Ρούζβελτ: Πώς οι τέσσερις θητείες του έφεραν το όριο της οκταετίας

Από τότε που η καθησυχαστική φωνή του προέδρου Φραγκλίνου Ντελάνο Ρούσβελτ έσκασε στα ερτζιανά με την πρώτη ραδιοφωνική «κουβέντα στο τζάκι» το 1933, οι Αμερικανοί ψηφοφόροι είχαν δημιουργήσει έναν άνευ προηγουμένου δεσμό μαζί του. Όταν έκανε προεκλογική εκστρατεία για τρίτη θητεία, η σταθερότητα ήταν ένα δημοφιλές θέμα.

«Το έχω ξαναπεί αυτό, αλλά θα το πω ξανά και ξανά και ξανά και ξανά: Τα αγόρια σας δεν πρόκειται να πάνε σε ξένους πολέμους», είπε ο Ρούσβελτ σε προεκλογική ομιλία στη Βοστώνη στις 30 Οκτωβρίου 1940.

«Θα πάνε στην εκπαίδευση για να σχηματίσουν μια δύναμη τόσο ισχυρή που, με την ίδια την ύπαρξή της, θα κρατήσει την απειλή του πολέμου μακριά από τις ακτές μας. Ο σκοπός της άμυνάς μας είναι η άμυνα».

Κέρδισε μια σαρωτική νίκη με ποσοστό 54,7% τις 5 Νοεμβρίου 1940. Υπήρξε μικρή αντίδραση από τους αντιπάλους της τρίτης θητείας.

Αλλά η τέταρτη θητεία του έληξε πρόωρα, με τον θάνατό του. Και έτσι, η συνεχιζόμενη συζήτηση για τα όρια θητείας έγινε επείγουσα. Είναι μέρος της συζήτησης τώρα που ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ φέρνει την ιδέα μιας τρίτης θητείας.

Η ιδέα των ορίων στις προεδρικές θητείες ανάγεται στον Τζορτζ Ουάσινγκτον, ο οποίος κατέστησε σαφές ότι η αποτροπή του να ηγείται του κράτους ένας βασιλιάς ή ένας Καίσαρας αποτελούσε θεμελιώδη αρχή. Απομακρύνθηκε από τη γοητεία της μεγαλύτερης εξουσίας αφού υπηρέτησε ως δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος για δύο θητείες.

«Δεν μπορώ να δω καμία ορθότητα στο να αποκλείσουμε τους εαυτούς μας από την υπηρεσία οποιουδήποτε ανθρώπου που σε κάποια μεγάλη έκτακτη ανάγκη θα θεωρηθεί παγκοσμίως πιο ικανός να υπηρετήσει το κοινό», έγραψε ο Ουάσινγκτον σε επιστολή του προς τον Μαρκήσιο ντε Λαφαγιέτ στις 28 Απριλίου 1788.

Ο Τόμας Τζέφερσον συμφώνησε και ακολούθησε τον Ουάσινγκτον, αποχωρώντας οικειοθελώς μετά τη δεύτερη θητεία του, εξηγώντας ότι η αέναη δυνατότητα εκλογής για την προεδρία «θα καθιστούσε το αξίωμα, πρώτα ισόβιο και μετά κληρονομικό».

Παρόλο που οι πρόεδροι Οδυσσέας Σ. Γκραντ και Θίοντορ Ρούσβελτ φλέρταραν με μια τρίτη θητεία, οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν 164 χρόνια υπακοής στο παράδειγμα του Ουάσινγκτον, μέχρι που ο Ρούσβελτ εξελέγη για τέσσερις συνολικά θητείες. Πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία το 1945, λίγους μήνες μετά την τελευταία του θητεία.

Σε άρθρο της 16ης Φεβρουαρίου 1947 σχετικά με την αναζωπύρωση της συζήτησης για τα όρια των θητειών, η εφημερίδα Los Angeles Times σημείωσε ότι μεταξύ της δεύτερης θητείας του Ουάσινγκτον και της τρίτης θητείας του Ρούσβελτ έγιναν περίπου 140 προτάσεις για τον περιορισμό της προεδρικής εξουσίας.

«Τα μέλη της Συνταγματικής Συνέλευσης φοβήθηκαν την απολυταρχία», υποστήριξε ένας βουλευτής στο βήμα της Βουλής των Αντιπροσώπων το 1947, μετά την πρόταση της 22ης τροπολογίας. «Φοβήθηκαν τη διαιώνιση στο εκτελεστικό γραφείο. Είχαν μόλις βγει από τον πόλεμο εναντίον ενός βασιλιά με απεριόριστη θητεία. Είχαν δει τα νομοθετικά σώματα των πολιτειών τους να διαλύονται από βασιλικούς κυβερνήτες που διορίζονταν από έναν βασιλιά».

Η τροπολογία πέρασε από το Κογκρέσο το 1947 και επικυρώθηκε από τις πολιτείες στις 27 Φεβρουαρίου 1951. «Κανένα πρόσωπο δεν θα εκλέγεται στο αξίωμα του Προέδρου περισσότερες από δύο φορές και κανένα πρόσωπο που κατείχε το αξίωμα του Προέδρου ή ενήργησε ως Πρόεδρος για περισσότερα από δύο χρόνια μιας θητείας για την οποία κάποιο άλλο πρόσωπο εξελέγη Πρόεδρος δεν θα εκλέγεται στο αξίωμα του Προέδρου περισσότερες από μία φορά», αναφέρει. 

Τουλάχιστον δύο δωδεκάδες φορές από τότε, οι νομοθέτες έχουν εισαγάγει νομοθεσία για την κατάργηση της. Υπήρχαν έτοιμες αφίσες και κόκκινα, λευκά και μπλε κουμπιά για τον Ρόναλντ Ρίγκαν: «Κατάργηση της 22ης τροπολογίας Ρήγκαν '88!»

Συνήθως, οι προσπάθειες των νομοθέτων γίνονται επειδή το κόμμα τους είναι στην εξουσία και θέλουν να διατηρήσουν τον έλεγχο. Αλλά όχι πάντα.

«Παρόλο που δεν είμαι υποστηρικτής του σημερινού προέδρου, θεωρώ ότι υπάρχουν καλοί λόγοι για την κατάργηση αυτής της τροπολογίας», δήλωνε Δημοκρατικός βουλευτής στη νομοθεσία του 2005 για να κάνει ακριβώς αυτό.

Πηγή: Washington Post