Σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης υπάρχουν γηροκομεία αποκλειστικά για ΛΟΑΤΚΙ (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφισεξουαλικοί, τρανς, κουήρ, ίντερσεξ) άτομα. Στην Ελλάδα φανταστείτε ένα τρανς άτομο να περνά την πόρτα ενός ΚΑΠΗ. Ποια θα είναι η υποδοχή που θα του επιφυλάξουν προσωπικό και οι άλλοι ηλικιωμένοι;
Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας βιώνουν έτσι κι αλλιώς αποκλεισμό και παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους στην υγεία, στη φροντίδα, στην κοινωνικοποίηση και γενικότερα στη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή. Ιδιαίτερα όμως στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα όλες αυτές οι διακρίσεις είναι σα να τις κοιτάει κανείς μέσα από μεγεθυντικό φακό. Για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ηλικιωμένων ατόμων ιδρύθηκε ένα χρόνο πριν η ομάδα Proud Seniors Greece, η οποία στις 8 Μαΐου θα πραγματοποιήσει το πρώτο πανελλήνιο συνέδριο, με θέμα: Ανθρώπινα δικαιώματα και τρίτη ηλικία στον ΛΟΑΤΚΙ χώρο.
Πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος της ομάδας είναι ο Γιάννος Κανελλόπουλος, ο οποίος μας εξηγεί μερικά πράγματα.
Πώς προέκυψε η ανάγκη να υπάρξει μια ομάδα που να στηρίζει τα ηλικιωμένα ΛΟΑΤΚΙ άτομα;
Η ιδέα για τη δημιουργία της ομάδας ξεκίνησε ένα χρόνο νωρίτερα, συγκεκριμένα το καλοκαίρι του 2015, με αφορμή την κατάσταση της υγείας της Νανάς Χατζή, τρανς γυναίκας από τη Θεσσαλονίκη, όπου οργανώθηκε ένα πολύ μεγάλο υποστηρικτικό δίκτυο ατόμων, εντός και εκτός Ελλάδος, τόσο για την οικονομική ενίσχυση, όσο και για τη γενικότερη στήριξή της.
Η δράση είχε το όνομα «Υποστηρίζουμε τη Νανά Χατζή», όπου πραγματικά μέσα σε ενάμιση μήνα υπήρξε έντονη αλληλεγγύη και αμέριστη υποστήριξη ολόκληρης της κοινότητάς μας και όχι μόνο. Είδαμε να οργανώνεται μια συλλογική κίνηση που απαρτίστηκε από ομάδες και άτομα του χώρου μας, αλλά και από αγνώστους που δεν δραστηριοποιούνται στο ευρύτερο ΛΟΑΤΚΙ χώρο. Ίσως για πρώτη φορά τολμήσαμε και οργανώσαμε όλοι μαζί τόσο στοχευμένα και μάχιμα ένα κάλεσμα βοήθειας και είδαμε με επιτυχία την ανταπόκριση όλου αυτού του ετερόκλητου κόσμου.
Τότε λοιπόν σκεφθήκαμε ότι στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα υπάρχουν ομάδες που αφορούν και υποστηρίζουν π.χ. νέους, τρανς ή queer άτομα, πολύχρωμες οικογένειες, ΑμεΑ κ.λπ., όχι όμως και ηλικιωμένα άτομα, άτομα δηλαδή άνω των 50 ετών. Έτσι λοιπόν ιδρύσαμε την ομάδα Proud Seniors Greece.
Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα τρίτης ηλικίας;
Είναι όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο γενικός πληθυσμός των ηλικιωμένων ανθρώπων, δηλαδή κοινωνικός αποκλεισμός και παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους στην υγεία, τη φροντίδα και την κοινωνικοποίηση, συν πολλά περισσότερα. Εκτιμάται ότι το 45% των ΛΟΑΤΚΙ ηλικιωμένων μένουν μόνοι τους, ενώ ένας στους τρεις δεν γνωρίζει κάποιον για να ζητήσει βοήθεια.
Πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα αυτής της ηλικίας, δεν έχουν κάνει το λεγόμενο coming out. Φαντάσου στην ελληνική κοινωνία του ’50 έναν γκέι άνδρα ή μια λεσβία γυναίκα να κάνει coming out, τι χλευασμό και τι διακρίσεις θα αντιμετώπιζε. Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν, αυτό το αίσθημα ότι έχει κάτι που πρέπει να κρύψει, φτάνοντας σε μεγαλύτερη ηλικία εξακολουθεί να το έχει βαθιά μέσα του. Έχει ριζώσει σαν πεποίθηση το τι θα πουν οι άλλοι.
Σε αρκετές περιπτώσεις έχει ακολουθήσει μια διαφορετική ζωή, δημιουργώντας ίσως μια στρέιτ οικογένεια ή μένοντας σε ένα στενό κύκλο φίλων, παραμένει για χρόνια καταπιεσμένος/η, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ψυχική του/της υγεία και ισορροπία. Είναι ένας αόρατος πληθυσμός, που δεν μπορεί να απολαύσει ούτε αυτά τα λίγα που απολαμβάνουν οι στρέιτ συνομήλικοί/ες τους. Μια λεσβία γυναίκα που θα πάει, για παράδειγμα, να περάσει μερικές ώρες παρέας σε ένα ΚΑΠΗ, θα κρύψει ότι είναι λεσβία. Ένα τρανς άτομο δεν θα πάει καθόλου, θα περιοριστεί στο σπίτι του, θα καταπιεστεί.
Τι ζητούν οι άνθρωποι που απευθύνονται στην ομάδα;
Τα περισσότερα είναι αιτήματα κοινωνικοποίησης, χρειάζονται παρέα και επικοινωνία, είναι πολύ έντονη αυτή η ανάγκη τους, ιδιαίτερα για όσους δεν έχουν κάνει το coming out που λέγαμε. Επίσης, μπορεί να προκύψει η ανάγκη βοήθειας για να εκδοθούν κάποια χαρτιά ή για μια συνάντηση με κάποιον ψυχολόγο. Εκεί ο ρόλος μας είναι διαμεσολαβητικός, κάνουμε δηλαδή τη διασύνδεση με τον αρμόδιο φορέα.
Ποια είναι τα αιτήματα της ομάδας;
Πρέπει τα ΛΟΑΤΚΙ ηλικιωμένα άτομα να γερνούν με ασφάλεια, διατηρώντας την ελεύθερη και χωρίς διακρίσεις έκφραση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου, με τη δυνατότητα άσκησης των δικαιωμάτων τους και την υποστήριξή τους τόσο από τις ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις, όσο και από το δημόσιο και ιδιωτικό σύστημα υγείας, ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας.
Διεκδικούμε α) τη δημιουργία δικτύων υποστήριξης των ΛΟΑΤΚΙ ηλικιωμένων ατόμων σε κάθε περιοχή, β) την υποστήριξη της συμμετοχής τους σε δομές ανοιχτής φροντίδας (π.χ. ΚΑΠΗ, Λέσχες Φιλίας κ.λπ.) χωρίς διακρίσεις και συμπεριφορές αποκλεισμού, γ) τη δημιουργία χώρων απασχόλησης και κοινωνικοποίησης των ΛΟΑΤΚΙ ηλικιωμένων ατόμων σε κάθε περιοχή, δ) την παροχή νομικής, ψυχολογικής και κοινωνικής στήριξης στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, ε) τη δημιουργία και υποστήριξη Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων οι οποίες να λειτουργούν ως «ασφαλείς χώροι» για τα ΛΟΑΤΚΙ ηλικιωμένα άτομα».
Σε χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, σε κάποιες περιοχές της Γερμανίας υπάρχουν δομές φιλοξενίας για ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Πόσο κοντά είναι η Ελλάδα σε κάτι τέτοιο;
Είμαστε μακριά στο να δημιουργήσουμε δομές μόνο για ΛΟΑΤΚΙ ηλικιωμένους, αλλά είμαστε πολύ κοντά στο να αναζητήσουμε κλίνες για τα ηλικιωμένα άτομα της κοινότητάς μας, σε κάποιους χώρους φροντίδας ηλικιωμένων που ήδη υπάρχουν. Πρέπει να δημιουργήσουμε το λεγόμενο safe space, προκειμένου το άτομο να αισθανθεί άνετα με το περιβάλλον αλλά και με τον εαυτό του. Επίσης, θέλουμε να αποκτήσει η ομάδα μας ένα δικό της χώρο για να συναντιόμαστε με τα μέλη μας. Χρειαζόμαστε επίσης τη στήριξη της πολιτείας προκειμένου να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα της τρίτης ηλικίας. Σημειώστε ακόμα ότι 6 και 9 Ιουνίου, στα πλαίσια των εκδηλώσεων για το Pride week, θα γίνεται δωρεάν εξέταση μνήμης για την πρόληψη και έγκαιρη ανίχνευση άνοιας στο my checkpoint του συλλόγου οροθετικών Ελλάδας Θετική Φωνή, στην οδό Πιττάκη 4, στο Μοναστηράκι, στο πλαίσιο συνεργασίας που αναπτύσσουμε τόσο με την Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών όσο και με την Εταιρία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ). Το μόνο που θα χρειαστεί θα είναι ένα τηλέφωνο στην ομάδα (6984337447) ώστε να κλείσουμε το ραντεβού.
Το μεγαλύτερο στοίχημα σε όλη αυτή την προσπάθεια ποιο είναι;
Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίδιοι, έχουμε τις ίδιες ανάγκες, είτε είμαστε τρανς, λεσβίες, γκέι, μπαισέξουαλ είτε στρέιτ. Αυτό που χρειάζεται είναι η κοινωνία και πρώτοι απ’ όλους οι λειτουργεί υγείας να εκπαιδευτούν σε αυτό που λέμε διαφορετικότητα, αλλά που στην ουσία δεν είναι διαφορετικότητα, γιατί όπως είπαμε όλοι τις ίδιες ανάγκες έχουμε ανεξάρτητα από το σεξουαλικό μας προσανατολισμό ή την ταυτότητα του φύλου μας. Να αντιληφθούν την ανάγκη του ανθρώπου να νιώσει και να δηλώσει αυτό που θέλει και αυτό που είναι. Όπως είχα πει και στην ιδρυτική συνάντηση του Proud Seniors Greece, αν το εγχείρημα δεν πάει καλά σε 30-40 χρόνια από τώρα, θα έχουμε να διηγούμαστε τις προσωπικές μας ιστορίες απομόνωσης.
Το πρώτο πανελλήνιο συνέδριο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την τρίτη ηλικία στον ΛΟΑΤΚΙ χώρο θα πραγματοποιηθεί στις 8 Μαΐου, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, στην Αίθουσα Συνεδρίων της Γ.Γ. Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, Φραγκούδη 11 & Αλ. Πάντου, στην Καλλιθέα, από τις 15.00 έως τις 21.00, με τη διοργάνωση της ομάδας Proud Seniors Greece (6984 337447, fb: Proud Seniors Greece, email: proudseniorsgreece@gmail.com. Ακολουθούν οι αφίσες με το πρόγραμμα του συνεδρίου και τους ομιλητές
8°
