότι ο θάνατος ήταν πάντα εκεί, όπως και η μοναξιά, η θλίψη, η κακία, η ασχήμια και οτιδήποτε άλλο θελήσαμε να κρατήσουμε απ’ έξω. Γιατί τη σκηνή δεν την ελέγχαμε ποτέ, ούτε τους ρόλους, ούτε τα παρασκήνια –και κυρίως γιατί δεν υπήρχε τίποτα που να κρατά τους κινδύνους απ’ έξω. Καταλάβαμε ότι αυτή η φωτεινή οθόνη στην οποία καταφεύγουμε κουρασμένοι, χτυπημένοι, ολομόναχοι, για να χωθούμε στην ασφαλή αγκαλιά της μαζί με ό,τι διαλέξαμε εμείς,δεν μπορεί παρά να μας καθρεφτίζει. Εμάς, τους ανθρώπους που αρρωσταίνουμε και πεθαίνουμε.

Γράφτηκαν πολλά για το θάνατο του Χρήστου Γραμματίδη, κι ελπίζω να γραφτούν πολλά περισσότερα για τη ζωή του. Το αληθινό πένθος είναι εκείνων που τον ήξεραν· εκείνων στους οποίους θα λείψει η φωνή του, ο ήχος του γέλιου του, η κίνηση του χεριού του, το άγγιγμά του. Στους υπόλοιπους, τους πάρα πολλούς που ζήσαμε μόνο το φωτεινό του πέρασμα πάνω στη δική μας φωσφορίζουσα σκηνή, είναι η θλίψη γιατί δεν θα ξαναπεράσει αφήνοντας λίγηλιμάγιa[1] από το τεράστιο χρυσό της ύπαρξής του. Της ύπαρξής του, εκεί έξω, μακριά από το ασφαλές σπίτι μας που υποτίθεται ότι θα μας τον κρατούσε ζωντανό και γελαστό και δικό μας –το safe house μας, που τώρα στέκει ανοχύρωτο και διάτρητο.