Πιέσεις για λογοκρισία και στη Βρετανία - Στο στόχαστρο βιβλία με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο

Οι αιτήσεις για απόσυρση βιβλίων από τις βιβλιοθήκες αυξάνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς η επιρροή των ομάδων πίεσης που βρίσκονται πίσω από τα φαινόμενα λογοκρισίας και τις απαγορεύσεις βιβλίων στις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να διασχίζει τον Ατλαντικό, σύμφωνα με ανθρώπους που εργάζονται στον χώρο.

Αν και «η κατάσταση εδώ δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο άσχημη, η λογοκρισία συμβαίνει και υπάρχουν κάποιες ιδιαίτερα ανησυχητικές περιπτώσεις επαγγελματιών βιβλιοθηκών που έχασαν τις δουλειές τους ή δέχθηκαν διαδικτυακή επίθεση επειδή υπερασπίστηκαν την πνευματική ελευθερία των χρηστών τους», δήλωσε ο Λουί Κουαφιέ-Γκαν, διευθύνων σύμβουλος του Chartered Institute of Library and Information Professionals (Cilip).

Ο Εντ Τζιούελ, πρόεδρος της φιλανθρωπικής οργάνωσης Libraries Connected, που εκπροσωπεί τις δημόσιες βιβλιοθήκες, δήλωσε: «Ανεπίσημες μαρτυρίες από μέλη μας δείχνουν ότι οι αιτήσεις για απόσυρση βιβλίων αυξάνονται». Η Ένωση Σχολικών Βιβλιοθηκών (School Library Association - SLA) σημείωσε ότι φέτος έχει παρατηρηθεί «αύξηση στις ερωτήσεις από μέλη σχετικά με λογοκρισία».

Πιέσεις για λογοκρισία και στο Ηνωμένο Βασίλειο - Προβληματισμός στους επαγγελματίες βιβλιοθηκών

Οι περισσότερες προκλήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να προέρχονται από μεμονωμένα άτομα ή μικρές ομάδες, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου το 72% των αιτημάτων για λογοκρισία βιβλίων πέρυσι προήλθε από οργανωμένες ομάδες, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Βιβλιοθηκών.

Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι το έργο αμερικανικών ακτιβιστικών ομάδων φτάνει και στις βιβλιοθήκες του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Άλισον Χικς (Alison Hicks), αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα βιβλιοθηκονομίας και πληροφόρησης στο UCL, πήρε συνέντευξη από δέκα σχολικούς βιβλιοθηκονόμους στο Ηνωμένο Βασίλειο που είχαν δεχθεί προκλήσεις σε βιβλία. Μία εξ αυτών «μίλησε για προπαγανδιστικό υλικό από μία από αυτές τις ομάδες που βρήκε στο γραφείο της», ενώ άλλη «δέχθηκε άμεση επίθεση από μια τέτοια ομάδα». Οι συμμετέχοντες «ανέφεραν επίσης επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από αμερικανικές ομάδες πίεσης, π.χ. όταν απαντούσαν σε δωρεές βιβλίων».

«Είναι σίγουρα πιθανό ότι η κλίμακα της λογοκρισίας που βλέπουμε στις ΗΠΑ θα επηρεάσει τη συζήτηση και εδώ», δήλωσε ο Τζιούελ. Ωστόσο, το επίπεδο της επιρροής δεν είναι ακόμη σαφές, ιδίως επειδή η φύση των αιτημάτων λογοκρισίας στο Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να διαφέρει από εκείνη στις ΗΠΑ.

Η Χικς εντόπισε λογοκρισία από μαθητές σε σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως «βανδαλισμός υλικού βιβλιοθήκης, αναγραφές ρατσιστικών και ομοφοβικών προσβολών σε βιβλία» και καταστροφή αφισών και εκθεμάτων. Τέτοια περιστατικά «δεν τα έχω δει στις ΗΠΑ», είπε.

Στο στόχαστρο βιβλία με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο και θεματολογία φυλής και αυτοπροσδιορισμού

Τα είδη βιβλίων που στοχοποιούνται επίσης διαφέρουν. «Σχεδόν όλες οι επιθέσεις που αναφέρθηκαν στη μελέτη μου στο Ηνωμένο Βασίλειο επικεντρώνονταν σε ΛΟΑΤΚΙ+ υλικό, ενώ στις ΗΠΑ στοχεύεται υλικό σχετικό με φυλή, εθνικότητα και κοινωνική δικαιοσύνη, καθώς και ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα», σημείωσε η Χικς.

Αν και η μελέτη ήταν περιορισμένη, η «συγκέντρωση των προκλήσεων γύρω από το ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο ήταν αναμφισβήτητη», έγραψε. Υπήρξαν προκλήσεις για τη σειρά Heartstopper της Άλις Όσεμαν (Alice Oseman), που αφορά την ερωτική ιστορία δύο Βρετανών μαθητών, και για «κωδικοποιημένα» αφηγήματα όπως το Billy’s Bravery του Τομ Πέρσιβαλ (Tom Percival), για ένα αγόρι που θέλει να ντυθεί ως η αγαπημένη του υπερηρωίδα, η Nature Girl.

Αυτό συμφωνεί με τα ευρήματα μιας έρευνας του οργανισμού Index on Censorship πέρυσι, στην οποία 28 από τους 53 βιβλιοθηκονόμους που ερωτήθηκαν ανέφεραν ότι τους ζητήθηκε να αφαιρέσουν βιβλία από τα ράφια – πολλά από τα οποία αφορούσαν ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο. Σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις, τα βιβλία αποσύρθηκαν.

Ωστόσο, μελέτη του 2023 από το Cilip διαπίστωσε ότι το ένα τρίτο των βιβλιοθηκονόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε δεχθεί αιτήματα από πολίτες να λογοκρίνουν ή να αφαιρέσουν βιβλία, αναδεικνύοντας ως στοχευμένα θέματα τη φυλή, την αυτοκρατορία και τους ΛΟΑΤΚΙ+.

Παρά τις διαφορές στον τρόπο που εξελίσσονται οι προκλήσεις, «αυτό δεν μειώνει τον τεράστιο αντίκτυπο που έχουν» στο Ηνωμένο Βασίλειο, είπε η Χικς. «Η έρευνά μου δείχνει ότι οι σχολικοί βιβλιοθηκονόμοι στο Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζουν αντίστοιχα επίπεδα πίεσης και εχθρότητας με εκείνα που βιώνουν οι συνάδελφοί τους στις ΗΠΑ.»

Στις ΗΠΑ, τα τελευταία χρόνια έχουν θεσπιστεί μέτρα απαγόρευσης βιβλίων σε διάφορες πολιτείες. «Οι ηγέτες των βιβλιοθηκών στο Ηνωμένο Βασίλειο παρακολουθούν στενά όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ και υπάρχει ισχυρό αίσθημα αλληλεγγύης με τους Αμερικανούς βιβλιοθηκονόμους», δήλωσε ο Τζιούελ. Ο Κουαφιέ-Γκαν από το Cilip πρόσθεσε ότι το επάγγελμα «παρακολουθεί με βαθιά ανησυχία τη διαρκώς πιο πολωμένη και πολιτικοποιημένη συζήτηση» στις ΗΠΑ για το «τι επιτρέπεται να διαβάζουν οι άνθρωποι, ειδικά τα παιδιά».

Μια αιτία ανησυχίας στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι η «έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων» για το πόσο διαδεδομένη είναι η λογοκρισία, ανέφερε ο Κουαφιέ-Γκαν. «Είναι δύσκολο να αποδειχθεί τι δεν συμβαίνει και ποια βιβλία δεν είναι διαθέσιμα.» Η κυβέρνηση δεν τηρεί στατιστικά για τον αριθμό σχολικών βιβλιοθηκών ή βιβλιοθηκονόμων, «πόσο μάλλον για τις απαγορεύσεις βιβλίων».

Οι περισσότερες βιβλιοθήκες στο Ηνωμένο Βασίλειο ακολουθούν το ηθικό πλαίσιο του Cilip, το οποίο δηλώνει ότι τα δημοσιευμένα υλικά δεν πρέπει να περιορίζονται παρά μόνο από τον νόμο, είπε ο Τζιούελ. «Αυτό τους προσφέρει την αυτοπεποίθηση και την ασφάλεια να απορρίπτουν αιτήματα» λογοκρισίας.

«Αυτό που πρέπει να αποτρέψουμε είναι η δημιουργία ενός κλίματος όπου οι βιβλιοθήκες αποφεύγουν να έχουν συγκεκριμένα βιβλία – ή να οργανώνουν ομιλίες και εκδηλώσεις – από φόβο για αρνητική δημοσιότητα, απειλές ή εκφοβισμό», πρόσθεσε. «Είναι ζωτικής σημασίας οι βιβλιοθήκες να μπορούν να προσφέρουν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα απόψεων, ώστε να διευκολύνουν την ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών».

(Με πληροφορίες του Guardian)