Κονγκό: Τι συμβαίνει στην καρδιά της Αφρικής και πόσο σοβαρή είναι η εισβολή της Ρουάντα;
Οι υποστηριζόμενοι από τη Ρουάντα αντάρτες M23, οι οποίοι στα τέλη Ιανουαρίου κατέλαβαν τη Γκόμα, τη μεγαλύτερη πόλη στο ανατολικό Κονγκό, από τότε προελαύνουν γύρω από μια από τις μεγάλες λίμνες της Αφρικής, τη λίμνη Κίβου, προς τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της περιοχής, το Μπουκάβου.
Οι τελευταίες μάχες αποτελούν μέρος μιας μεγάλης κλιμάκωσης μιας σύγκρουσης για την εξουσία, την ταυτότητα και τους πόρους που χρονολογείται από τη γενοκτονία της Ρουάντα τη δεκαετία του 1990 και την πτώση του δικτάτορα Μομπούτου Σεσέ Σέκο στο Κόνγκο που τότε ήταν γνωστή ως Ζαΐρ. Στην πιο πρόσφατη πυρκαγιά της, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πιστεύεται ότι έχουν σκοτωθεί από το 2012 και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο έχουν πλέον εκτοπιστεί.
Τι συμβαίνει;
Αφού κατέλαβαν την Γκόμα, οι αντάρτες πίεσαν νότια προς το Μπουκάβου, πρωτεύουσα της επαρχίας του Νότιου Κίβου. Την Παρασκευή είχαν υπό τον έλεγχό τους το στρατηγικής σημασίας αεροδρόμιο Kavumu που εξυπηρετεί το Μπουκάβου. Οι αντάρτες είχαν σκοπό να δείξουν ότι μπορούν να αποκαταστήσουν την τάξη και να κυβερνήσουν ση Γκόμα.
Υπήρξαν χαοτικές σκηνές και αναφορές για λεηλασίες και βιασμούς κοντά στη γραμμή του μετώπου, καθώς η M23 αντιμετωπίζει τον στρατό του Κονγκό και τους συμμάχους του, συμπεριλαμβανομένων των στρατευμάτων του Μπουρούντι.
Η υπηρεσία προσφύγων του ΟΗΕ εξέφρασε την Παρασκευή την ανησυχία της για την «ραγδαία επιδείνωση» της κατάστασης, λέγοντας ότι ο πόλεμος έχει αφήσει περίπου 350.000 εκτοπισμένους ανθρώπους χωρίς στέγη πάνω από το κεφάλι τους.
Η εμπλοκή στρατευμάτων του Μπουρούντι και της Ρουάντα στο έδαφος έχει αυξήσει τους φόβους ότι οι μάχες θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε περιφερειακή σύγκρουση παρόμοια με τους δύο καταστροφικούς πολέμους στην περιοχή μεταξύ 1996 και 2003 που κόστισαν εκατομμύρια ζωές.
Το Reuters ανέφερε αυτή την εβδομάδα ότι η Νότια Αφρική έστειλε πρόσθετα στρατεύματα και στρατιωτικό εξοπλισμό στο Κονγκό τις τελευταίες ημέρες, αφού 14 στρατιώτες της σκοτώθηκαν σε μάχες με την M23 τον περασμένο μήνα.
Ποιοι είναι οι M23;
Η Μ23, η οποία αναφέρεται σε μια συμφωνία της 23ης Μαρτίου 2009, η οποία τερμάτισε μια προηγούμενη εξέγερση υπό την ηγεσία των Τούτσι στο ανατολικό Κονγκό, την τελευταία ομάδα εξεγερμένων υπό την ηγεσία των Τούτσι που παίρνει τα όπλα εναντίον των δυνάμεων του Κονγκό. Ξεκίνησε την τρέχουσα εξέγερση το 2022.
Η ομάδα έχει κατηγορήσει την κυβέρνηση του Κονγκό ότι δεν τηρεί την ειρηνευτική συμφωνία και δεν ενσωματώνει πλήρως τους Κονγκολέζους Τούτσι στον στρατό και τη διοίκηση.
Ορκίζεται επίσης να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των Τούτσι, ιδίως εναντίον εθνοτικών πολιτοφυλακών Χούτου, όπως οι Δημοκρατικές Δυνάμεις για την Απελευθέρωση της Ρουάντα (FDLR). Η FDLR ιδρύθηκε από Χούτου που εγκατέλειψαν τη Ρουάντα μετά τη συμμετοχή τους στη γενοκτονία του 1994, κατά την οποία σκοτώθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο Τούτσι και μετριοπαθείς Χούτου.
Για περισσότερο από ένα χρόνο, η M23 ελέγχει την περιοχή Rubaya του Κονγκό που εξορύσσει κολτάνιο, αποκομίζοντας περίπου 800.000 δολάρια το μήνα μέσω ενός φόρου παραγωγής, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Το κολτάνιο χρησιμοποιείται στην παραγωγή smartphones και άλλου εξοπλισμού.
Η εξάπλωση της ομάδας σε νέα εδάφη τις τελευταίες εβδομάδες της δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσει περισσότερα έσοδα από την εξόρυξη, λένε οι αναλυτές.
Γιατί εμπλέκεται η Ρουάντα;
Η κυβέρνηση του Κονγκό, αξιωματούχοι του ΟΗΕ και δυτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, έχουν κατηγορήσει τη γειτονική Ρουάντα του Κονγκό ότι τροφοδοτεί τη σύγκρουση αναπτύσσοντας χιλιάδες δικούς της στρατιώτες και βαρύ οπλισμό στο έδαφος του Κονγκό για την υποστήριξη της M23.
Οι κατηγορίες βασίζονται σε έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ του 2022, η οποία ανέφερε ότι διαθέτει «αδιάσειστα στοιχεία» ότι στρατεύματα της Ρουάντα πολεμούσαν στο πλευρό των ανταρτών M23.
Η κυβέρνηση του προέδρου της Ρουάντα Πολ Καγκάμε, η οποία αρνείται ότι υποστηρίζει τους αντάρτες, λέει ότι έχει λάβει αυτό που αποκαλεί αμυντικά μέτρα και κατηγορεί το Κονγκό ότι πολεμά μαζί με την FDLR, η οποία έχει επιτεθεί εναντίον Τούτσι και στις δύο χώρες.
Η Ρουάντα έχει μακρά ιστορία στρατιωτικών επεμβάσεων στο εσωτερικό του Κονγκό. Η ίδια και η Ουγκάντα εισέβαλαν το 1996 και το 1998, ισχυριζόμενες ότι υπερασπίζονταν τον εαυτό τους έναντι τοπικών παραστρατιωτικών ομάδων και κυνηγούσαν τους δράστες της γενοκτονίας της Ρουάντα το 1994.
Οι ειρηνευτές του ΟΗΕ στο Βόρειο Κίβου υποστηρίζουν τις προσπάθειες του στρατού του Κονγκό να περιορίσει την M23 στο πλαίσιο της πολυετούς εντολής της Αποστολής Σταθεροποίησης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (MONUSCO) να αντιμετωπίσει τις πολλές επαναστατικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στο ανατολικό Κονγκό.
Η συμφωνηθείσα απόσυρση της αποστολής από το Κονγκό ανεστάλη πέρυσι λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας. Από τον Δεκέμβριο, υπήρχαν σχεδόν 11.000 ειρηνευτές επί τόπου, κυρίως στα ανατολικά.
Μετά την πτώση της Γκόμα, η αποστολή έχει εκκενώσει μέρος του προσωπικού και των οικογενειών της. Η βάση της έχει δεχθεί μεγάλο αριθμό ανθρώπων που αναζητούν καταφύγιο, συμπεριλαμβανομένων κυβερνητικών και στρατιωτικών αξιωματούχων και διαφόρων στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των μαχητών της φιλοκυβερνητικής πολιτοφυλακής Wazalendo που παρέδωσαν τα όπλα τους.
Η 16μελής Αναπτυξιακή Κοινότητα Νοτίου Αφρικής (SADC), η οποία επέκτεινε τη στρατιωτική της αποστολή στο Κονγκό στα τέλη του περασμένου έτους για να βοηθήσει τον στρατό του Κονγκό να πολεμήσει τους αντάρτες, παραμένει στη θέση της, αλλά έχει υποστεί απώλειες από τις αρχές του 2025.
Ιδιωτικοί στρατιωτικοί εργολάβοι που είχαν προσληφθεί από την κυβέρνηση του Κονγκό για να βοηθήσουν στη μάχη κατά του M23 και να εκπαιδεύσουν στρατεύματα έχουν επίσης παραδοθεί.
Τα στρατεύματα του Μπουρούντι βοηθούν το Κονγκό να πολεμήσει τους M23. Η κυβέρνηση του Μπουρούντι έχει στείλει χιλιάδες στρατιώτες, οι οποίοι τώρα συγκεντρώνονται στο Νότιο Κίβου. Ήταν μεταξύ των δυνάμεων που υπερασπίζονταν το αεροδρόμιο Kavumu πριν πέσει.
21°
