Έρευνα της A.V.:Το «ηθικό προφίλ» των Ελλήνων

H Αthens Voice παρουσιάζει το πρώτο μέρος της έρευνας που πραγματοποίησε η aboutpeople σε δείγμα 501 πολιτών καταγράφοντας την «ηθική αποδοχή ή μη» σε διάφορα ζητήματα. Όπως τονίζει ο αναλυτής της aboutpeople Πέτρος Ιωαννίδης η μελέτη εξετάζει το τι θεωρούν ηθικά αποδεκτό και τι όχι οι ερωτώμενοι, ενώ σημειώνει ότι αυτή η αντίληψη δεν έχει απαραιτήτως να κάνει με το τι τελικά πράττουν ή θα έπρατταν στα συγκεκριμένα θέματα. 

φδξ

Η θανατική ποινή θεωρείται ηθικά μη αποδεκτή από την πλειοψηφία των πολιτών (53,2%), με το 20,4% να τη θεωρεί ηθικά αποδεκτή, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι ένας στους πέντε πολίτες απαντά «ανάλογα με την περίσταση». Όσον αφορά την ευθανασία το 37,2% πιστεύει ότι είναι ηθικά αποδεκτή, ενώ διαφωνεί το 27,5%. Ένας στους τέσσερις απαντά «ανάλογα με την περίσταση» και το 9,1% λέει ότι δεν τίθεται ηθικό θέμα. Ηθικά μη αποδεκτή η αυτοκτονία υποστηρίζει το 36,7% των ερωτώμενων, ενώ το 22,7% θεωρεί ότι δεν τίθεται ηθικό ζήτημα στο συγκεκριμένο θέμα και το 19,6% ότι είναι ηθικά αποδεκτή. Αξιοσημείωτες οι διαφορές στις απαντήσεις μεταξύ νεότερων και μεγαλύτερων, Αττικής και περιφέρειας, όπως και μεταξύ ανδρών και γυναικών. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο ψυχίατρος Γιώργος Οικονόμου σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας στην Athens Voice «ιδιαίτερη σημασία έχει η παρατήρηση της μη διαφοράς της ηθικής αποδοχής της αυτοκτονίας στον γυναικείο πληθυσμό  σε σχέση με τον ανδρικό, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι ο μέσος όρος σχέσης απόπειρών αυτοκαταστροφής στην Ελλάδα είναι περίπου ένας άνδρας προς εννέα γυναίκες». Ενώ παράλληλα σημειώνει ότι «ο παράγοντας περιβάλλον είναι καθοριστικός και έτσι καθιστά κάποιες από τις απαντήσεις μη «σταθερές». Επιλέγεται  δηλαδή συχνά ως απάντηση το «εξαρτάται από την περίσταση», ακόμα και σε ερωτήσεις όπου η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και σχέση με αυτό που νοούμε σαν αντικειμενικότητα είναι σχετικώς δεδομένη».

Όσον αφορά τις φαρμακευτικές/ιατρικές δοκιμές σε ζώα το 48,8% θεωρεί ότι είναι ηθικά μη αποδεκτές, το 22,7% αποδεκτές, το 18,1% εξαρτάται από την περίσταση και το 6,4% εκτιμά ότι δεν τίθεται ηθικό θέμα. Και εδώ παρατηρείται μια σχετική διαφοροποίηση μεταξύ ανδρών και γυναικών, ηλικιών και τόπου κατοικίας των ερωτώμενων. 

Ηθικά αποδεκτή πιστεύει ότι είναι η έκτρωση το 33,8%, ηθικά μη αποδεκτή το 29%, εξαρτάται από την περίσταση απαντά το 25,8%, ενώ δεν τίθεται ηθικό ζήτημα υποστηρίζει ένας στους δέκα πολίτες. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις θεωρούνται ηθικά μη αποδεκτές από την πλειοψηφία των ερωτώμενων (48%), ενώ διαφωνεί το 11,7%. Το 48,6% θεωρεί ότι το διαζύγιο είναι ηθικά αποδεκτό, το 23,1% δεν πιστεύει ότι τίθεται καν ηθικό ζήτημα, το 20,6% απαντά εξαρτάται από την περίσταση και μόνο το 7,3% θεωρεί ότι είναι ηθικά μη αποδεκτό. Έξι στους δέκα θεωρούν ότι είναι ηθικά αποδεκτή η γέννηση παιδιού εκτός γάμου, με το 18,6% να υποστηρίζει ότι δεν τίθεται ηθικό ζήτημα, 10,6% να απαντά ότι εξαρτάται από την περίσταση και 8,1% να θεωρεί ότι δεν είναι ηθικά αποδεκτό. Επίσης 9 στους δέκα ερωτώμενους υποστηρίζουν ότι η σωματική τιμωρία των παιδιών δεν είναι ηθικά αποδεκτή. 

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ Ανδρέας Τάκης εξηγεί στην Athens Voice: «Το προϊόν της έρευνας είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομοβροντία κρίσιμων δεδομένων για το εθνικό “ηθικό προφίλ” μας. Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι κατ’ αρχήν ότι υφίσταται πράγματι μια σχετικά συμπαγής ενότητα των στάσεών μας, που παραλλάσσεται ωστόσο με κρίσιμο τρόπο σε επιμέρους ζητήματα με βάση το φύλο, την ηλικία και τη διάκριση Αττική - περιφέρεια. Ιδιαίτερα συμπαγής και γενικευμένη φαίνεται να είναι έτσι η αποστροφή απέναντι στη θανατική ποινή και σε προσβολές της σωματικής ακεραιότητας, ιδίως δε στον σωματικό σωφρονισμό των ανηλίκων. Είναι χαρακτηριστική η “δικαιωματοκεντρική” έμφαση των απαντήσεων των νεότερων γενεών. Οι γυναικείες απαντήσεις δείχνουν να εκφράζουν ισχυρότερη “μητρική” ηθική της μέριμνας (care). Πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα επίσης φαίνονται να συνάγονται για το πεδίο της ηθικής των προσωπικών σχέσεων. Διαφαίνεται μια μάλλον απροσδόκητη τάση σχετικής αδιαφορίας για τις συμβατικές δεσμεύσεις όπως ο γάμος (διαζύγιο, τέκνα εκτός γάμου) ενώ, αντίθετα, οι απαντήσεις εκφράζουν υψηλές απαιτήσεις προσωπικής ηθικής αφοσίωσης στους κοινούς δεσμούς, ασχέτως τύπων. Δεν μπορεί να αποφύγει κανείς να σημειώσει ότι, γενικότερα, το να είσαι γυναίκα, ηλικιωμένη, που ζει στην επαρχία φαίνεται να μεγιστοποιεί τις ηθικές απαιτήσεις/προσδοκίες».