Μάνδρα: «Μην μας ξεχνάτε»

Περίπου πενήντα μπαζωμένα ρέματα μόνο στην Μάνδρα,  το μεγαλύτερο οι «Σούρες» και το φονικότερο αυτό  της «Αγίας Αικατερίνης». Στις 15 Νοεμβρίου απελευθέρωσαν τα υδάτινα φορτία τους, ξεχείλισαν,  μεταμορφώθηκαν σε ορμητικούς χειμάρρους που έπνιξαν τις φτωχογειτονιές της Δυτικής Αθήνας. Έγιναν τάφος για 23 ανθρώπους και έθαψαν το βιος των κατοίκων στη λάσπη, προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές.

Ένα προαναγγελθέν έγκλημα, καθώς ολόκληροι  οικισμοί σε Μάνδρα,  Μαγούλα και Νέα Πέραμο, έχουν κτιστεί πάνω ρέματα, χωρίς καμία ουσιαστική μέριμνα για τη διοχέτευση των υδάτων.

Το αποψιλωμένο όρος Πατέρα, από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1985, η έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων, τα οποία εγκρίνονται και δεν προχωρούν  είτε γιατί μπλοκάρονται στα γρανάζια του κρατικού μηχανισμού είτε εξ αιτείς των αλληλοεπικαλύψεων νόμων και αρμοδιοτήτων,  η αυθαίρετη δόμηση και η μεγάλη πυκνότητα των οικισμών που στήθηκαν χωρίς μελέτες πάνω στα ρέματα και χωρίς μέριμνα για ασφαλείς κατασκευές, συνθέτουν το σκηνικό της καταστροφής.

Απόγνωση, θλίψη, οργή στη Δυτική Αττική

Δέκα ημέρες μετά τις φονικές πλημμύρες στη Δυτική Αττική, οι κάτοικοι μετρούν ακόμη τις πληγές τους, δακρύζουν για ό,τι χάθηκε, θρηνούν για τους νεκρούς τους, ενώ, μεταξύ όσων έζησαν την καταστροφή,  εξακολουθεί να κυριαρχεί η απόγνωση, ο θυμός και η θλίψη για την εγκατάλειψή τους, τις λησμονημένες υποσχέσεις, για το κακό που τους συνέβη.

Στη Μάνδρα, το κηδειόσημο έξω από το σπίτι του Γιώργου Νέζη και η ημερομηνία της ταφής, δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες. Μια μαυροντυμένη γυναίκα βγάζει υπομονετικά τη λάσπη από την αυλή. Σχεδόν δεν συνειδητοποίησα  ότι στάθηκα έξω από την πόρτα της, κοιτάζοντάς την.  Όταν κάποιος έχει μόλις θάψει έναν δικό του άνθρωπο, δεν του κάνεις ερωτήσεις, δεν θέλεις να σου πει λεπτομέρειες για τι τελευταίες του στιγμές. Θέλεις και πρέπει να σεβαστείς το πένθος του.

Με αυτή τη σκέψη ετοιμάζομαι να γυρίσω την πλάτη, όταν η μαυροντυμένη γυναίκα μισοανοίγει την πόρτα. Έχει καταλάβει. «Για τον Γιώργο ήρθες; Είσαι δημοσιογράφος; Από πού; Ξέρεις δεν ήταν η πρώτη φορά που κινδύνεψε. Σε κάθε δυνατή βροχή μας έζωνε η αγωνία και ο φόβος. Αυτή η φορά ήταν η τελευταία του. Δεν πρόλαβε να χαρεί την εγγονή του τη Δανάη».

Εκείνη την ώρα εμφανίζεται ένα νεαρό κορίτσι, λυπημένο και περίεργο για την παρουσία μου μέσα στο σπίτι.

«Δείξε της πού πνίγηκε ο Γιώργος» της λέει η κ. Σωτηρία Πέππα. Ο Γιώργος Νέζης ήταν ο άντρας της αδελφής της.

Το κορίτσι - ο νεκρός ήταν ο αγαπημένος του θείος - προχωράει μπροστά μου, με πηγαίνει στη σκάλα του υπογείου και μου δείχνει. «Να εδώ. Του είπαμε να μη βγει, φαινόταν ότι αυτή τη φορά η βροχή ήταν επικίνδυνη, ότι μπορούσε να γίνει το κακό».

Πράγματι η συγκεκριμένη βροχόπτωση προσδιορίζεται  ως η τέταρτη πιο φονική τα τελευταία 120 χρόνια  στο λεκανοπέδιο της Αττικής , αφού μέσα σε λίγες ώρες, κατά τους μετεωρολόγους έπεσε βροχή πέντε μηνών.

«Εκείνος ήθελε οπωσδήποτε να βάλει το προστατευτικό για νη μην μπουν τα νερά στο υπόγειο. Στη σκάλα το νερό τον έπνιξε».

«Δεν τους νοιάζει εκεί στις κυβερνήσεις» ακούγεται πίσω η Σωτηρία, «ποτέ δεν τους ένοιαξε για μας. Ξέρουν πόσο κινδυνεύουμε, αλλά δεν σκέφτονται κανέναν μας. Να τα γράψετε. Μη μας ξεχνάτε. Από πού είστε είπαμε»; Επαναλαμβάνει το athensvoice κοιτώντας το νεαρό κορίτσι. «Ξέρω, ξέρω είπε εκείνη» και μπήκε με τη σκούπα μέσα στο σπίτι για να συνεχίσει να παλεύει με τη λάσπη.

Η κ. Πέππα κλείστηκε στον εαυτό της και σταμάτησε να μου μιλάει. Έπρεπε να φύγω.

Συνέχισα να περπατάω στη Μάνδρα, όπου όλοι οι δρόμοι μου φαίνονταν ίδιοι. Μόνο λάσπη. Στην περιοχή όπου ήταν το αμαξοστάσιο, ακριβώς πάνω σε ρέμα  που μπάζωσαν οι υπηρεσίες του δήμου ακριβώς γι αυτό τον σκοπό, ένας εκσκαφέας σκάβει αδιάκοπα. Εκεί και ένα πυροσβεστικό όχημα και περιπολικά.  Οι τσακισμένοι από την κούραση πυροσβέστες, καταλάβαινες ότι ψάχνουν τους τελευταίους  αγνοούμενους, που ήταν σαφές ότι θα ανασύρονταν νεκροί.

«Όπου να γυρίσει το μάτι σου καταστροφή, οδύνη, άνθρωποι απελπισμένοι, άστεγοι, αβοήθητοι» λέει ο ένας από τους πυροσβέστες.  Προσπαθούν μόνοι τους να βγάλουν το νερό και τη λάσπη από τα υπόγειά τους. Δεν φεύγουν από τα σπίτια τους, παρά το γεγονός ότι τους διαβεβαιώνουν ότι τους έχει εξασφαλιστεί διαμονή σε ξενοδοχείο. Ξέρουν ότι το βράδυ θα γίνει πλιάτσικο και δεν θέλουν να χάσουν ότι τους έχει απομείνει».

Περνώντας από ένα κτίριο, θεωρώ ότι αυτό ήταν έτσι κι αλλιώς μισογκρεμισμένο, ακατοίκητο, δεν το φωτογραφίζω. Είμαι σίγουρη ότι δεν καταστράφηκε από τη φονική πλημμύρα. Τότε με πλησιάζει ευγενικά ο Θωμάς. «Πώς σου φαίνεται το μαγαζί μου»; Ρωτάει με να πικρό χαμόγελο. Κι όμως μέχρι πριν από μερικές ημέρες εκεί ήταν η ταβέρνα του. Την έλεγαν ο «Γλάρος».

Δεν έχει μείνει τίποτα. Τον ρωτάω αν θα πάρει αποζημίωση. «Τίποτα δεν θα πάρουμε» μου απαντάει. Στις πρώτες επαφές που έκανε με τους αρμόδιους φορείς, του εξήγησαν ότι θα αποζημιωνόταν αν το μαγαζί του ήταν 10 ετών . Ο Γλάρος όμως ήταν 15, άρα θεωρείται ότι έχει αποσβεστεί.

Πιο πάνω είναι η ταβέρνα του Κώστα. Ένα πολύ  νέο παιδί που ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση. Kαταστροφή κι εκεί. Η ταμπέλα του μαγαζιού έχει διασωθεί, αλλά μου ζητά να μην τη φωτογραφίσω.

Η κουζίνα είναι σαν να σταμάτησε ο χρόνος, ενώ στο υπόγειο οι δικοί του άνθρωποι προσπαθούν με αυτοσχέδια μέσα  και μάλλον μάταια να αποκαταστήσουν τη ζημιά.

«Δεν ήταν η πρώτη φορά» μας λέει. «Ήξεραν ότι θα πνιγούμε. «Έχει ξαναγίνει» λέει ένας περαστικός κάτοικος «43 νεκροί το 1961, 37 νεκροί το 1977,  17 το 1994. Όπου φτωχός και η μοίρα του».

Το παιχνίδι των ευθυνών

Οι κάτοικοι γνωρίζουν ότι ακόμη και αν αποδοθούν, αυτό θα αργήσει πολύ. Ακόμη και για τον καθαρισμό των φρεατίων  και των ρεμάτων οι αρμοδιότητες της πολιτείας  είναι μπερδεμένες και οι ευθύνες γίνονται μπαλάκι  από το δήμο στην περιφέρεια και τούμπαλιν.

Άλλωστε η πολιτική ηγεσία του τόπου πήρε θέση για το ποιος φταίει. Η αλλαγή του κλίματος είναι η αιτία της καταστροφής, είπε η μισή πολιτειακή ηγεσία, επιχειρώντας δια της πολιτικής ορθότητας να αποποιηθεί τις ευθύνες της. Θεομηνία είπε η άλλη μισή, διαλέγοντας τη οδό της αποπολιτικοποίησης της γλώσσας, του αποχρωματισμού των λέξεων, των υπεραπλουστευτικών εξισώσεων, με θεοκρατική διατύπωση. Τι μπορεί να πει κανείς για τη μήνη του θεού.  Έχει χτίσει στα μπαζωμένα ρέματα και Εκείνος, μέσω της φύσης, τον εκδικείται.

Γιατί έκτισαν όμως οι άνθρωποι πάνω στα ρέματα  και γιατί δεν γκρεμίζονται αυτά τα κτίσματα; Να σημειώσουμε ότι στη Μάνδρα, κατ’ αρχήν, δεν υπάρχουν αυθαίρετα στο ρέμα γιατί δεν υπάρχει ρέμα, μια και  πολεοδομήθηκε «νόμιμα» με το σχέδιο πόλης. Και εκεί όμως όπου τα ρέματα εξακολουθούν με κάποιο τρόπο να υφίστανται, η κατεδάφιση αυθαιρέτων είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς αν το ρέμα δεν έχει χαρακτηριστεί ή οριοθετηθεί, παραμένει «αόρατο» για τη διοίκηση.

Όλα αυτά όμως λίγη σημασία έχουν αυτή την ώρα για τους ανθρώπους που έζησαν την ανείπωτη τραγωδία, για εκείνους που βρήκαν νεκρούς τους δικούς τους ανθρώπους, για όσους έχασαν μέσα σε μια νύχτα ό,τι με κόπο απέκτησαν και για όσους παραμένουν στο έλεος του επόμενου κύματος κακοκαιρίας που δεν είναι μακριά.