Οι δέκα σημαντικότερες διεθνείς προκλήσεις του 2025

Αναμφίβολα, το 2024 αποτέλεσε μία από τις πλέον ιστορικές χρονιές σε ότι αφορά τις αναταραχές οι οποίες προκλήθηκαν στο διεθνές σύστημα, τόσο στη Δύση όσο και στον λεγόμενο Νότο». Μπορεί αρκετές από τις σημαντικότερες κρίσεις των οποίων οι εξελίξεις καθόρισαν το περασμένο έτος να γεννήθηκαν βαθύτερα στο παρελθόν, ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο θα εξακολουθήσουν να επηρεάζουν το διεθνές σύστημα αναμένεται να είναι καθοριστικός και κατά τον νέο χρόνο, το 2025.

Παράλληλα, μπορούμε ήδη να εντοπίσουμε ορισμένα κρίσιμα σταυροδρόμια μέσα στο 2025, τα οποία αναμένονται με τη σειρά τους να επηρεάσουν εκ νέου τις ισορροπίες των δυνάμεων διεθνώς· κανείς, φυσικά, δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια και πόσες –αλλά και τι είδους– κρίσεις ενδεχομένως να προκύψουν ως αποτέλεσμα των παραπάνω εξελίξεων, είτε χωρίς απολύτως καμία προειδοποίηση ή αφορμή, την οποία μπορούμε να τοποθετήσουμε ήδη σε ένα σχετικά σαφές χρονικό πλαίσιο.

Σε κάθε περίπτωση –και με τα δεδομένα τα οποία είναι διαθέσιμα σήμερα– τα παρακάτω δέκα διεθνή γεγονότα αναμένονται να επηρεάσουν σε εξαιρετικά σημαντικό βαθμό το διεθνές σύστημα, είτε σε περιφερειακό, είτε σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν υπάρχει μία βεβαιότητα σχετικά με τις διεθνείς εξελίξεις κατά τη διάρκεια του νέου έτους, αυτή είναι πως η διεθνής αναταραχή η οποία έχει χαρακτηρίσει τον τρέχοντα πολιτικό χρόνο επί της ουσίας από το τέλος της πανδημίας και μετά, αναμένεται τόσο να συνεχιστεί, όσο και πιθανώς να ενταθεί ακόμα περισσότερο.

Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο (20/1)

Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία πως η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία θα αποτελέσει το κρισιμότερο διεθνές σταυροδρόμι της χρονιάς. Ο 47ος Αμερικάνος Πρόεδρος αναμένεται να υιοθετήσει μια εκ διαμέτρου διαφορετική προσέγγιση σε ό,τι αφορά τόσο το φιλοσοφικό υπόβαθρο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, όσο και την πρακτική προσέγγιση με την οποία η Ουάσιγκτον θα αντιμετωπίσει τον κόσμο μακριά από τις ακτές της, συγκριτικά με τον προκάτοχό του, Τζο Μπάιντεν.

Δεδομένα, το αποτύπωμα των πρωτοβουλιών του Τραμπ απέναντι στις υπάρχουσες κρίσεις –αλλά και η ευρύτερη στάση την οποία αναμένεται να κρατήσει απέναντι στους Δυτικούς συμμάχους των ΗΠΑ– θα επηρεάσει καθοριστικά μια σειρά επιπλέον εξελίξεων, τόσο σε γεωπολιτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Στην πραγματικότητα, οι παγκόσμιες επιπτώσεις της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία είναι τόσο δυσθεώρητες, ώστε είναι πρακτικά αδύνατο να συνοψιστούν, ωστόσο δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία πως το 2025 θα αποτελέσει το έτος κατά τη διάρκεια του οποίου η αμερικανική εξωτερική πολιτική θα αναχθεί ως η καθοριστικότερη δυναμική σε διεθνές επίπεδο, κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και αρκετά χρόνια για την Ουάσιγκτον.

Οι διαπραγματεύσεις τερματισμού του ρωσό-ουκρανικού πολέμου

Η πρώτη –και κολοσσιαίας σημασίας– διεθνής κρίση την οποία θα κληθεί να διαχειριστεί ο Τραμπ δεν είναι άλλη από τις τριμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ των ΗΠΑ, της Ρωσίας, και της Ουκρανίας, ώστε να τερματιστεί ο ρωσό-ουκρανικός πόλεμος, μετά από τρία ολόκληρα έτη. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, ο Τραμπ φαίνεται πως προωθεί τη λύση ενός γεωγραφικού συμβιβασμού μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας, καθώς ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, εμφανίζεται πρόθυμος ώστε να αναστείλει τις ρωσικές επιθετικές πρωτοβουλίες εναντίον της Ουκρανίας εφόσον διατήρησει τα εδάφη τα οποία έχει ήδη κατακτήσει ο ρωσικός στρατός υπό τον έλεγχο του.

Φυσικά, η επιτυχία του συγκεκριμένου εγχειρήματος θα κριθεί από την ικανότητα του Τραμπ ώστε να πείσει με τη σειρά του τον Ουκρανό Πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ώστε να συνηγορήσει στη συγκεκριμένη λύση, σε μια συνθήκη η οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί προεξοφλημένη. Αναμφίβολα, ο τερματισμός του ρωσό-ουκρανικού πολέμου –εφόσον πραγματοποιηθεί– θα αποτελέσει μια δομική αλλαγή σε ό,τι αφορά την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη, αλλά και στο πλαίσιο των διατλαντικών σχέσεων μεταξύ της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών. Φυσικά, οι σχετικές εξελίξεις θα κρίνουν σε σημαντικό βαθμό και την επόμενη μέρα για την Ουκρανία, και την περαιτέρω σύγκλισή της με τη Δύση κατά τη διάρκεια του έτους.

Η επίτευξη μιας συμφωνίας εκεχειρίας μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς

Φυσικά, η παράλληλη περιφερειακή σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν –με τις δύο χώρες να βρίσκονται επί της ουσίας σε έναν διαρκή πόλεμο δια αντιπροσώπων από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι και σήμερα– αποτελεί μια ακόμα τεράστια πρόκληση για τα εμπλεκόμενα μέρη, αλλά και τη νέα αμερικανική κυβέρνηση. Με τα σημερινά δεδομένα, η εικόνα στο πεδίο στη Λωρίδα της Γάζας –όπου οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις σημειώνουν απανωτές νίκες εναντίον των Παλαιστίνιων τρομοκρατών– αλλά και η σύναψη μιας συμφωνίας εκεχειρίας μεταξύ της ισραηλινής κυβέρνησης και της Χεζμπολάχ, όπως αυτή επετεύχθη πριν μερικούς μήνες, υποδεικνύουν μαζί πως η σύναψη μιας αντίστοιχης συμφωνίας μεταξύ της ισραηλινής κυβέρνησης και της Χαμάς αποτελεί πλέον ένα ρεαλιστικό ενδεχόμενο.

Αναμφίβολα, ο τερματισμός των εχθροπραξιών στη Λωρίδα της Γάζας θα αποτελέσει και το –τελευταίο– συντριπτικό πλήγμα για το ιρανικό γεωπολιτικό δόγμα του «Άξονα της Αντίστασης» Από την άλλη, εφόσον η συγκεκριμένη συμφωνία υλοποιηθεί, τότε το 2025 αναμένεται να αποτελέσει και τη χρονιά κατά τη διάρκεια της οποίας θα τεθούν οι βάσεις της Λύσης των Δύο Κρατών, η οποία αποτελεί και τη μόνη την οποία προκρίνει είδηση για την επόμενη μέρα την οποία προκρίνει η Δύση στη Μέση Ανατολή.

Οι γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές (25/2)

Μετά την κατάρρευση της συγκυβέρνησης μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Πράσινων, και των Φιλελεύθερων, η Γερμανία οδηγείται σε πρόωρες εκλογές – μόλις για τέταρτη φορά στη μεταπολεμική της ιστορία – σε μια χρονική συγκυρία όπου η χώρα αντιμετωπίζει μια σειρά γεωπολιτικών προκλήσεων, ενώ η –παρατεταμένα ασθμαίνουσα σε ό,τι αφορά τις αναπτυξιακές τις προοπτικές– γερμανική οικονομία δεν έχει αντιστρέψει ακόμα τις πρωτοφανείς συνθήκες αποβιομηχανοποίησης των τελευταίων δύο ετών. Με τα σημερινά δεδομένα, η επικράτηση του κεντροδεξιού CDU/CSU θεωρείται εξασφαλισμένη, ωστόσο ο σχηματισμός μιας ακόμα ετερόκλητης κυβέρνησης συνεργασίας θεωρείται σχεδόν βέβαιος, καθώς η άνοδος των λαϊκίστικων κομμάτων στη χώρα –δηλαδή του AfD, το οποίο βρίσκεται στη δεύτερη θέση, αλλά και του BSW– δεν θα αφήσει άλλη επιλογή στον πιθανότερο επόμενο Γερμανό Καγκελάριο, Friedrich Merz, από το να συγκυβερνήσει με το SPD, ενώ πιθανώς να χρειαστεί εκ νέου και η συμβολή των Πράσινων.

Από την πλευρά του, ο Merz αναμένεται να υιοθετήσει μια αμιγώς φιλοευρωπαϊκή και φιλοδυτική εξωτερική πολιτική, και το 2025 αναμένεται να αποτελέσει το πρώτο έτος μετά από δεκαετίες κατά τη διάρκεια του οποίου το Βερολίνο θα αναβαθμίσει σε πρωτοφανή βαθμό τον ρόλο τον οποίο θα επιθυμεί να διαδραματίσει τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Η πολιτική κρίση στη Γαλλία

Σε αντίθεση με την περίπτωση της Γερμανίας, όπου η διεξαγωγή των πρόωρων εκλογών αναμένεται να δώσει μια λύση στην παρατεταμένη πολιτική αστάθεια του τελευταίου έτους, τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν διαφαίνεται το τέλος της παρατεταμένης πολιτικής κρίσης της γαλλικής πολιτικής σκηνής. Στην ουσία, το γαλλικό πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε απόλυτη σύγχυση από τις ευρωεκλογές του 2024 μέχρι και σήμερα, καθώς το αποτέλεσμα των πρόωρων κοινοβουλευτικών εκλογών του Ιουλίου οι οποίες διεξήχθησαν στον απόηχο του ευρωπαϊκού αποτελέσματος, έχει καταστήσει τον σχηματισμό μιας βιώσιμης κυβέρνησης συνεργασίας απολύτως αδύνατο.

Με δεδομένο πως οι ισορροπίες εντός της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης δεν είναι δυνατόν να αλλάξουν τουλάχιστον μέχρι και τα τέλη του καλοκαιριού –καθώς ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, δεν έχει τη δυνατότητα εκ νέου προκήρυξης πρόωρων εκλογών μέχρι τότε– οι πρώτοι μήνες του νέου έτους θα είναι εξαιρετικά κρίσιμοι για τον νέο Γάλλο Πρωθυπουργό, François Bayrou, όποιος θα κληθεί να ηγηθεί μιας πολιτικά αδύναμης και κοινοβουλευτικά ευάλωτης κυβέρνησης μειοψηφίας. Μετά την –προδιαγεγραμμένη– αποτυχία του Michel Barnier, το Παρίσι εξακολουθεί να ακροβατεί σε συνθήκες πλήρους πολιτικής αβεβαιότητας, οι οποίες φυσικά εξακολουθούν με τη σειρά τους να επηρεάζουν με τον πλέον αρνητικό τρόπο τη γαλλική οικονομία, της οποίας οι μακροοικονομικοί δείκτες εκτροχιάζονται συνεχώς περισσότερο.

Η εδραίωση – ή μη – του νέου καθεστώτος στη Συρία

Η ραγδαία πτώση του καθεστώτος του Bashar al-Assad μετά την επέλαση των τζιχαντιστών ανταρτών με ηγέτιδα δύναμη την τρομοκρατική οργάνωση Hay'at Tahrir al-Sham –και επικεφαλής τον νυν de facto κυβερνητικό επικεφαλής της Συρίας, Ahmed al-Sharaa– ανακάτεψε ακόμα περισσότερο τη γεωπολιτική τράπουλα της Μέσης Ανατολής. Κατά τη διάρκεια του 2025, το νέο συριακό καθεστώς θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια σειρά προκλήσεων, αποδεικνύοντας κατά πόσο αποτελεί μια όντως μετριοπαθέστερη εναλλακτική από το καθεστώς το οποίο διαδέχθηκε, αλλά και αποσαφηνίζοντας το μέλλον των διμερών σχέσεων μεταξύ της Μόσχας και της Δαμασκού· υπενθυμίζεται πως η Ρωσία εξακολουθεί να κατέχει δύο εξαιρετικά σημαντικές βάσεις εντός της συριακής επικράτειας. Με τα σημερινά δεδομένα, η Δύση διατηρεί στάση αναμονής, ενώ η Ρωσία πιέζει τη Συρία ώστε τα προνόμια τα οποία απολάμβανε η ρωσική κυβέρνηση υπό τον Assad να μη διαταραχθούν σε καθοριστικό βαθμό.

Ωστόσο, λόγω της κατάστασης της συριακής οικονομίας, η Δαμασκός έχει ανάγκη την άρση έστω και μερικών εκ των δυτικών κυρώσεων οι οποίες έχουν επιβληθεί στη Συρία, γεγονός που σημαίνει πως κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών ο Sharaa θα κληθεί να αποσαφηνίσει τον γεωπολιτικό του προσανατολισμό μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, θέτοντας το απλουστευμένα, σε μια εξέλιξη η οποία δεδομένα θα έχει τόσο περιφερειακές, όσο και παγκόσμιες επιπτώσεις.

Το ενδεχόμενο ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου

Το συγκεκριμένο γεγονός είναι προφανώς αδύνατο να προβλεφθεί, ωστόσο οι συνθήκες οι οποίες έχουν διαμορφωθεί σε διεθνές επίπεδο αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό τις πιθανότητες έτσι ώστε να προκύψει ένας πρωτοφανής παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος κατά τη διάρκεια του 2025. Για ακόμα μια φορά, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο αποτελεί το κρίσιμο σταυροδρόμι σε ότι αφορά τη συγκεκριμένη παγκόσμια κρίση, καθώς ως σημείο ανάφλεξης της ενδεχομένως να λειτουργήσει αύξηση των αμερικανικών δασμών στην εισαγωγή ευρωπαϊκών προϊόντων στην αμερικανική αγορά, την οποία έχει προαναγγείλει ο επόμενος Αμερικάνος Πρόεδρος.

Παράλληλα, η έντονη διμερής ένταση στις σίνο-ευρωπαϊκές σχέσεις με αφορμή την εφαρμογή υψηλών ευρωπαϊκών δασμών απέναντι στην εισαγωγή κινεζικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Κοινή Αγορά, έχει αυξήσει με τη σειρά της τις πιθανότητες μιας ακόμα μεγαλύτερης εμπορικής ρήξης μεταξύ των Βρυξελλών και του Πεκίνου. Από μόνες τους, οι δύο συγκεκριμένες συνθήκες αρκούν έτσι ώστε να διαταραχθούν σε μεγάλο βαθμό παγκόσμιες εμπορικές σχέσεις, με τον αντίκτυπο στις αγορές οι οποίες αναμένονται να επηρεαστούν ναι είναι πολυεπίπεδος, και πιθανότατα εξαιρετικά επώδυνος για τους καταναλωτές.

Η εφαρμογή νομοθετικών πλαισίων σε ό,τι αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις εταιρίες του Big Tech

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών, οι εξελίξεις στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης αποτελούν ίσως και τις σημαντικότερες διεθνώς σε ό,τι αφορά το μακροπρόθεσμο μέλλον της παγκόσμιας κοινότητας. Η εκτόξευση του κλάδου τόσο σε επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών, όσο και σε επίπεδο αύξησης του κύκλου εργασιών, αλλά και της χρηματιστηριακής αξίας των εταιρειών οι οποίες ειδικεύονται στην τεχνητή νοημοσύνη, είναι ενδεικτικές του μομέντουμ της Τέταρτης Τεχνολογικής Επανάστασης. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι επικυρίαρχες αρχές διεθνώς –με πρωτοπόρο την Ευρωπαϊκή Ένωση– έχουν πλέον προχωρήσει στον σχεδιασμό νομοθετικών πλαισίων έτσι ώστε να ρυθμίσουν τόσο την αγορά, όσο και την ανάπτυξη του κλάδου της τεχνητής νοημοσύνης, με γνώμονα την προστασία των πολιτών τους.

Κατά τη διάρκεια του νέου έτους αναμένεται να δοκιμαστεί ο βαθμός στον οποίο πρωτοφανείς –και εξαιρετικά φιλόδοξες– νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως το EU AI Act, θα πετύχουν όντως το συγκεκριμένο στόχο, οδηγώντας σε μια ασφαλή και παραγωγική ανάπτυξη του κλάδου, αλλά και στην εφαρμογή αυστηρών ρυθμιστικών κανόνων σε ότι αφορά την υιοθέτηση υπηρεσιών τεχνητής νοημοσύνης από τις αμερικανικές εταιρείες του Big Tech.

Οι αργεντινές βουλευτικές εκλογές (26/10)

Η – απροσδόκητη, σε έναν σημαντικό βαθμό – εκλογή του υπέρμαχου του κλασσικού οικονομικού φιλελευθερισμού, Χαβιέρ Μιλέι, στην προεδρία της χώρας είχε και αντιστοίχως απροσδόκητα θετικά αποτελέσματα για την αιωνίως παρακμάζουσα αργεντινή οικονομία. Έναν χρόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, και έπειτα από την υιοθέτηση μιας εξαιρετικά ιδεολογικής μακροοικονομικής πολιτικής –στο πλαίσιο της οποίας ο Αργεντίνος Πρόεδρος προέβη και σε μια σειρά εξαιρετικά επώδυνων μεταρρυθμίσεων– η αργεντινή οικονομία έχει αναπτύξει ένα αδιαμφησβήτητο θετικό μομέντουμ· η Αργεντινή παραμένει, φυσικά, σε κρίση, ωστόσο οι μακροοικονομικοί της δείκτες είναι πλέον ενθαρρυντικοί για τη συνέχεια.

Όμως, για την πλήρη εφαρμογή του προγράμματός του –και τη μείωση της πολιτικής επιρροής του περονισμού/κιρχνερισμού– ο Μιλέι έχει απόλυτη ανάγκη ένα θετικό αποτέλεσμα στις κοινοβουλευτικές εκλογές, καθώς το κόμμα του, LLA, αυτή τη στιγμή παραμένει μια μειοψηφική δύναμη εντός του αργεντινού κοινοβουλίου, γεγονός που περιορίζει τόσο τις κυβερνητικές του πρωτοβουλίες, όσο –κυρίως– τη δυνατότητα της διεθνούς κοινότητας ώστε να εξακριβώσει αν οι παρεμβάσεις στις οποίες έχει προχωρήσει –αλλά και εκείνες που έχει προγραμματίσει– αποτελούν όντως τη λύση, τουλάχιστον για την αργεντινή οικονομία, σε ένα πρωτοφανές οικονομικό πείραμα το οποίο αποτελεί η περίπτωση της προεδρίας Μιλέι. Υπενθυμίζεται, εξάλλου, πως ο Αργεντίνος Πρόεδρος πρωτοστάτησε στη σύναψη της ιστορικής εμπορικής συμφωνίας μεταξύ της κοινής αγοράς της Λατινικής Αμερικής Mercosur, και της Ευρωπαϊκής Κομισόν, με τις σχετικές διαπραγματεύσεις να είχαν επί της ουσίας κολλήσει για δύο δεκαετίες. Το 2025 αναμένεται να κρίνει κατά πόσο το πείραμα του Μιλέι θα διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα για την Αργεντινή –αλλά και την οικονομική επιρροή της Λατινικής Αμερικής– ή αν θα έχει άδοξη, για εκείνον, κατάληξη.

Οι εξελίξεις στον Σουδανέζικο Εμφύλιο Πόλεμο

Τέλος, το 2025 αναμένεται να αποτελέσει ένα καθοριστικό έτος σε ό,τι αφορά την ανθρωπιστική κρίση η οποία διαδραματίζεται στο Σουδάν από το 2023 μέχρι και σήμερα, καθώς ο Σουδανέζικος Εμφύλιος Πόλεμος έχει ήδη κοστίσει τη ζωή σε περίπου 150.000 πολίτες –σύμφωνα με τα ανώτατα όρια των εκτιμήσεων– τη στιγμή που περισσότεροι από επτά εκατομμύρια έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Σημειώνεται πως τόσο οι πιστές στο καθεστώς του Abdel Fattah al-Burhan, όσο και οι αντάρτες του RSF (Rapid Support Forces) έχουν διαπράξει σωρεία εγκλημάτων πολέμου, στην προσπάθεια τους ώστε να επικρατήσουν η μία έναντι της άλλης, με την ισορροπία των μεταξύ τους δυνάμεων ωστόσο να παραμένει παγιωμένη, παρατείνοντας τον όλεθρο.

Ο Σουδανέζικος εμφύλιος δεν έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας –καθώς οι σχετικές εξελίξεις δεν έχουν εξίσου σημαντικό γεωπολιτικό αντίκτυπο– ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία πως, όσο συνεχίζεται η σύγκρουση, τόσο περισσότερο περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Σαουδική Αραβία, αλλά και οι ΗΠΑ μαζί με την ΕΕ, θα κληθούν να παρέμβουν, κατά πάσα πιθανότητα μέσω εφαρμογής περεταίρω κυρώσεων απέναντι και στις δύο πλευρές, κατά τη διάρκεια του έτους.