Παλαιστίνη: Οι «περίεργοι» δεσμοί με τα αραβικά κράτη

Τα αραβικά κράτη υποστηρίζουν επίσημα την παλαιστινιακή υπόθεση, αλλά οι εντάσεις σε θέματα ασφάλειας, περιφερειακές και θρησκευτικές εντάσεις έχουν επιβαρύνει τους δεσμούς τους με τους Παλαιστίνιους που είναι διασκορπισμένοι σε όλη τη Μέση Ανατολή, οδηγώντας σε πολιτικές και στρατιωτικές κρίσεις.

Ιορδανία

Η Ιορδανία ήταν μία από τις χώρες που δέχθηκαν μεγάλο αριθμό Παλαιστίνιων προσφύγων, όταν τουλάχιστον 700.000 Παλαιστίνιοι έφυγαν ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους γύρω από την ίδρυση του Ισραήλ το 1948. Μετά τη νίκη του Ισραήλ στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967, η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης με επικεφαλής τον Γιάσερ Αραφάτ, μετακόμισε στην Ιορδανία. Από εκεί πραγματοποίησε διασυνοριακές επιθέσεις κατά του Ισραήλ και απείλησε την εξουσία του βασιλιά Χουσεΐν. Ο βασιλιάς Χουσεΐν, ο οποίος επέζησε από απόπειρα δολοφονίας μετά από πυρά ενόπλων εναντίον της αυτοκινητοπομπής του το 1970, αντεπιτέθηκε και ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος. Το 1994, η Ιορδανία έγινε η δεύτερη χώρα μετά την Αίγυπτο που υπέγραψε συνθήκη ειρήνης που εξομάλυνε τους δεσμούς με το Ισραήλ.

Λίβανος

Ένας πολύπλευρος εμφύλιος πόλεμος ξέσπασε το 1975 σε έναν βαθιά θρησκευτικό Λίβανο μετά την επανεγκατάσταση της PLO εκεί από την Ιορδανία. Οι καταυλισμοί Παλαιστινίων προσφύγων έγιναν τακτικός στόχος των ισραηλινών, συριακών και λιβανέζικων πολιτοφυλακών καθώς μάχονταν για τον έλεγχο της χώρας που κάποτε αποκαλούνταν Ελβετία της Μέσης Ανατολής. Σε μια από τις χειρότερες φρικαλεότητες της 15χρονης σύγκρουσης, Λιβανέζοι χριστιανοί πολιτοφύλακες με την υποστήριξη του Ισραήλ σφαγίασαν τουλάχιστον 800 Παλαιστίνιους αμάχους στους προσφυγικούς καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα. Ενώ οι λιβανέζικες αρχές υποστηρίζουν δημοσίως τα δικαιώματα των Παλαιστινίων προσφύγων, οι κρατικές πολιτικές που περιορίζουν τα πολιτικά τους δικαιώματα έχουν επικριθεί από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι πολιτικές αυτές αποσκοπούν στην αποτροπή της μόνιμης επανεγκατάστασης των Παλαιστινίων στο Λίβανο, υποστηρίζοντας έτσι την ενδεχόμενη επιστροφή τους στην πατρίδα τους.

Αίγυπτος

Το πολυπληθέστερο αραβικό κράτος θεωρούσε πάντα τον εαυτό του υπέρμαχο των Παλαιστινίων. Η Αίγυπτος διαμεσολάβησε μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς στον πόλεμο της Γάζας που ξεκίνησε το 2023, παίζοντας παρόμοιο ρόλο σε προηγούμενες συγκρούσεις και ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Το Κάιρο έχει καλές διασυνδέσεις με παλαιστινιακές παρατάξεις, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, η οποία ήλεγχε τη Γάζα από το 2007. Ωστόσο, η Χαμάς είναι παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Αιγύπτου, της ισλαμιστικής ομάδας που συνέτριψε ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι μετά την απομάκρυνση του Μοχάμεντ Μούρσι της Αδελφότητας από την προεδρία το 2013. Προτεραιότητα της Αιγύπτου ήταν να διατηρήσει την ασφάλεια μεταξύ της Γάζας και της χερσονήσου του Σινά, όπου έχει σε μεγάλο βαθμό αποκρούσει μια εξέγερση. Η Αίγυπτος βοήθησε το Ισραήλ να διατηρήσει τον αποκλεισμό της Γάζας μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη Χαμάς. Η Αίγυπτος ήταν το πρώτο αραβικό κράτος που έκανε ειρήνη με το Ισραήλ το 1979. Οι Παλαιστίνιοι που ζουν στην Αίγυπτο λένε ότι αντιμετώπιζαν αυξανόμενες γραφειοκρατικές προκλήσεις και προκλήσεις ασφαλείας από εκείνη περίπου την εποχή.

ΗΑΕ

Η πλούσια περιφερειακή δύναμη έγινε το πιο εξέχον αραβικό έθνος που εγκαθίδρυσε διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ μέσα σε 30 χρόνια στο πλαίσιο των συμφωνιών Αβραάμ που μεσολάβησαν οι ΗΠΑ το 2020. Αυτό έσπασε το ταμπού της εξομάλυνσης των σχέσεων χωρίς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους που ίσχυε από την ειρηνευτική συμφωνία της Ιορδανίας. Το Άμπου Ντάμπι υπήρξε σφοδρός αντίπαλος των ισλαμιστικών ομάδων σε όλη την περιοχή, μεταξύ άλλων στην Αίγυπτο, το Σουδάν, και τη Λιβύη. Το Ισραήλ και τα ΗΑΕ έχουν αναπτύξει στενούς οικονομικούς δεσμούς και δεσμούς ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της αμυντικής συνεργασίας.

Σουδάν

Το Χαρτούμ έμεινε για πολύ καιρό στη μνήμη των Ισραηλινών ως η πόλη όπου ο Αραβικός Σύνδεσμος το 1967 διακήρυξε το ψήφισμά του «Τρία Όχι» για το Ισραήλ - καμία αναγνώριση, καμία ειρήνη και καμία διαπραγμάτευση. Όμως τον Οκτώβριο του 2020 το Σουδάν συμφώνησε να εξομαλύνει τις σχέσεις του με το Ισραήλ, μια απόφαση που οφείλεται στις προοπτικές οικονομικής ανακούφισης, διαγραφής από τον κατάλογο των χορηγών της τρομοκρατίας και ευρύτερης διεθνούς ολοκλήρωσης. Σε αντάλλαγμα, η πρώτη κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ συμφώνησε να αφαιρέσει το Σουδάν από τον κατάλογο των κρατικών χορηγών της τρομοκρατίας, έναν χαρακτηρισμό που είχε απομονώσει το Σουδάν από την παγκόσμια οικονομία. Ο στρατός του Σουδάν ηγήθηκε της κίνησης προς τη σύναψη σχέσεων με το Ισραήλ. Οι ομάδες πολιτών, που αργότερα παραγκωνίστηκαν από ένα πραξικόπημα και έναν εμφύλιο πόλεμο, ήταν πιο απρόθυμες.

Κουβέιτ

Οι σχέσεις μεταξύ του Αραφάτ της PLO και του Κουβέιτ διακόπηκαν λόγω της αντιληπτής συμπάθειάς του προς την απόφαση του Ιρακινού προέδρου Σαντάμ Χουσεΐν να καταλάβει τον μικρό αραβικό γείτονά του στον Κόλπο το 1990. Το Κουβέιτ υπήρξε σημαντικός υποστηρικτής και χρηματοδότης του Αραφάτ, ο οποίος ξεκίνησε το κίνημά της Fatah ενώ εργαζόταν εκεί το 1964. Μετά τον πόλεμο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που νίκησε τους Ιρακινούς, εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι εξαναγκάστηκαν να φύγουν ή απελάθηκαν εντελώς, εν μέσω εχθρότητας από τους Κουβεϊτιανούς που τους υποπτεύονταν για απιστία.

Ιράκ

Υπό τον Σαντάμ Χουσεΐν, οι Παλαιστίνιοι απολάμβαναν επιδοτούμενη στέγαση, δωρεάν εκπαίδευση και το δικαίωμα στην εργασία - σπάνια προνόμια για τους αλλοδαπούς. Μετά την πτώση του Σαντάμ, το 2003, βίωσαν διώξεις, βία και εκδίωξη από τις νέες ισχυρές σιιτικές πολιτοφυλακές εν μέσω της αντίδρασης κατά της σουνιτικής κυριαρχίας.