Ο ιστορικός Κ. Καρατζάς μιλάει στην A.V. πριν το TEDxAthens

«Το μόνο που χρειάζεται είναι να ξεπεράσουμε το “εγώ” μας, να ενωθούμε και να δουλέψουμε σκληρά. Γιατί αν δεν το κάνουμε θα μείνει πάντα όνειρο, ενώ αν προσπαθήσουμε, ίσως το απίθανο να γίνει πιθανό. Η φράση αυτή του ιστορικού Κ. Καρατζά μοιάζει τόσο σωστή και να ταιριάζει σε οτιδήποτε. Λίγες ημέρες πριν από την ομιλία του στο 9ο TEDxAthens με θέμα Ordinary, στις 2 Ιουνίου στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η ATHENS VOICE τον προσκάλεσε να απαντήσει σε κάποια ερωτήματα.

Τι σας ώθησε να συμμετάσχετε στο φετινό TEDxAthens;
Στο TEDxAthens νιώθω ελεύθερος να εκφραστώ, σα να είμαι σπίτι μου, σα να είναι ο φυσικός μου χώρος. Η θετική ενέργεια, η άψογη συνεργασία και η προσπάθεια για άρτιο αποτέλεσμα σε συνεπαίρνουν. Είναι γνωστό, άλλωστε, πόσο σπάνια ένα ιστορικός έχει βήμα να μοιραστεί τις ιδέες του. Έτσι λοιπόν προσπαθείς να γίνεις όσο καλύτερος μπορείς και να δικαιώσεις την επιλογή της ομάδας. Με λίγα λόγια, ένα όνειρο έγινε πραγματικότητα.

Έχετε ξαναπάρει μέρος ή έστω έχετε εικόνα προηγούμενων TEDx;
Να σας πω την αλήθεια, είναι τόσα πολλά που δεν θυμάμαι πια πόσα βίντεο έχω δει στην πλατφόρμα του TED. Είναι μια μοναδική πηγή πληροφοριών και έμπνευσης. Ωστόσο, είχα την ευκαιρία να ζήσω την εμπειρία του TEDx σε ένα από τα ερευνητικά ταξίδια μου στις ΗΠΑ, όταν παρακολούθησα το TEDxYouth 2016 στο Μαϊάμι. Ήταν μια ιδιαίτερα πρωτόγνωρη εμπειρία, γιατί οι ομιλητές ήταν μεταξύ 9 και 17 χρόνων! Πως να μην εντυπωσιαστείς όταν βλέπεις τόσο νέα παιδιά να παρουσιάζουν ρηξικέλευθες ιδέες και μάλιστα το κοινό να επικροτεί ειλικρινά, μιας και οι ομιλίες τους ήταν όντως εξαιρετικές;  Όχι μόνο είχαν κάτι να πουν, αλλά βρήκαν και το βήμα για να το κάνουν - και ο συνδυασμός ήταν που έκανε τη διαφορά.

Πώς κατά τη γνώμη σας μπορεί τα φετινό θέμα, το «ordinary»,  να μετατραπεί στο αντίθετό του, το «extraordinary», και τελικά σε κάτι εκτός συνθηκών και καινοτομικό;
Αυτή ακριβώς τη σχέση μεταξύ «ordinary» και «extraordinary» θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε στις ομιλίες μας. Πιστεύω πως η ουσία είναι ότι πρέπει να αξιοποιούμε στο έπακρο τις δυνατότητές μας, να προσπαθούμε να δημιουργούμε ευκαιρίες και να μην εφησυχάζουμε. Αν δεν προσπαθήσουμε οι ίδιοι να ξεφύγουμε από το «ordinary», ποιός θα το κάνει για μας; Ως εκπαιδευτικός και ιστορικός προσπαθώ να χρησιμοποιώ απτά παραδείγματα, έτσι ώστε να εντοπίζουμε στην ουσία. Αν και δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες, θεωρώ «extraordinary» όταν σε μια ελληνική οικογένεια της κρίσης οι γονείς εξελίσσονται, ώστε να διδαχτούν και να διδάξουν, να μάθουν στα παιδιά τους να αγαπούν τα βιβλία, τη γνώση, να μη φοβούνται να ακολουθήσουν τα όνειρά τους και να γίνουν ξεχωριστές προσωπικότητες ώστε να αντισταθούν στη μαζοποίηση. Αυτό όντως απαιτεί αέναη προσπάθεια. Έτσι λοιπόν, όντως κάποιες φορές η μετάβαση στο «extraordinary» είναι μονόδρομος.

Τι είναι για σας καινοτομία;
Καινοτομία κατά την άποψή μου είναι η σύνδεση του νέου με το παλιό, ό,τι μπορεί δηλαδή να  αναδείξει, να  εκτιμήσει, να  αναβαθμίσει, να συνυπάρξει ή ακόμα να γκρεμίσει και να ξαναχτίσει με νέες, πιο συμπαγείς και δίκαιες βάσεις. Ό,τι μας βοηθά και μας εμπνέει  να δημιουργήσουμε ένα νέο καινοτόμο και όχι κενό ουσίας κόσμο.

Η Ιστορία είναι μια επιστήμη που συνδέεται με το παρελθόν, ενώ η καινοτομία με το μέλλον. Πώς συμβιβάζονται αυτά τα δύο;
Μα πώς θα πας μπροστά αν δεν ξέρεις από πού έρχεσαι; Πώς θα τρέξεις, αν δεν μάθεις πρώτα να περπατάς; Πώς θα εξελιχτείς αν δεν μελετήσεις τα λάθη, τις αξίες, τις επιτυχίες του παρελθόντος; Πιστεύω ότι το παρελθόν και το μέλλον είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Ίσως έχουμε στο μυαλό μας ότι η Ιστορία είναι ένα ακόμα μάθημα στο σχολείο, αλλά φυσικά δεν είναι τόσο απλό. Η καινοτομία είναι απόρροια της προσπάθειας των προγόνων μας να χτίσουν ένα οικοδόμημα. Εμείς καλούμαστε να το αναλύσουμε και να το βελτιώσουμε. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι καινοτομία δεν είναι μόνο η τεχνολογία, καινοτόμες ιδέες υπάρχουν σε όλες τις πτυχές της ζωής και της κοινωνίας μας, απλώς πρέπει να μάθουμε να τις εντοπίζουμε, να τις εκτιμάμε  αλλά -πάνω από όλα-  να μη δαιμονοποιούμε την καινοτομία. Τη στασιμότητα και την ατολμία πρέπει να φοβόμαστε.

Είστε αμερικανιστής, με ειδίκευση στο Κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων (ΚΠΔ). Στο πεδίο σας, μπορείτε να αναφέρετε σημαντικές εκτός συνθηκών πράξεις ή πρωτοβουλίες, που ώθησαν το ΚΠΔ προς τα μπρος;
Το εντυπωσιακότερο είναι ότι το Κίνημα βασίστηκε σε «ordinary» πρακτικές, με πραγματικά «extraordinary» αποτελέσματα. Αυτό άλλωστε ήταν και ένα από τα σημεία που με σαγήνευσαν και ασχολήθηκα με το συγκεκριμένο κλάδο. Καθημερινοί άνθρωποι, σαν εσάς και μένα, που κατάφεραν να αποκτήσουν κοινό στόχο, συλλογική μνήμη, να ξεπεράσουν τις προσωπικές διαφωνίες και να πετύχουν το ακατόρθωτο - και όλα αυτά χωρίς τη χρήση βίας, αλλά με φιλειρηνικές μεθόδους. Το Κίνημα απέδειξε ότι, καμιά φορά, το μόνο που χρειάζεται είναι να ξεπεράσουμε το «εγώ» μας, να ενωθούμε και να δουλέψουμε σκληρά. Γιατί αν δεν το κάνουμε θα μείνει πάντα όνειρο, ενώ αν προσπαθήσουμε, ίσως το απίθανο να γίνει πιθανό.

Μπορείτε να αναφέρετε μερικά βασικά στοιχεία στα οπoία θα εστιαστεί η ομιλία σας;
Θα ταξιδέψουμε στον κόσμο εστιάζοντας σε σημαντικά γεγονότα του 20ού αιώνα. Θα προσπαθήσω να αναδείξω τη δύναμη της Ιστορίας ως μέσου κατανόησης όχι μόνο του παρελθόντος, αλλά κυρίως του παρόντος και του μέλλοντός μας. Θα προτείνω έναν πιο απλό, αλλά ουσιώδη τρόπο προσέγγισης και διδασκαλίας. Ελπίζω να υπενθυμίσω σε όλους πως κάθε μέρα όλοι μας γράφουμε μια μικρή παράγραφο σε αυτό που ονομάζουμε «Παγκόσμια Ιστορία».

Ο Κ. Καρατζάς είναι ομιλητής του φετινού TEDxAthens με θέμα ORDINARY. Κλείσε το εισιτήριό σου online και ακολούθησε το TEDxAthens στο Facebook και στο Instagram.