Ένας στους δέκα Κολομβιανούς είναι πρόσφυγας στην ίδια του τη χώρα. Σχεδόν επτά εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ξεριζωθεί και πάνω από 220.000 έχουν σκοτωθεί από το 1964, τότε που οι Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC), πήραν τα όπλα εναντίον του κράτους και απαίτησαν κοινωνική ισότητα και αγροτική μεταρρύθμιση.
Παρόλο που τα ηγετικά στελέχη της FARC έχουν συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός και φάνηκε να υπάρχει ελπίδα για ένα τέλος στον μακροβιότερο ακήρυχτο πόλεμο της νότιας Αμερικής, άλλες ένοπλες ομάδες ‒συμπεριλαμβανομένων των παραστρατιωτικών ακροδεξιών‒ εξακολουθούν να τρομοκρατούν μεγάλες περιοχές της Κολομβίας.
Η Μαρία είναι μια γυναίκα της Κολομβίας στρατευμένη στον αγώνα κατά της σεξουαλικής κακοποίησης γυναικών και ανήλικων κοριτσιών από τις ένοπλες παραστρατιωτικές ομάδες που αλωνίζουν την κολομβιανή επικράτεια. Και γι' αυτό έπρεπε να τιμωρηθεί. Η ιστορία της δείχνει το μέγεθος της εξουσίας και δύναμης των ένοπλων ομάδων και ακυρώνει στην πράξη την κατάπαυση του πυρός.
Η Μαρία, ως επικεφαλής της γυναικείας οργάνωσης AfroMuPaz, στηρίζει οικογένειες που έχουν εκτοπιστεί κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου. Έχει διοργανώσει εκστρατείες ενάντια στην στρατολόγηση παιδιών στρατιωτών και καταγγέλλει συνέχεια κάθε περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης γυναικών και κοριτσιών. Το όνομά της δεν είναι Μαρία. Είναι ένα όνομα-ασπίδα προστασίας για να μπορέσει να πει την ιστορία της στο BBC χωρίς να κινδυνέψει παραπάνω.
Η Αφροκολομβιανή με το παραδοσιακό τουρμπάνι γνωρίζει με ποια βότανα, ρίζες και σπόρους μπορεί να επουλώσει τις πληγές των ασθενών στο Κέντρο Ενόπλων Θυμάτων σε ένα υποβαθμισμένο προάστιο της Μπογκοτά. Οι άνθρωποι έρχονται σε αυτήν την κρατική κλινική για να μοιραστούν ιστορίες πολέμου.
Τον Ιούλιο του 2010, ένας άντρας προσέγγισε την Μαρία και της είπε ότι ήθελε να χαρίσει ρούχα και παπούτσια μερικών παιδιών στην ομάδα της. Προσφέρθηκε να την συνοδεύσει με το αυτοκίνητο στη γειτονιά του. «Γι' αυτό ανέβηκα στο φορτηγό του χωρίς να υποψιάζομαι τίποτα» λέει. «Αλλά, όταν αρχίσαμε να κατευθυνόμαστε έξω από την πόλη, ένιωσα άβολα και ζήτησα να μάθω από ποιους ήταν η δωρεά. Σε αυτό το σημείο κάποιος με σημάδεψε με ένα πυροβόλο όπλο και μου φόρεσε μια κουκούλα στο κεφάλι».
Η Μαρία οδηγήθηκε στη ζούγκλα και, όταν οι απαγωγείς τής έβγαλαν την κουκούλα, είδε ότι ήταν περιτριγυρισμένη από ενόπλους. Ο φόβος για τη ζωή της έγινε τρόμος όταν είδε έναν παραστρατιωτικό να οδηγεί την 13χρονη κόρη της έξω από μια καλύβα. Η κόρη της Μαρίας, Καμίλα, είχε παρασυρθεί σε ένα αυτοκίνητο από μία γυναίκα-μέλος της παραστρατιωτικής ομάδας Los Rastrojos, η οποία της είπε ότι την έπαιρνε για να συναντήσει τη μητέρα της.
«Στην αρχή νόμιζα ότι είχαν σκοπό να με σκοτώσουν και τότε ένας από αυτούς μου είπε ότι επρόκειτο να με τιμωρήσει γιατί "μιλούσα" πολύ. Άρχισαν να μου δείχνουν τα γεννητικά τους όργανα και κατάλαβα. Άρχισα να ουρλιάζω, να τους εκλιπαρώ να κάνουν ό,τι θέλουν σε μένα αλλά να μην αγγίξουν το παιδί μου, να μην αγγίξουν την κόρη μου!»
Ο βιασμός της Μαρίας ήταν ομαδικός. Πέντε άνδρες για πάνω από πέντε μέρες την βίαζαν. Κάποια στιγμή τα μάτια της έκλεισαν και όταν ξύπνησε ήταν σε ένα νοσοκομείο της πόλης της, στο Κίμπντο. Σώθηκε χάρη στη μεγάλη της κόρη, η οποία ζήτησε τη βοήθεια ειδικών ομάδων διάσωσης.
Η μικρή Καμίλα είχε επίσης γυρίσει στο σπίτι της με βαθιά τραύματα αλλά ευτυχώς σώα. «Της είπαν ότι, αν έβγαζε έστω και μια λέξη για το τι είχε συμβεί, θα επέστρεφαν πίσω για να με σκοτώσουν. Έτσι σταμάτησε εντελώς να μιλάει. Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, απαντούσε με μόνο ένα "ναι" ή ένα "όχι" και σχεδόν κάθε μέρα έκλαιγε».
Η Κολομβία έχει 6,9 εκατομμύρια εκτοπισμένους. Σχεδόν οι μισοί από τα 7,8 εκατομμύρια που έχουν καταγραφεί επισήμως ως «θύματα πολέμου» είναι γυναίκες, η πλειοψηφία των οποίων έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Περισσότερες από 13.600 γυναίκες βιάστηκαν από ένοπλες ομάδες από το 1985. Η Μαρία, έξι μήνες μετά τον ομαδικό βιασμό, επέστρεψε στο έργο της στην AfroMuPaz. Μέχρι εκείνο το πρωί που ένα μέλος της ίδιας παραστρατιωτικής ομάδας ήρθε στο σπίτι της και της είπε ότι είχε 48 ώρες για να φύγει από την πόλη. Έτσι η Μαρία εγκαταστάθηκε στην Μπογκοτά. Οι αρχές τής έδωσαν ένα αλεξίσφαιρο γιλέκο, ένα κινητό τηλέφωνο και ένα μηνιαίο προϋπολογισμό για τα ταξί καθώς είχε προειδοποιηθεί για τον κίνδυνο που διέτρεχε στις δημόσιες συγκοινωνίες.
Αρκετούς μήνες αργότερα ενώθηκε με τα τρία παιδιά της στην ασφάλεια του αστικού χάους της Μπογκοτά. Σύμφωνα με τον Έκτορ Φάμπιο Ενάο, καθολικό επίσκοπο που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ της κολομβιανής κυβέρνησης και των FARC, οι ένοπλες ομάδες στοχοποιούν συνέχεια άτομα σαν την Μαρία. Δηλαδή άτομα που αρθρώνουν λόγο εναντίον τους ή εμποδίζουν τα συμφέροντά τους. Τέσσερις εβδομάδες πριν από τον βιασμό της Μαρίας είχαν δολοφονηθεί 13 ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιβαλλοντικών αγωνιστών και ηγετών των κοινοτήτων από τις αυτόχθονες φυλές.
Το νέο «μήλον της έριδος» είναι η επαρχία El Choco, η περιοχή που βρέχεται από τις ακτές και της Καραϊβικής και του άγριου Ειρηνικού. Είναι το πεδίο μάχης για τον έλεγχο των διόδων διακίνησης ναρκωτικών και πρόσβασης σε παράνομα ορυχεία χρυσού. Η AfroMuPaz της Μαρίας ήταν μια από τις λίγες ομάδες που μίλησε για το πρόβλημα και ζήτησε να σταματήσει αυτή η κόλαση. Και μετά τη βίασαν.
«Οι άνθρωποι που εμπλέκονται στη διακίνηση ναρκωτικών και την παράνομη εξόρυξη χρυσού δεν θέλουν τους ανθρώπους να προσπαθούν για την προστασία του περιβάλλοντος. Δεν θέλουν τους ανθρώπους που μιλούν για τον γηγενή πληθυσμό ή τα άτομα που καταγγέλλουν τη σεξουαλική βία, έτσι ώστε να ελέγχουν τον πληθυσμό με ιδιωτικούς στρατούς» σημειώνει ο καθολικός επίσκοπος.
«Δεν μπορώ να αλλάξω αυτό που συνέβη σε μένα. Δεν είμαι σε θέση να το ξεχάσω γιατί το σώμα μου μού το θυμίζει κάθε μέρα». Η Μαρία και χιλιάδες άλλες Μαρίες της Κολομβίας προσπαθούν να ξεχάσουν, ίσως και να συγχωρέσουν. Και κάθε μέρα θα ονειρεύεται ότι γυρίζει πίσω, στο δικό της Κίμπντο. Το σπίτι της.
13°
