Ο Ντόναλντ Τραμπ μειώνει δραστικά τα επίπεδα δημοκρατίας και θεσμικής υπακοής στη χώρα
Για όσους διάβασαν και πίστεψαν το 1992 στη θεώρηση του Francis Fukuyama για το τέλος της Ιστορίας, το 2025 πρέπει να μοιάζει με μια απότομη πτώση από τα σύννεφα της αστικής δημοκρατίας. Η τότε επικρατούσα αντίληψη ήταν ότι οι παγκόσμιες διαφορές θα γεφυρωθούν από την επικράτηση της φιλελεύθερης, ανοιχτής και δημοκρατικά αυτορρυθμιζόμενης κοινωνίας. Και κάπου σε αυτό το σημείο έρχεται η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ και καταρρίπτει μια για πάντα αυτή την αισιόδοξη θεώρηση.
To πραγματικό πρόβλημα, ο μεγάλος κίνδυνος, εδράζει μέσα στην κατά Τραμπ φιλοσοφία άσκησης πολιτικής. Μέσα σε ένα μήνα ο νέος Πρόεδρος έχει τεντώσει στα όριά του το σύστημα των Προεδρικών διαταγμάτων για να αλλάξει την πορεία της χώρας. Αγνοεί τους πολιτειακούς θεσμούς, διορίζει φίλους και συγγενείς, επεμβαίνει σε όλα με απόλυτες και ασχεδίαστες θέσεις. Είναι φοβερό ότι δεν διαβάζουμε στις ειδήσεις για το Κογκρέσο και τη Γερουσία, είναι σα να μην υπάρχουν. Όπως γράφει στους FT η Diane Coyle από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια διάθεση να αναλύσει η νέα κυβέρνηση δεδομένα και μελέτες. Κάνει κοινώς ό,τι γουστάρει.
Μέχρι και μια σκιώδης κυβερνητική υπηρεσία για την αναδιάρθρωση του Δημόσιου Τομέα φτιάχτηκε με αρχηγό έναν δισεκατομμυριούχο με προσωπικά συμφέροντα που δεν τελεί υπό τον έλεγχο κανενός. Γνωρίζοντας ότι όλες του οι αυθαίρετες αποφάσεις υπόκεινται στον έλεγχο των δικαστών, ο Τραμπ αποφάσισε πριν μια εβδομάδα να αλλάξει την δομή στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Και φυσικά να εκδικηθεί όσους δεν είναι μαζί του. Όταν ένας δικαστής στο Seattle απέρριψε προσωρινά το διάταγμα περί Ιθαγένειας, η ομάδα του Λευκού Οίκου καταφέρθηκε ανοιχτά και χωρίς προσχήματα εναντίον του. Και πριν λίγες μέρες, παραβιάζοντας ξεκάθαρα το ομοσπονδιακό δίκαιο, απέλυσε 17 ανεξάρτητους επιθεωρητές κρατικών υπηρεσιών.
Ο Τραμπ μειώνει δραστικά τα επίπεδα δημοκρατίας και θεσμικής υπακοής στη χώρα
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι ο Τραμπ μειώνει δραστικά τα επίπεδα δημοκρατίας και θεσμικής υπακοής στη χώρα. Ελέγχει τους θεσμούς μέσω Προεδρικών Εντολών και δεν θέλει να ελέγχεται. Εκφοβίζει αντιπάλους και ασχημονεί ενάντια σε όποιον δεν συμφωνεί με τις αποφάσεις του. Έπρεπε να το περιμένουμε από έναν Πρόεδρο, που τέσσερα χρόνια πριν αμφισβήτησε ακόμα και το εκλογικό αποτέλεσμα και επέτρεψε (τουλάχιστον) την εισβολή στο Καπιτώλιο. Και πήγε τώρα και λίγο παρακάτω. Στο συνέδριο των Ρεπουμπλικάνων αναρωτιέται φωναχτά «Μπορώ να εκλεγώ και τρίτη φορά Πρόεδρος;» και αστειεύεται λέγοντας «Can I?», ενώ ο φίλος του βουλευτής από το Tennessee έχει ήδη καταθέσει πρόταση για αλλαγή του Συντάγματος και άρση του περιορισμού για δύο θητείες.
Παράλληλα, ο Πρόεδρος δεν έχει καν την ευαισθησία να συνθέσει μια κυβερνητική ομάδα που να τον συμβουλεύει ορθολογικά. Φίλοι, κολλητοί, πάντα με κριτήριο το αν τον στήριξαν στα δύσκολα χρόνια των καταγγελιών και δικαστηρίων, παίρνουν καίριες θέσεις στη Δημόσια Διοίκηση. Στην ορκωμοσία εμφανίστηκαν στο πλευρό του μεγιστάνες της χώρας οι οποίοι πριν από μια δεκαετία ήταν Δημοκρατικοί και σίγουρα φιλελεύθεροι.
Όλες οι ημιδημοκρατίες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα ξεκίνησαν από εγωπαθείς δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες που σάρωσαν τους θεσμούς
Κάποιος πρέπει να το πει. Ότι όλες οι ημιδημοκρατίες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα ξεκίνησαν από εγωπαθείς και δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες που σάρωσαν ή αγνόησαν τους θεσμούς. Ο Χίτλερ κυβέρνησε από το 1933 με παρόμοιες δομές και με την επιχειρηματική νομενκλατούρα στο πλάι του οδηγώντας στον λαϊκισμό και τον διχαστικό ολοκληρωτισμό. Ο Πούτιν, ο Ερντογάν ξεπήδησαν μέσα από τις αγωνίες των λαών και μετεξελίχθηκαν σε ηγέτες που καταπνίγουν την αντιπολίτευση και λειτουργούν μοναχικά. Ο λαλίστατος και απρόσεχτος Τραμπ έχει πολλές φορές δηλώσει την εκτίμησή του γι’ αυτούς τους «άντρες» ηγέτες. Είναι αυτό το μέλλον της χώρας που καυχιόταν ότι είναι ο φάρος της δημοκρατίας;
Οι περισσότεροι θεωρούν ότι η αμερικάνικη γραφειοκρατία, η περηφάνια της χώρας απέναντι στους θεσμούς και την ιστορία της δεν επιτρέπουν σε κανέναν τη μετατροπή της σε μοντέρνα ημι-δημοκρατία. Και οι σώφρονες αυτού του κόσμου ελπίζουν ότι το μένος και η φόρα των πρώτων τριάντα ημερών δεν θα συνεχιστούν. Αλλά, χωρίς μαζική αντίσταση και διεθνή αντίδραση, η πορεία του Τραμπ μπορεί να μετατραπεί σε ανεπίστρεπτο δρόμο προς τον λαϊκό φασισμό. Όσο εμείς κοιμόμαστε.
21°
