Φαντάσου να περπατάς στο πεζοδρόμιο της Βασιλίσσης Σοφίας και στο πλάι να εκτείνεται ένα κουφάρι ολυμπιακών διαστάσεων. Υπόθεση εργασίας ή προβολή στο κοντινό μέλλον; Είκοσι πέντε χρόνια ζωής μετά, το Μέγαρο Μουσικής –αν και βαπτισμένο στο μεγαλείο– παραπαίει, εκτεθειμένο στον άμεσο κίνδυνο του λουκέτου. Έχει και ημερομηνία λήξης: 31 Δεκεμβρίου, δύο μήνες από σήμερα. Κατάσταση αναστρέψιμη μόνο αν η νεοσυσταθείσα Βουλή το κρατικοποιήσει μέχρι τότε.
Από το 2009, το Μέγαρο Μουσικής ανανεώνει το συμβόλαιό του με το οικονομικό αδιέξοδο. Και η ιστορία είναι ακόμη παλαιότερη. Τα υπέρογκα δάνεια στις «καλές εποχές» του 2004 και 2007 (για την επέκταση των εγκαταστάσεών του σε συνεδριακό κέντρο) συνυπεγράφησαν από το ελληνικό δημόσιο που πρόθυμα ανέλαβε ρόλο εγγυητή, επιχορηγώντας παράλληλα τον οργανισμό για να ανταποκρίνεται στις τοκοχρεωλυτικές υποχρεώσεις του. Στήριξη που, μοιραία, σταμάτησε στα χρόνια της κρίσης οδηγώντας σε μια καινούργια αντίφαση: Το κράτος κατέβαλλε τις δόσεις ώστε να μην καταπέσει η εγγύηση, αλλά την ίδια ώρα στρεφόταν κατά του Μεγάρου ως πρωτοφειλέτη. Στο μεταξύ, η μειωμένη κατά 70% τακτική επιχορήγηση (από 14 εκατομμύρια ευρώ έπεσε στα 4-5 εκατ.) προκαλούσε νέα επεισόδια ασφυξίας καταλήγοντας, με συνοπτικές διαδικασίες, στο τωρινό σκηνικό: Απλήρωτοι εργαζόμενοι για μήνες, χρέη σε προμηθευτές και συνεργαζόμενους καλλιτέχνες, πλήρης οικονομική αδυναμία να παρουσιαστούν εσωτερικές παραγωγές· δεδομένα που όχι μόνο πλήττουν την αξιοπιστία του Μεγάρου, μα το κυριότερο το οδηγούν στον οριστικό παροπλισμό του.
«Το Μέγαρο βρίσκεται σε κωματώδη κατάσταση. Αν κλείσει θα σημάνει μια πολύ μεγάλη ήττα για τον πολιτισμό, την Πολιτεία, για την Αθήνα και την Ελλάδα ολόκληρη. Αναρωτιέμαι αν θέλουμε να δούμε στο Μέγαρο μια καινούργια ΕΡΤ. Αυτός θα είναι πραγματικά ο τραγικός επίλογος της οικονομικής κρίσης» επισημαίνει ο Γιώργος Κυριακόπουλος, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του Μεγάρου Μουσικής. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, οι 200 υπάλληλοι του ΟΜΜΑ κήρυτταν την πρώτη στάση εργασίας, διαμαρτυρόμενοι για τα προβλήματα που γιγαντώνονται στο εσωτερικό του. «Την τελευταία πενταετία δουλεύουμε με μια λαιμητόμο πάνω από το κεφάλι μας. Ήμασταν, για παράδειγμα, απλήρωτοι όταν φιλοξενήσαμε τις εκδηλώσεις της ελληνικής προεδρείας αλλά αποφασίσαμε ότι δεν θα εκθέσουμε τη χώρα μας και θα τιμήσουμε τη δουλειά μας. Το ίδιο κάναμε και το καλοκαίρι που πέρασε. Εργαστήκαμε δωρεάν για τις εκδηλώσεις του Κήπου, όπου είχαμε 40.000 θεατές. Πλέον, όμως τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο».
Καθώς σωρεύονται τα προβλήματα και οι μαύρες τρύπες στον προϋπολογισμό του –δηλώνοντας μια κατάσταση παρακμής–, το Μέγαρο, κατά τα λοιπά, ανθεί. Από το 2010 έως σήμερα η προσέλευση του κοινού παραμένει πεισματικά πυκνή. Τα επίσημα στοιχεία καταμετρούν 1.791.000 θεατές σε 1.381 παραγωγές· αριθμοί που μεταφράζονται κατά μέσο όρο σε 350.000 θεατές και 250 εκδηλώσεις ανά σεζόν, τεκμηριώνουν την άσβεστη δυναμική του οργανισμού.
Για τους διοικούντες του Μεγάρου –σημειωτέον πως τυπικά ο οργανισμός είναι ακέφαλος και χωρίς «υπογραφή», αφού η θητεία του προέδρου Ιωάννη Μάνου δεν έχει ανανεωθεί– όσο και για τους εργαζόμενούς του, αυτό είναι το ιδανικό αντεπιχείρημα στην πολεμική που παραδοσιακά δέχεται, ότι δηλαδή το Μέγαρο αναφέρεται στην ελίτ της ελληνικής κοινωνίας. «Όλα αυτά τα χρόνια δημιουργούμε το μουσικόφιλο κοινό του μέλλοντος. Ελάτε ένα πρωινό, τις ώρες που μας επισκέπτονται σχολεία, να δείτε πώς οκτάχρονα παιδιά, μαθητές Δημοτικού τραγουδούν τις “Τέσσερις εποχές” του Vivaldi. Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν υπερασπιζόμαστε αυτή την αξία, γιατί δεν στηρίζουμε αυτή την παροχή ενώ ουδείς αρνείται να διατεθούν χρήματα για γήπεδα ποδοσφαιρικών ομάδων» παρατηρεί ο Πάνος Δημαράς, πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΟΜΜΑ.
Η σταθερή ανταπόκριση του κοινού «λυτρώνει» και πρακτικά το Μέγαρο Μουσικής. Τα έσοδα από τα εισιτήρια υπολογίζονται πως καλύπτουν τις ανάγκες των εσωτερικών παραγωγών, «χορηγούν» δηλαδή τον ετήσιο προγραμματισμό του κι απομένουν να καλυφθούν οι ανελαστικές δαπάνες του (φως, νερό, τηλέφωνο, μισθοδοσία) που, για ένα κτιριακό συγκρότημα 170.000 τ.μ., εννοείται πως είναι ιλιγγιώδεις. Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε γνωστή εταιρία για λογαριασμό του ΟΜΜΑ προκύπτει ότι προκειμένου να αποκτήσει ισοσκελισμένες χρήσεις έχει ανάγκη τακτικής κρατικής επιχορήγησης της τάξεως των 6 εκατομμυρίων ευρώ – που, όπως και μέχρι τώρα, δεν θα υπερβαίνει το 48% του προϋπολογισμού του. «Αυτό αποδεικνύει πως το Μέγαρο δεν υπήρξε ποτέ κρατικοδίαιτο. Κι ούτε διεκδικούμε να καλύπτεται ο προϋπολογισμός μας από το κράτος. Κάνουμε αγώνα για να κρατήσουμε όρθιο τον οργανισμό εξασφαλίζοντας αντίστοιχα έσοδα από τα εισιτήρια, τα συνέδρια, τις ενοικιάσεις αιθουσών και τις χορηγίες» επισημαίνει ο πρόεδρός του Ιωάννης Μάνος.
Οι διεκδικήσεις του Μεγάρου αφορούν στην οριστική λύση, η οποία εκκρεμεί σε πολιτικό επίπεδο εδώ κι ένα χρόνο, παρατείνοντας έτσι τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα. Η ειρωνεία έχει φέρει το σχέδιο νόμου –και μάλιστα με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων– δύο φορές στη Βουλή, λίγο πριν αυτή διαλυθεί για τις εκλογές, τον περασμένο Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο. Βάσει αυτής της λύσης, χοντρικά προτείνεται η κρατικοποίηση του Μεγάρου. Το κτιριακό συγκρότημα περνάει συλλήβδην στην ιδιοκτησία του κράτους, η αξία του οποίου υπολογίζεται στα 800 εκατομμύρια ευρώ, με «αντίτιμο» την αποπλήρωση των δανείων που εκκρεμούν – ύψους 226 εκατομμυρίων συν τους τόκους. Παράλληλα, δίνεται στην Πολιτεία το προβάδισμα της πλειοψηφίας στο Διοικητικό Συμβούλιο του οργανισμού ενώ στη διάθεσή της θα κατατεθεί τριετές επιχειρηματικό σχέδιο για την ομαλή λειτουργία του Μεγάρου. Κύριοι άξονες του business plan είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, η εντατική απορρόφηση συνεδριακού τουρισμού στις άρτια εξοπλισμένες εγκαταστάσεις του, η εξασφάλιση χορηγιών με το μοντέλο των καταπιστευματικών κεφαλαίων και το περαιτέρω άνοιγμά του στην αθηναϊκή κοινωνία.
«Το κράτος είναι υποχρεωμένο να πληρώσει το ποσό των δανείων, ακόμα κι αν το Μέγαρο καταρρεύσει και κλείσει. Επιπλέον, είναι νομικά δεσμευμένο να συμπληρώνει τα έξοδα λειτουργίας του οργανισμού. Προς τι λοιπόν, αυτή η περιπέτεια;» αναρωτιέται ο κ. Δημαράς. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι καθαρό· αφορά στο αν η Πολιτεία θέλει ανοιχτό το Μέγαρο Μουσικής ή όχι.
Και παρότι πολιτικοί κύκλοι εμφανίζουν το νέο υπουργό Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά εξίσου φιλικό στο σχέδιο νόμου με τους προκατόχους του Νίκο Ξυδάκη και Κωνσταντίνο Τασούλα, το Μέγαρο εξακολουθεί να ζει σε συνθήκες βασανιστικής εκκρεμότητας.
Σκεπτόμενος σε ρεαλιστικές βάσεις και πεπεισμένος ότι η λύση θα δοθεί έγκαιρα «γιατί είναι ώριμο να γίνει», ο κ. Μάνος αναμένει ώστε το σχέδιο νόμου να τύχει «ευρείας πολιτικής συναίνεσης. Μετά φυσικά θα κριθούμε για το έργο μας. Πιστεύω ότι το Μέγαρο Μουσικής θα συνεχίσει την πορεία του ανοιχτό στην κοινωνία, στη νέα γενιά, διασφαλίζοντας την ποιότητα των εκδηλώσεών του, μέσα από μια λύση που χαρακτηρίζεται από τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος».
Ακόμα κι έτσι, αν δηλαδή η τύχη του Μεγάρου Μουσικής έχει happy end, υπάρχουν φόβοι για τους κινδύνους που ενέχει η διαδικασία κρατικοποίησης, κατά το ελληνικό παράδειγμα. Παρότι το σχέδιο «διάσωσης» φαίνεται να προφυλάσσει τη σχέση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα μέσα από «ρήτρες ευελιξίας», δεν αποκλείεται η δημιουργία μιας ακόμα δυσλειτουργικής ΔΕΚΟ, χώρο για καινούργιους «μονιμάδες». «Σχεδόν τα πάντα στην Ελλάδα μπαίνουν σε μια διαδικασία μικροπολιτικής» υπενθυμίζει ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής, Πάνος Δημαράς. «Ο πρόεδρος και τα μέλη της διοίκησης είναι θέσεις τιμητικές και άμισθες. Ανατίθενται σε προσωπικότητες που επιθυμούν να προσφέρουν. Αυτή η λειτουργία θέλουμε να διασφαλιστεί και στη συνέχεια. Δεν θα συμφωνήσουμε σε τίποτε άλλο, παρά μόνο στο να μείνει το Μέγαρο ένα σπουδαίο στοιχείο του πολιτισμού μας».
16°
