Ο «νέος σερίφης» και η «σοκαρισμένη» Ευρώπη

Η φετινή Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου (MSC) θα είχε ως κύριους άξονες της ατζέντας τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών των ευρωπαϊκών κρατών μελών. Ωστόσο, μία 20λεπτη ομιλία του Αμερικανού αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, στάθηκε αρκετή για να διαταράξει οποιαδήποτε προγραμματισμένη συζήτηση ή τοποθέτηση. Επιθετικός, κάπως δύσθυμος και υπόρρητα απαξιωτικός, ο Βανς απευθύνθηκε σε κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχος των κρατών μελών, όπως ένας σχολικός διευθυντής που κατσαδιάζει τους μαθητές για πράγματα που θεωρεί ότι θα έπρεπε να έχουν εμπεδώσει και ο ίδιος δεν έχει την υπομονή να τα (ξανα)εξηγεί.

Τζέι Ντι Βανς: Η κριτική προς την Ευρώπη

«There is a new sheriff in town», ήταν μία από τις πρώτες φράσεις του Αμερικανού αντιπροέδρου, θέλοντας προφανώς να μας προσγειώσει απότομα στη σκληρή (τραμπική) πραγματικότητα. Πράγματι, υπάρχει «νέος σερίφης» στην «κομητεία» της Δύσης, μόνο που ο «σερίφης» Τραμπ ελάχιστα ενδιαφέρεται για τη διατήρηση και διαφύλαξη της διεθνούς τάξης. Αντίθετα, ο ίδιος εναγκαλίζεται με την Ισχύ, απ’ όπου κι αν αυτή προέρχεται. Τη σκληρή Ισχύ, η οποία έχει για εκείνον μεγαλύτερη αξία έναντι των διεθνών γεωπολιτικών ανακατατάξεων, του διπλωματικού κεφαλαίου, της αποκατάστασης των διεθνών ισορροπιών προς ικανοποίηση των συμφερόντων της Δύσης συνολικά. «Είστε μεγάλα παιδιά και πρέπει να φτιάξετε τη δημοκρατία σας, η οποία ζέχνει από παντού», μας κατσάδιασε χρησιμοποιώντας άλλα λόγια ο Βανς. Ο πρώην Χιλμπίλης, που μεγάλωσε βουτηγμένος στην ταξική σήψη της αποβιομηχάνισης των Απαλάχιων Ορέων, ανατράφηκε –χωρίς να το ξέρει– δίπλα στη μερίδα των ψηφοφόρων που θα τον έκαναν αντιπρόεδρο και, ίσως στο κοντινό μέλλον, πρόεδρο της υπερδύναμης του δυτικού κόσμου.

Τα βασικά σημεία κριτικής του Βανς προς τους Ευρωπαίους ήταν πρωτίστως, το ανεξέλεγκτο μεταναστευτικό που κατατρώει την Ευρώπη στους κόλπους της, η προσπάθεια φίμωσης και λογοκρισίας «ανεξάρτητων φωνών» (ασχέτως εάν αυτές διασπείρουν συνωμοσιολογικά ψεύδη, δεν φάνηκε άλλωστε να συμπαθεί ο αντιπρόεδρος τον όρο «παραπληροφόρηση») και η συνολική υπαναχώρηση των θεμελιωδών αξιών, που θα έπρεπε να χαρακτηρίζουν μία ήπειρο με Ιστορία όπως η ευρωπαϊκή. Οι εξωτερικές απειλές, η αναθεωρητική βλέψη της Ρωσίας για αναγέννηση μιας αυτοκρατορίας άλλης εποχής, ο υβριδικός πόλεμος ενάντια στη Δύση και η εξίσου ανησυχητική απειλή της Κίνας με την επίμονη εξόρυξη προσωπικών ή άλλων δεδομένων, ελάχιστα θίχτηκαν από τον Βανς. Αυτά υποβαθμίστηκαν ως «εξωτερικοί παράγοντες», που δεν προέχουν ως ζητήματα προς συζήτηση και εύρεση πειστικών λύσεων. Την ολοκλήρωση της ομιλίας ακολούθησαν χιλιοπαιγμένοι δημοσιογραφικοί τίτλοι: «Σαστισμένη η ΕΕ από την ομιλία Βανς», «Σοκαρισμένοι οι παρευρισκόμενοι στο Μόναχο», «Σε αμηχανία οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι». Πόσο όμως δικαιούται η Ευρώπη να είναι «σαστισμένη», «σοκαρισμένη» και άλλα παρόμοια;

Τις τελευταίες δεκαετίες, η ΕΕ αφέθηκε σε μια σειρά ενεργειών, οι οποίες αποσάθρωναν εκ των έσω την ίδια την πολιτική, οικονομική και αμυντική της αυθυπαρξία

Τις τελευταίες δεκαετίες, η πραγματικότητα είναι πως η ΕΕ αφέθηκε σε μια σειρά ενεργειών, οι οποίες, ενώ φαινομενικά της προσέφεραν πρακτικές λύσεις με λίγο κόστος και προσπάθεια, στην πραγματικότητα αποσάθρωναν εκ των έσω την ίδια την πολιτική, οικονομική και αμυντική της αυθυπαρξία. Ο πρώην Γερμανός καγκελάριος Σρέντερ προσέδεσε την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ένωσης στη Ρωσία, από την οποία ο ίδιος ανταμείφθηκε στη συνέχεια πλουσιοπάροχα με αστρονομικές αμοιβές, ως στέλεχος και μέτοχος της Gazprom. Το μεταναστευτικό λειτούργησε κοντόφθαλμα ως μια εύκολη και φθηνή λύση κάλυψης εργατικού δυναμικού, χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό ένταξης και αφομοίωσης πληθυσμών, που θα έπρεπε να αντιληφθούν την πολιτισμική τους, μεταξύ άλλων, μετάβαση, ως μόνιμοι πλέον κάτοικοι φιλελεύθερων δυτικών δημοκρατιών. Και η άμυνα; Πάντοτε ένας ευσεβής πόθος, ο ευρωστρατός, και κάθε άλλη από κοινού αμυντική πρωτοβουλία. Κάπως έτσι φτάσαμε τελικά στην εποχή των «πολυκρίσεων» και πλέον οι συζητήσεις γίνονται στη σκιά μιας αιματοβαμμένης γεωπολιτικής σκακιέρας. Η Ευρώπη έμοιαζε μέχρι πρόσφατα, να έχει πνιγεί στην εσωστρέφειά της, να την απασχολεί μονάχα το αμαρτωλό παρελθόν της και ο επανακαθορισμός του αξιακού της συστήματος με συγκεκριμένο ιδεολογικό πρόσημο, χωρίς να κοιτάζει τι αλλάζει στην ευρύτερη γειτονιά της. Μέχρι που συνέβη η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Σχετικό Άρθρο

Κοσμος Η Ευρώπη σε συνθήκες ελεγχόμενης ευθανασίας

Νίκος Γεωργιάδης 20.02.2025, 12:47

Οι σκληρές απαντήσεις της Γερμανίας προς τις ΗΠΑ, μετά την τοποθέτηση Βανς, έχουν σαφή στόχο να ξεκαθαρίσουν ότι η ΕΕ δεν δέχεται υποδείξεις και μάλιστα σε τέτοιο ύφος. Είναι στη σωστή κατεύθυνση, δεν κάνουν όμως κάποια διαφορά μόνες τους. Το δόγμα Τραμπ περνάει με γοργούς ρυθμούς από τον απομονωτικό προστατευτισμό στην προσπάθεια πρόσδεσης των απανταχού ακραίων αντισυστημικών ή απολυταρχικών δυνάμεων στο τραμπικό άρμα, με στόχο την κατασκευήμίας «Απολυταρχίας Α.Ε.», όπως έγραψε και η Αν Άπλμπαουμ στο τελευταίο της βιβλίο. Κατασκευάζεται μια νέα υβριδική υπερδύναμη κοινών οικονομικών συμφερόντων, αντικαθεστωτικού αφηγήματος και πορείας προς την κατάκτηση της εξουσίας. «Εκείνος που σώζει τη χώρα του δεν παραβιάζει κανέναν Νόμο» έγραψε ο Τραμπ στο X, μια φράση που μπορεί να πάρει βολικά όποια ερμηνεία αυτός αποφασίσει την κατάλληλη στιγμή. Η Άπλμπαουμ είχε προειδοποιήσει με άρθρο της στο Atlantic, πριν τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου: «Ο Τραμπ θέλει να αρχίσετε να το βλέπετε ως κάτι φυσιολογικό όλο αυτό. Μόλις αρχίσετε να το αντιλαμβάνεστε ως φυσιολογικό, θα αποδεχτείτε και το επόμενο βήμα». Όποιο κι αν είναι αυτό το βήμα, η Ευρώπη οφείλει να είναι έτοιμη λοιπόν, περισσότερο προετοιμασμένη και –επιτέλους– λιγότερο «σοκαρισμένη».