Η διαΝΕΟσις προτείνει λύσεις

Τo πώς θα έρθει στη χώρα η ανάπτυξη, διατηρώντας παράλληλα την κοινωνική της συνοχή, αναζητά ο ανεξάρτητος οργανισμός έρευνας και ανάλυσης διαΝΕΟσις που διεξάγει μελέτες και ερευνητικό έργο σε σημαντικά θέματα, επιδιώκοντας να προτείνει συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής. Θέλοντας να μάθουμε περισσότερα μιλήσαμε με δύο στελέχη της ομάδας της, τον Θοδωρή Γεωργακόπουλο και τον Κυριάκο Πιερρακάκη*.

Τι είναι η διαNEOσις;

Θοδωρής Γεωργακόπουλος Είναι ένας ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός και διεξάγει έρευνες που έχουν να κάνουν κυρίως με την ανάπτυξη και με κοινωνικά θέματα. Όλες αφορούν την Ελλάδα. Χρηματοδοτείται αποκλειστικά από ιδιωτικά κεφάλαια, επιβλέπεται από ένα σώμα συμβούλων (advisory board) και κατευθύνεται από ένα εποπτικό συμβούλιο, του οποίου πρόεδρος είναι ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ο οποίος είναι και ο ιδρυτής της και θα καλύπτει για τρία χρόνια πλήρως τα έξοδα. Έχουμε ξεκινήσει να δουλεύουμε περισσότερο από ένα χρόνο τώρα, και την κεντρική ομάδα του Οργανισμού που συντονίζει τη λειτουργία αποτελούν 9 άτομα. Στόχος της διαΝΕΟσις είναι να χαρτογραφήσει τα βασικά προβλήματα που απασχολούν τη χώρα σήμερα και να προτείνει λύσεις πολιτικής. Οι περισσότερες έρευνες δίνονται σε ερευνητικές ομάδες που στήνονται ad hoc, ειδικά δηλαδή γι’ αυτό το σκοπό. Η πρώτη μας έρευνα έχει ήδη βγει στον αέρα, και έχει να κάνει με τον αξιακό χάρτη των Ελλήνων, με το τι πιστεύουν δηλαδή οι Έλληνες. Αυτή τη δημοσκόπηση θα την επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο. Η δεύτερη είχε να κάνει με το ΕΣΠΑ. Έγινε μια πλήρης αποτύπωση του τρόπου με τον οποίο έχουν χρησιμοποιηθεί οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις στην Ελλάδα, αλλά κάναμε και μια τεχνική ανάλυση για το πώς το επόμενο ΕΣΠΑ θα μπορούσε να αξιοποιηθεί καλύτερα. Η επόμενη, που ήδη έχει βγει στο site, έχει να κάνει με το προσφυγικό. Θα ακολουθήσουν έρευνες για τη φτώχεια, την υγεία, τη φορολογία, το δημογραφικό κ.λπ. Αυτά όλα αφορούν το πρώτο εξάμηνο του 2016.

Κυριάκος Πιερρακάκης Όλα τα αποτελέσματα τα δημοσιεύουμε στο site. Η δεκαπενθήμερη τηλεοπτική εκπομπή «Η Ελλάδα στον καθρέφτη» στο ΣΚΑΙ, δε, παρουσιάζει τα αποτελέσματα των ερευνών μας, φιλοξενώντας σχολιαστές. Ο σκοπός του ερευνητικού μας έργου είναι να καταλήγει σε συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής. Από εκεί και πέρα ο στόχος μας είναι διπλός: Οι προτάσεις μας να φτάσουν σε όλους τους αρμόδιους φορείς, και αν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν. Ο δεύτερος στόχος μας είναι το ερευνητικό μας έργο να φτάσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες, ώστε να συνεισφέρουμε –ή και να πυροδοτήσουμε, όταν χρειάζεται– το δημόσιο διάλογο. Δηλαδή μας ενδιαφέρει τόσο η ζήτηση (ο κόσμος) όσο και η προσφορά (αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις).

Σε μια χώρα που η πολιτική φλερτάρει επικίνδυνα με το λαϊκισμό, πολλά από τα ευρήματα της δημοσκόπησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επίρρωση λαϊκίστικων τακτικών. Δώστε στο λαό αυτό που πιστεύει. Αυτό θα επηρεάσει και τις... λύσεις;

Κ.Π. Το σημείο-κλειδί είναι το εξής: μπορείς να κάνεις το ίδιο πράγμα με διαφορετικούς τρόπους. Μπορείς να μεταρρυθμίσεις το φορολογικό σύστημα τόσο με ένα μοντέλο υψηλών φορών και υψηλών δαπανών, όσο και με ένα μοντέλο χαμηλής φορολογίας με χαμηλότερες δαπάνες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πρέπει να γίνει κάτι. Και η στάση της κοινής γνώμης βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε αλλαγής.

Θ.Γ. Σε ό,τι μας αφορά δεν χρησιμοποιούμε τα ευρήματα της δημοσκόπησης ως εργαλεία για τις επόμενες έρευνες, αλλά είναι μια αποτύπωση ώστε να γνωρίζουμε την πραγματικότητα. Υπάρχει στο πίσω μέρος του μυαλού μας αλλά δεν χρησιμοποιείται ως πυξίδα.

Στο site σας αναφέρετε πως είστε ένας ανεξάρτητος Οργανισμός μακριά από κυβερνήσεις, κόμματα κ.λπ. Όμως ασχολείστε με θέματα που αφορούν πολιτικές αποφάσεις και, όπως επισημάνατε, προτείνετε λύσεις. Οι λύσεις δεν διέπονται από μια συγκεκριμένη πολιτική φιλοσοφία;

Κ.Π. Η κάθε μία ξεχωριστά μπορεί, αλλά η έρευνα εξαρχής όχι. Πρώτα απ’ όλα, αν δει κανείς τα μέλη των συμβουλίων μας θα καταλάβει κανείς πως πρόκειται για πολυτασικά σώματα. Η προσέγγισή μας δεν είναι ιδεολογική, ούτε και η στόχευσή μας. Ήδη μας έχουν ζητηθεί από πολλά κόμματα να τους κάνουμε παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων των ερευνών μας. Αυτό δείχνει πως η υποδοχή απέναντί μας είναι κατ’ αρχήν θετική.

Θ.Γ. Επιδιώκουμε την πολυσυλλεκτικότητα στις προσεγγίσεις και αν κάποιες προτάσεις χαρακτηρισθούν με τον έναν ή άλλο τρόπο εμείς θέλουμε να φιλοξενήσουμε σε δημόσιο διάλογο και τις αντίθετες απόψεις. Για παράδειγμα: Πες πως ασχολούμαστε με το πρόβλημα της μεγάλης αργοπορίας απονομής της δικαιοσύνης. Μια λύση, για παράδειγμα, μπορεί να αποδειχτεί πως είναι η δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα, που λύνει τις διαφορές εξωδικαστικά. Κάποιος άλλος μπορεί να προτείνει να προσληφθούν περισσότεροι δικαστές. Εμείς θα προτείνουμε την πιο εφικτή και επιθυμητή λύση, σύμφωνα με τις συνθήκες, αλλά θα επισημαίνουμε και θα φιλοξενούμε και οποιαδήποτε άλλη. Ως τώρα, πάντως, αρμόδιοι φορείς και κέντρα αποφάσεων κάθε είδους και τοποθέτησης αποδείχτηκαν πιο ανοιχτοί, σε σχέση με την αντίδραση που περιμέναμε. Εμείς θα τους προσεγγίζαμε ούτως ή άλλως, αλλά μας έχουν προλάβει οι ίδιοι.

Κ.Π. Κάνουμε μια μελέτη Κρίσιμων Υποδομών και καταλήγουμε πως σε πολύ μεγάλο αριθμό υπάρχει πρόβλημα, είναι μη επαρκώς φυλασσόμενες. Από όποιο κόμμα και να προέρχεσαι δεν μπορείς να αντικρούσεις αυτή την πραγματικότητα – μόνο να θυμηθούμε την οικονομική καταστροφή για την Κύπρο που έφερε η καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού του Βασιλικού μετά την ανατίναξη στη βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» φτάνει. Θα προτείνουμε μια πολιτική φύλαξης των Κρίσιμων Υποδομών, που σχεδόν θα φτάνει το επίπεδο νομοσχεδίου. Ακόμα κανείς, από οποιοδήποτε πολιτικό χώρο, δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως το μεγαλύτερο μεσοπρόθεσμα πρόβλημα στην Ελλάδα θα είναι το δημογραφικό. Έχουμε τα χειρότερα δημογραφικά στοιχεία στο δυτικό κόσμο.

Θ.Γ. Μα υπάρχουν πολιτικοί που δεν θέλουν να γίνει η σωστή απορρόφηση των ΕΣΠΑ ώστε να υπάρχουν αποτελέσματα; Ειδικά σήμερα; Εξάλλου, νομίζω ότι επί της ουσίας έχουν ελαχιστοποιηθεί οι πολιτικές διαφορές σε επίπεδο εφαρμογής πολιτικής. Πάντως έχουμε καταλάβει πως υπάρχει ουσιαστική ζήτηση για το περιεχόμενο των ερευνών μας.

Με μεγάλη ευκολία γενικεύουμε. Το δημόσιο είναι κατεστραμμένο, ο ιδιωτικός χώρος υπολειτουργεί και σχετίζεται με το κράτος κ.λπ. Ο τρόπος που δουλεύει η διαNEOσις είναι ένας συγκερασμός ερευνών ένθεν και ένθεν. Ποια είναι τα συμπεράσματά σας;

Θ.Γ. Υπάρχει καλό ερευνητικό έργο στην Ελλάδα αλλά μένει ημιτελές. Υπάρχουν μελέτες, λιγότερες από όσες χρειάζονται, οι οποίες δεν διαβάζονται αλλά καταλήγουν στα συρτάρια. Αυτά είναι τα δύο προβλήματα που ζητούν λύση. Δεν υπάρχει πρόβλημα σε επίπεδο συνεργατών. Συνεργαζόμαστε με πανεπιστήμια, εδώ και στο εξωτερικό, εταιρείες συμβούλων, ελληνικές αλλά και πολυεθνικές. Όποιον θεωρούμε πως μπορεί να συμβάλει εποικοδομητικά σ’ αυτό το διάλογο τον καλούμε.

Κ.Π. Υπάρχουν εξαιρετικοί ερευνητές που δούλευαν και δουλεύουν σε ένα κακό θεσμικό πλαίσιο και με μεγάλα προβλήματα χρηματοδότησης. Στόχος μας είναι να ασχοληθούν εδώ άτομα που έχουν τεχνοκρατική επάρκεια, καλή γνώση της κατάστασης και συγχρόνως να θέλουν την αλλαγή νοοτροπίας.

Υπάρχει ή υπήρξε αντίστοιχος Οργανισμός σαν τη διαΝΕΟσις στην Ελλάδα;

Κ. Π. Οργανισμοί μελετών υπάρχουν. Ωστόσο, όχι με τον τρόπο που λειτουργούμε εμείς. Εμείς θέτουμε τα ερωτήματα, προβαίνουμε σε διάχυση των αποτελεσμάτων και στην πραγματικότητα μόνο το 5-10% των ερευνών γίνεται από εμάς. Επιθυμούμε να συνεργαστούμε με όσους αντιλαμβανόμαστε ως «καλύτερους».

Θ.Γ. Κάνουμε και δημοσιογραφικές έρευνες, που χαρτογραφούν εύληπτα τα προβλήματα και έχουν στόχο και την εκλαΐκευση του ερευνητικού μας έργου, ακαδημαϊκού επιπέδου ερευνών που μπορεί να είναι «στρυφνές» για τον πολύ κόσμο.

Κ.Π. Για το ΕΣΠΑ, για παράδειγμα, κάναμε παράλληλα δύο έρευνες. Η μια ήταν τεχνοκρατική και απευθύνεται στους ιθύνοντες και η άλλη είναι πιο εκλαϊκευμένη ώστε να καταλάβουμε όλοι πως ό,τι χρήματα έρθουν στην Ελλάδα είναι μέσω ΕΣΠΑ, να ξέρουμε πόσα είναι αυτά και πώς θα αξιοποιηθούν καλύτερα. Εμάς μας ενδιαφέρει το εξωστρεφές κομμάτι της ακαδημαϊκής κοινότητας, να απαντήσουμε σε νέα ερωτήματα και να παίξουμε το ρόλο αυτού που συγκεντρώνει τα αποτελέσματα και τα παρουσιάζει.

Θ.Γ. Είμαστε κάτι σαν επιμελητές Μουσείου – κάνουμε περισσότερο διαχείριση των ερευνών. Όλοι πλέον συμφωνούν πως πρέπει να γίνουν αλλαγές σε θεσμικό επίπεδο – μ’ αυτές ασχολούμαστε γιατί στη λεπτομέρεια κρίνεται πλέον η υπόθεση. Και για όλα αυτά που μιλάμε προτείνουμε λύσεις ρεαλιστικές που μπορούν να εφαρμοστούν. Ακόμη και αν δεν υπάρχει πολιτική βούληση το πρόβλημα έχει πια καταγραφεί κι αυτή η καταγραφή αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο.

*Ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος είναι διευθυντής Περιεχομένου και ο Κυριάκος Πιερρακάκης διευθυντής Ερευνών στη διαΝΕΟσις. Για περισσότερες πληροφορίες στο www.dianeosis.org

Από τις έρευνες της διαΝΕΟσις

Ξέρατε ότι...

6 στους 10 Έλληνες δηλώνουν πως έχουν βοηθήσει τους πρόσφυγες;

Τα χρήματα που έχουν μπει από τα ευρωπαϊκά ταμεία συνοχής στην Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια φτάνουν τα 160 δισεκατομμύρια ευρώ;

Τον Απρίλιο του 2015, το 52% των νέων ηλικίας 18-24 δήλωνε πως είναι καλύτερα η Ελλάδα αντί με την ΕΕ να συμμαχήσει με τη Ρωσία;

Το 66% των Ελλήνων δηλώνουν πως δεν θέλουν να κλείσουν τα σύνορα της χώρας εμποδίζοντας τις προσφυγικές ροές;

Το 69% των Ελλήνων πιστεύουν ότι η κρίση οφείλεται σε δικές μας αδυναμίες;

Ο πληθυσμός της χώρας το 2050 ενδέχεται να πέσει κάτω από τα 8,5 εκατομμύρια;*

*H έρευνα της διαΝΕΟσις για το προσφυγικό θα δημοσιευτεί τον Ιούνιο του 2016. Τα υπόλοιπα στοιχεία προέρχονται από τις έρευνες που έχουν ήδη δημοσιευτεί στο dianeosis.org