Η γιατρός Αναστασία Παπαχρίστου μοιράζεται μαζί μας το ημερολόγιο των αποστολών της στην Ελλάδα, μια διαφορετική περιπλάνηση με σκοπό την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου μέσα στην ίδια της τη χώρα.
Παίρνοντας τη συνειδητή απόφαση πριν 2 χρόνια να αφήσει τη δουλειά της ως χειρουργός ρομποτικής σε ιδιωτικό θεραπευτήριο και να αποχωριστεί προσωρινά τις αγκαλιές των τριών παιδιών της για να βρεθεί στο πλευρό των προσφύγων στα ελληνικά νησιά, η Αναστασία έχει αναλάβει σήμερα τη δύσκολη ιατρική αποκατάσταση θυμάτων βασανισμού στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Κυψέλη.
Είναι Μάρτιος 2016 κι έχω μόλις επιστρέψει στην Αθήνα μετά από ένα δύσκολο καλοκαίρι και έναν ακόμα πιο δύσκολο χειμώνα. Πέρασα μερικούς μήνες ως γιατρός στην ομάδα επείγουσας παρέμβασης και περίθαλψης πρώτης γραμμής, στην πλωτή κλινική και στους καταυλισμούς, στην Κω, τη Λέρο, την Κάλυμνο, τη Σύμη, τη Λέσβο και ήρθα αντιμέτωπη με καταστάσεις που προκαλούν στον άνθρωπο ανείπωτο πόνο.
Ακόμα στα αυτιά μου ηχεί ο λυγμός ενός πατέρα που έχασε την οικογένειά του, σε ένα ναυάγιο κοντά στο Φαρμακονήσι: «Τους τράβαγα όλους πάνω στην επιφάνεια συνέχεια, ξανά και ξανά, ελπίζοντας να τραβήξω και τον γιο μου και τη γυναίκα μου, …αλλά δεν τους ξαναείδα.»
Με νωπές ακόμα εικόνες από την εναγώνια προσπάθεια των ανθρώπων να επιζήσουν με αξιοπρέπεια, να αισθανθούν την ασφάλεια και να διατηρήσουν την ελπίδα, ξεκίνησα την επόμενη αποστολή μου. Εντάχθηκα στην ομάδα του προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα «Αποκατάσταση για τους επιζήσαντες βασανιστηρίων και άλλων μορφών βίας και κακομεταχείρισης», στην Αθήνα, με μεγάλο ενδιαφέρον.
Είναι Μάιος 2017 και είμαι πάνω από ένα χρόνο στο κέντρο αποκατάστασης. Με εξειδικευμένη πια ιατρική προσέγγιση υποστηρίζω επιζήσαντες βασανιστηρίων, προσπαθώ να επουλώσω τα σωματικά και ψυχικά τους τραύματα και συντελώ στην ολιστική και συντονισμένη αντιμετώπιση των ασθενών. Η πρόκληση για μένα είναι πολύ μεγάλη.
Ανάμεσα στους πρόσφυγες, βρίσκω ανθρώπους που κατάφεραν να επιζήσουν, όχι αλώβητοι, από τις πιο νοσηρές πρακτικές βίας. Έχουν υποστεί «βασανιστήρια». Λέξεις όπως «φάλαγγα», «λευκά κελιά», «ομαδικοί βιασμοί», «ξυλοδαρμοί», «φαρμακευτικοί βασανισμοί», «κρέμασμα», «χρήση ηλεκτρικού ρεύματος», «απομόνωση», «αισθητηριακή στέρηση» κ.α. κατακλύζουν τις περιγραφές τους. Συναντώ ψυχές και κορμιά χαμένα, κομματιασμένα στον χρόνο και στον πόνο, βυθισμένα στη φρίκη και στον παραλογισμό. Ακούω ιστορίες που καταλύουν την ανθρώπινη φύση.
Πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους τους έχω συναντήσει στα νησιά, έχω συμμετάσχει στη διάσωσή τους. Τους θυμάμαι. Με θυμούνται.
«Με έβγαλες από τη θάλασσα», μου λέει μια νεαρή γυναίκα, αφρικανικής καταγωγής. «Σώσε με, πάλι! Φοβάμαι! Υποφέρω!». Στην πατρίδα της τη φυλάκισαν, τη βίασαν, τη βασάνισαν! Είναι ένας χρόνο που την παρακολουθώ ιατρικά, μα ακόμα φοβάται τη θάλασσα. «Δεν ήθελα να πνιγώ.», μου λέει συχνά.
Προσπαθώ να κερδίσω την εμπιστοσύνη τους, να ανασύρω τα αποθέματα της δύναμής τους. Καμιά φορά, όταν αδυνατούν να συνδεθούν με την πραγματικότητα και μένουν αποξενωμένοι στο ίδιο τους το σώμα, στο ίδιο τους το συναίσθημα, περνούν μήνες μέχρι να μπορέσω ακόμη και να τους αγγίξω.
Θυμάμαι ένα νεαρό αγόρι από τη Συρία που ήρθε στο Κέντρο, ύστερα από πολλές συναντήσεις βυθισμένες στη σιωπή, ξαφνικά με ρώτησε: «Θα περάσει ποτέ ο πόνος, η θλίψη, η φρίκη; Θέλω να νιώσω ελεύθερος, θέλω να νιώσω ότι δεν με κυνηγούν, θέλω να κοιμηθώ ήσυχος!».
Κάποιες φορές αφήνουν τους εαυτούς τους στα χέρια μου. Μου εμπιστεύονται τα παιδιά τους, τις αγωνίες, τα όνειρά τους. Με φωνάζουν «μάνα», κι εγώ σαν μάνα τους αποκρίνομαι ακόμα κι αν η ηλικία τους μπορεί να είναι μεγαλύτερη από τη δική μου, ακόμα και αν ο επαγγελματισμός είναι η αναγκαία συνθήκη για την ολοκλήρωση της αποκατάστασής τους. «Μάνα» σε όλες τις γλώσσες, άλλωστε η φροντίδα και η αφοσίωση έχει κοινή γλώσσα, κοινή διέξοδο, κοινή ελπίδα και κοινό παρονομαστή την προσφορά.
Μάρτυρας στον δικό τους και δικό μας αγώνα για τα δικαιώματα και τις αξίες του Ανθρώπου, αυτή η αποστολή μάς υπενθυμίζει να μην κλείνουμε τα μάτια στην αυθαιρεσία, στην παράνοια της βίας, στην ανελευθερία.
11°
