Η επικαιρότητα τρέχει. Ακούτε για αυτήν. Τώρα έχετε τη δυνατότητα να μιλήσετε για αυτήν. Κάθε εβδομάδα και για ένα διαφορετικό θέμα. Η Prorata θέτει κάθε Παρασκευή μία και μόνο ερώτηση για ένα θέμα επικαιρότητας στους εγγεγραμμένους στη λίστα ηλεκτρονικών διευθύνσεών της και παρουσιάζει κάθε Δευτέρα τις απαντήσεις τους στην Athens Voice. Αν επιθυμείτε και εσείς να εγγραφείτε στη λίστα της Prorata, πατήστε εδώ.
Κουκουλοφόροι, Τάγματα Εφόδου και Γιαουρτώματα
«Καταδικάζουμε τη βία από όπου και αν προέρχεται», είναι η κλασική δήλωση πολιτικού αξιωματούχου μετά από κάθε συμβάν βίας. Όμως είναι πράγματι έτσι και για τους πολίτες; Καταδικάζουμε τη βία «από όπου και αν προέρχεται»; Με ποιον τρόπο την καταδικάζουμε; Μήπως κάποιοι είμαστε πιο επιλεκτικοί από κάποιους άλλους στην καταδίκη μας; Με την αφορμή της επίθεσης σε βάρος του Δημάρχου Θεσσαλονίκης το περασμένο Σάββατο, η Prorata ζήτησε από τους εγγεγραμμένους στη λίστα συμμετεχόντων στις online έρευνές της να τοποθετηθούν απέναντι σε τρία επεισόδια βίας που αποτυπώνονταν στις παρακάτω τρεις φωτογραφίες:
→ η φωτογραφία 1 αποτυπώνει κουκουλοφόρους να πετούν πέτρες προς (μη εικονιζόμενο) εχθρό ή περιουσία,
→η φωτογραφία 2 αποτυπώνει τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής να στέκονται απειλητικά έναντι κάποιου (μη εικονιζόμενου) εχθρού και
→η φωτογραφία 3 αποτυπώνει πολιτικό πρόσωπο (το οποίο δεν είναι αναγνωρίσιμο) που μόλις έχει δεχθεί επίθεση με γιαούρτι εντός κλειστού χώρου κατά τη διάρκεια εκδήλωσης.
Από τους συμμετέχοντες, ζητήθηκε να απαντήσουν πόσο πιθανό θα ήταν να καταγγείλουν το καθένα περιστατικό βίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να καταγγείλουν στην αστυνομία συγκεκριμένα πρόσωπα που αναγνώρισαν στο επεισόδιο και να παρέμβουν την ώρα του επεισοδίου για να το σταματήσουν. Με τον παραπάνω σχεδιασμό, η έρευνα στόχευε στη σύγκριση της έννοιας της καταδίκης που αποδίδει η κοινή γνώμη σε «διαφορετικά» είδη βίας και στη σύγκριση των τρόπων με τους οποίους εκδηλώνεται η καταδίκη της βίας.
Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι μέσοι όροι των τοποθετήσεων των συμμετεχόντων σε μια κλίμακα πιθανότητας από το 1 (=απολύτως απίθανό να το έκανα) έως το 7 (=απολύτως βέβαιο ότι θα το έκανα) για κάθε ερώτημα και για κάθε φωτογραφία. Ως προς το πρώτο ερώτημα, η έρευνα αποτύπωσε μια μάλλον κοινή αντιμετώπιση της βίας στο επίπεδο της καταδίκης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή της αστυνομίας, ανεξαρτήτως του είδους της βίας. Στην περίπτωση του ερωτήματος της καταδίκης που απαιτεί τη φυσική παρέμβαση του συμμετέχοντα, καταγράφηκε διαφορά μεταξύ της (χαμηλής) πιθανότητας παρέμβασης σε επεισόδιο βίας από κουκουλοφόρους ή τάγματα εφόδου και της (υψηλής) πιθανότητας παρέμβασης σε επεισόδιο προπηλακισμού και γιαουρτώματος, εύρημα που δικαιολογείται στη βάση της διαφορετικής αίσθησης κινδύνου που συνεπάγεται η παρέμβαση σε κάθε επεισόδιο. Ως προς το δεύτερο ερώτημα, τα επεισόδια βίας των κουκουλοφόρων και των ταγμάτων εφόδου συγκεντρώνουν την ίδια ένταση καταδίκης μέσω καταγγελίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αναγνώρισης προσώπων που εμπλέκονταν στην αστυνομία, αλλά σημαντικά χαμηλότερη πιθανότητα καταδίκης του επεισοδίου μέσω φυσικής εμπλοκής τη στιγμή που αυτό εκτυλίσσεται. Δεν ισχύει το ίδιο για το γιαούρτωμα πολιτικού, στο οποίο η πιθανότητα καταδίκης με καθέναν από τους τρεις τρόπους είναι το ίδιο υψηλή.
Βλέπουν κάποιοι τη βία των μεν διαφορετικά από τη βία των δε; Η απάντηση είναι πως ναι. Αριστεροί, Δεξιοί και Κεντρώοι είναι πιο έτοιμοι να καταδικάσουν κάποιο «είδος βίας» εντονότερα από τα άλλα. Οι αυτό-τοποθετούμενοι στο αριστερό άκρο είναι λιγότερο πιθανό να καταγγείλουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στην αστυνομία τη βία των κουκουλοφόρων. Ομοίως, οι αυτό-τοποθετούμενοι στο δεξιό άκρο είναι λιγότερο πιθανό να καταγγείλουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στην αστυνομία τη βία των ταγμάτων εφόδου. Τέλος, οι Κεντρώοι είναι περισσότερο πιθανό, σε σύγκριση με τους Αριστερούς και τους Δεξιούς, να καταγγείλουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στην αστυνομία τη φραστική βία και το γιαούρτωμα. Επίσης, οι Κεντρώοι τείνουν να μη διαφοροποιούν τη βία των κουκουλοφόρων από τη βία των ταγμάτων εφόδου.
Θέλοντας να εξετάσει και την πιθανή επίδραση της σειράς εμφάνισης των φωτογραφιών στις τοποθετήσεις των συμμετεχόντων, η Prorata διαχώρισε το δείγμα σε τρεις ομάδες και έδειξε σε κάθε ομάδα τις τρεις φωτογραφίες με διαφορετική σειρά. Πράγματι, η έρευνα αποκάλυψε ότι η πιθανότητα φυσικής παρέμβασης στο επεισόδιο βίας καταγράφηκε ως μεγαλύτερη για κάθε «είδος βίας» όταν αυτό παρουσιάστηκε πρώτο στη σειρά (μέσω της αντίστοιχης φωτογραφίας). Σημειώθηκαν επίσης και ορισμένες ακόμα διαφορές στην πρόσληψη της αξίας της καταδίκης συναρτήσει της σειράς εμφάνισης των φωτογραφιών: (α) όταν η φωτογραφία με τη βία των κουκουλοφόρων ακολουθούσε άλλες φωτογραφίες, τότε η πιθανότητα να καταγγελθούν πρόσωπα που εμπλέκονταν στη βία ήταν μεγαλύτερη, (β) όταν η φωτογραφία με τη βία των ταγμάτων εφόδου προηγείτο άλλων φωτογραφιών, τότε η πιθανότητα να καταγγελθούν πρόσωπα που εμπλέκονταν στη βία ήταν μεγαλύτερη, (γ) όταν η φωτογραφία με το γιαούρτωμα του πολιτικού ακολουθούσε τη φωτογραφία της βίας των ταγμάτων εφόδου και όχι τη βία των κουκουλοφόρων, τότε η πιθανότητα να καταγγελθεί το γιαούρτωμα ήταν μεγαλύτερη. Τα τρία παραπάνω ευρήματα μαζί οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η έκθεση στη λεγόμενη ακροδεξιά βία ερεθίζει το κοινό με συνέπεια να είναι εντονότερη η καταδίκη και άλλων «ειδών βίας» στη συνέχεια, κάτι που δεν έχει ανάλογο στις περιπτώσεις πρώτης έκθεσης στη λεγόμενη ακροαριστερή βία, πιθανώς γιατί αυτή εκλαμβάνεται ως περισσότερο ενσωματωμένη στην ελληνική πολιτική ζωή.
Καταδικάζουμε λοιπόν όλοι τη βία «από όπου και αν προέρχεται»; Κατά μέσο όσο ναι, αλλά σε κάποια «είδη βίας» είμαστε πιο ελαστικοί από όσο σε άλλα συναρτήσει της πολιτικής μας τοποθέτησης. Αυτή η σχετικοποίηση της βίας είναι από μόνη της προβληματική για τα δημοκρατικά μας φρονήματα. Και πώς την καταδικάζουμε, όταν την καταδικάζουμε; Περισσότερο στα λόγια, παρά στην πράξη. Αυτή η κανονικοποίηση της βίας –συνέπεια της παραπάνω σχετικοποίησης– είναι ο ορισμός της ελλειμματικής δημοκρατίας μας.
13°
