Πότε ζεσταίνει για τα καλά η θάλασσα για τα πρώτα μπάνια; Μάλλον είναι κάτι υποκειμενικό. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια δεδομένα. Όπως ότι στην Ελλάδα τα πιο ψυχρά νερά τα συναντάμε μεταξύ της Λέσβου και της Λήμνου, ότι στην Αττική τα νερά του Σαρωνικού είναι πιο ζεστά από των ανατολικών ακτών, ότι το καλοκαίρι η θερμοκρασία της θάλασσας, σε βάθος ενός μέτρου, δεν έχει μεγαλύτερη διαφορά από 1ο από μέρα σε νύχτα. Για ό,τι αφορά τις θερμοκρασίες των θαλασσών απαντούν στην AV ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος, και ο επιστημονικός συνεργάτης του Αστεροσκοπείου, Σταύρος Ντάφης.
Από ποια εποχή αρχίζει η θερμοκρασία της θάλασσας να θυμίζει καλοκαίρι;
Παρόλο που η απάντηση είναι υποκειμενική, θα λέγαμε από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου η επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας (Sea Surface temperature-SST) γίνεται ευχάριστη για το ανθρώπινο σώμα, όταν η θερμοκρασία του νερού κοντά στην επιφάνεια ξεπερνά τους 23°C.
Ποια θερμοκρασία θεωρείται, ας πούμε, καλοκαιρινή;
Συνήθως στη χώρα μας ο πληθυσμός προτιμά να κολυμπά σε θερμοκρασίες επιφάνειας νερού πάνω από 23-25°C. Να σημειώσουμε εδώ τον κίνδυνο όταν κολυμπάμε σε νερά με θερμοκρασία θάλασσας χαμηλότερη των 20°C, οπότε απαιτείται η χρήση ισοθερμικής προστασίας. Μάλιστα όσο η θερμοκρασία κατεβαίνει από τους 20°C προς τους 15°C αυξάνεται σημαντικά η δυσκολία ελέγχου της αναπνοής, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πνιγμό ακόμα και σε ήρεμη θάλασσα.
Τον Απρίλιο και το Μάιο πόσο είναι περίπου η θερμοκρασία της θάλασσας; Τους άλλους μήνες; Ο πιο κρύος μήνας ποιος είναι;
Τον Απρίλιο και τον Μάιο η θερμοκρασία θάλασσας κυμαίνεται από 12°C στο Βόρειο Αιγαίο μέχρι 23°C νότια της Κρήτης. Η υψηλότερη θερμοκρασία (30-31ºC) καταγράφεται το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου (αντίστοιχα στην ατμόσφαιρα το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου), στην περιοχή των Δωδεκανήσων, νότια της Ρόδου και νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου.
Λόγω της μεγάλης θερμοχωρητικότητας του νερού (δηλαδή πρέπει να προσφέρουμε μεγάλα ποσά ενέργειας για να αλλάξουμε τη θερμοκρασία του) υπάρχει μια χρονική διαφορά μεταξύ της πορείας θερμοκρασίας του ατμοσφαιρικού αέρα και της θερμοκρασίας θάλασσας. Η ελάχιστη θερμοκρασία στην ατμόσφαιρα παρατηρείται συνήθως στα δικά μας γεωγραφικά πλάτη μέσα το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου, ενώ της θάλασσας συνήθως το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου (9-10°C). Όμως η θερμοκρασία θάλασσας επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες, όπως τα θαλάσσια ρεύματα και τα ψυχρά νερά των ποταμών, οπότε έχουμε τοπικές ιδιαιτερότητες στο Αιγαίο και το Ιόνιο.
Αυξομειώνεται σημαντικά η θερμοκρασία της θάλασσας ανάλογα την ώρα της ημέρας;
Όπως αναφέραμε και νωρίτερα, λόγω της μεγάλης θερμοχωρητικότητας του νερού, η θερμοκρασία του αλλάζει δύσκολα σε μικρό χρονικό διάστημα. Υπάρχει ημερήσια διακύμανση λόγω ηλιακής ακτινοβολίας αλλά είναι εξαιρετικά μικρότερη από αυτή της θερμοκρασίας της ξηράς και του αέρα. Κατά τη διάρκεια μιας καλοκαιρινής ημέρας η θερμοκρασία θάλασσας μπορεί να μεταβληθεί λιγότερο από 1°C μέχρι σε βάθος 1 μέτρου (ενώ αντίστοιχα η θερμοκρασία πάνω από ξηρά μπορεί να μεταβληθεί από μέρα σε νύχτα ως και 30°C). Η μεταβολή είναι ακόμη μικρότερη ή ανύπαρκτη κατά τη διάρκεια ημερών που πνέουν ισχυροί άνεμοι (π.χ. ετησίες - μελτέμι στο Αιγαίο). Έχουμε παρατηρήσει μάλιστα ότι το παρατεταμένο ισχυρό μελτέμι στο Αιγαίο μειώνει την θερμοκρασία της θάλασσας, σε επίπεδα χαμηλότερα από τις φυσιολογικές (κλιματικές) τιμές. Επιπρόσθετα, σημαντικό ρόλο παίζουν τα ποτάμια, των οποίων το γλυκό νερό είναι λιγότερο πυκνό από το θαλασσινό και τείνει να μένει κοντά στην επιφάνεια, οπότε το καλοκαίρι μπορεί πιο εύκολα να αυξηθεί η θερμοκρασία του λόγω του ήλιου και τον χειμώνα να ψυχθεί σε μεγαλύτερο βαθμό. Τον Ιανουάριο του 2017, κατά το πέρασμα του βαρομετρικού χαμηλού «Αριάδνη», ακτές του Θερμαϊκού, Παγασητικού και της Στυλίδας στη Φθιώτιδα πάγωσαν, επειδή τα επιφανειακά νερά της θάλασσας περιείχαν μικρές ποσότητες αλατιού.
Ποιες περιοχές στην Ελλάδα έχουν τις πιο κρύες θάλασσες; Όσο πιο βόρεια τόσο πιο κρύα;
Ο άνεμος όπως είπαμε μπορεί να επηρεάσει τη θερμοκρασία της θάλασσας όχι μόνο δρώντας τοπικά, αλλά και σε μεγαλύτερη κλίμακα, δηλαδή, όταν πνέουν βόρειοι άνεμοι στο Αιγαίο (ετησίες - μελτέμι) και το Ιόνιο, παρατηρούμε φαινόμενα ανάβλυσης ψυχρών υδάτων κοντά στις ακτές. Έτσι τα πιο ψυχρά νερά στη χώρα μας τους καλοκαιρινούς μήνες εντοπίζονται κοντά στις ακτές του Ιονίου και του Ανατολικού Αιγαίου. Καθοριστικό ρόλο παίζει και η είσοδος στο Αιγαίο ψυχρών υδάτινων μαζών από το Στενό Δαρδανελίων. Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους τα ψυχρότερα νερά εντοπίζονται μεταξύ Λέσβου και Λήμνου.
Στην Αττική; Υπάρχουν περιοχές πιο ζεστές ή πιο κρύες;
Στην Αττική η θερμοκρασία θάλασσας είναι υψηλότερη στον Σαρωνικό κόλπο από ό,τι στις ανατολικές ακτές και στο Νότιο Ευβοϊκό. Και πάλι καθοριστικό ρόλο παίζουν οι βόρειοι άνεμοι (που συνήθως είναι πιο ισχυροί στο Νότιο Ευβοϊκό απ’ ότι στον Σαρωνικό) και το μεγαλύτερο βάθος των ακτών του Αιγαίου.
Παίζει ρόλο το βάθος της θάλασσας; Στην ίδια παραλία σε βάθος ενός μέτρου η θάλασσα είναι πιο ζεστή από το βάθος τριών μέτρων, για παράδειγμα;
Στη θάλασσα, όπως και στην ατμόσφαιρα, υπάρχουν κατακόρυφα διαφορές στη θερμοκρασία των μαζών. Στη θάλασσα η υψηλότερη θερμοκρασία στη χώρα μας παρατηρείται κοντά στην επιφάνεια και μειώνεται έως ένα βάθος μερικών δεκάδων μέτρων και όσο βαθύτερα πηγαίνουμε η θερμοκρασία του νερού παραμένει (σχεδόν) σταθερή. Συνήθως, όποιος κολυμπά ή ψαρεύει σε βάθη έως 40 μέτρων η θερμοκρασία το καλοκαίρι διαφέρει μέχρι 5°C κατά μέσο όρο από την θερμοκρασία της επιφάνειας (τον χειμώνα λιγότερο από 2ºC).
Ποιες είναι οι πιο κρύες και οι πιο ζεστές θάλασσες του κόσμου;
Οι πιο θερμές θάλασσες εντοπίζονται μεταξύ των τροπικών ζωνών του Αιγόκερω και Καρκίνου και ιδιαίτερα στην Καραϊβική - Κόλπο του Μεξικού και στην Ινδονησία, όπου η θερμοκρασία θάλασσας μπορεί να φτάσει τους 35°C. Αντίθετα οι χαμηλότερες θερμοκρασίες θάλασσας παρατηρούνται στους πόλους όπου δημιουργείται και θαλάσσιος πάγος. Αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες παρατηρούνται και στη Μαύρη Θάλασσα όπου σημειώνεται θαλάσσιος πάγος κοντά στις ακτές αρκετά συχνά τον χειμώνα, αλλά το καλοκαίρι η θερμοκρασία ξεπερνά τους 25°C. Όπως και στην ατμόσφαιρα έτσι και στη θάλασσα παρουσιάζεται παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας τις τελευταίες δεκαετίες, περίπου +0,5°C σε σχέση με τον μέσο όρο 1970-2000. Ακόμη και τόσο μικρή αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών έχει προκαλέσει την καταστροφή κοραλλιογενών υφάλων και τη μείωση του πληθυσμού της πανίδας τα τελευταία χρόνια, αλλά και αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Πού μπορούμε να βλέπω τις θερμοκρασίες των ελληνικών θαλασσών;
Το www.meteo.gr διαθέτει ειδική υποσελίδα (http://www.meteo.gr/meteoplus/sst.cfm) όπου δίνονται καθημερινά χάρτες θερμοκρασίας θαλασσών, όπως έχουν καταγραφεί από δορυφόρους, με πολύ υψηλή ανάλυση και δυνατότητα zoom σε περιοχές της χώρας.
12°
