Τραμπ 2.0: Γιατί η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ θα είναι διαφορετική από την πρώτη

Από τα χαράματα της 6ης Νοεμβρίου και μετά –όταν δηλαδή επισημοποιήθηκε το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών και η επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ έναντι της Δημοκρατικής Αντιπροέδρου, Κάμαλα Χάρις– οι δυναμικές εντός του διεθνούς συστήματος, τόσο συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά τις παράλληλες συγκρούσεις στην Ανατολική Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, όσο και σε ότι αφορά την ευρύτερη προσέγγιση των ΗΠΑ απέναντι στον κόσμο μακριά από τα σύνορα τους, έχουν αναδιαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό. Παράλληλα, στο εσωτερικό των ΗΠΑ, η επικράτηση του Τραμπ επισημοποιεί – πέραν πάσης αμφιβολίας – πώς οι πολιτικές θέσεις του νέου Αμερικάνου προέδρου, όσο και η προσωπική του κοσμοθεωρία απέναντι σε μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων για την αμερικανική κοινωνία, αποτελούν πλειοψηφικό ρεύμα· ο τέλειος εφιάλτης για τους Δημοκρατικούς ολοκληρώνεται.

Όπως πλέον έχει καταστεί σαφές, ο Τραμπ αποτελεί από μόνος του ένα πρωτοφανές πολιτικό φαινόμενο τόσο στην αμερικανική ιστορία, όσο ίσως και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αντίθεση με το 2016, όταν και επικράτησε απροσδόκητα έναντι της Χίλαρι Κλίντον, η φετινή του εμφατική επικράτηση και σε απόλυτο αριθμό ψήφων, πέρα από το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων – έχοντας μάλιστα ηττηθεί στο ενδιάμεσο το 2020 από τον Τζο Μπάιντεν – δημιουργεί από μόνη της τις κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε η δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο ναι έχει σημαντικές ποιοτικές διαφορές από την πρώτη. Σαφώς, ο Τραμπ δεν έχει αλλάξει σημαντικά τις θέσεις του απέναντι στα κρισιμότερα ζητήματα, συγκριτικά με εκείνες που είχε υιοθετήσει κατά το διάστημα 2016-2020· αυτό που έχει αλλάξει είναι πως ο ίδιος πλέον αποτελεί τον αδιαμφησβήτητο ιδεολογικό φορέα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις πρωτοβουλίες που αναμένεται να λάβει κατά τη διάρκεια των τεσσάρων επόμενων ετών

Τρμππ 2.0: Η δεύτερη θητεία και η εξωτερική πολιτική

Όταν ο Τραμπ ανέλαβε την προεδρία πίσω στο 2016, καλούνταν να διαδεχθεί τον εξαιρετικά δημοφιλή παγκοσμίως προκάτοχό του, Μπαράκ Ομπάμα, από ο οποίος προσωποποιούσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τις σταθερές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, όπως μεταξύ άλλων την παρουσία των ΗΠΑ μακριά από τα σύνορά τους, αλλά και τη διαρκή σύσφιξη των διπλωματικών και εμπορικών σχέσεων με τους παραδοσιακούς τους εταίρους. Στον τρέχοντα πολιτικό χρόνο ωστόσο, ο Τραμπ διαδέχεται έναν Πρόεδρο του οποίου το πολιτικό κεφάλαιο είναι κατακερματισμένο λόγω της αποτυχίας του να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις δύο παράλληλες συγκρούσεις στην Ανατολική Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Υπενθυμίζεται πως πίσω στο 2020, η επιστροφή του Μπάιντεν είχε ταυτιστεί με την επιστροφή της υπεράσπισης των παραπάνω σταθερών σε επίπεδο αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, με την θητεία του Τραμπ – η οποία καθορίστηκε από το νέο-απομονωτικό δόγμα το οποίο υιοθέτησε τόσο στην εξωτερική όσο και στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ – να μοιάζει ως απλώς μια άβολη παρένθεση σε ότι αφορά την προσέγγιση της Ουάσιγκτον σε διεθνές επίπεδο. Το αποτέλεσμα ωστόσο των εκλογών του 2024 στην πράξη ξηλώνει την πολιτική κληρονομιά του Μπάιντεν σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής – η οποία θεωρητικά αποτελούσε ένα από τα ισχυρότερα προσωπικά σημεία υπεροχής του – καθώς ο 45ος και 47ος Πρόεδρος των ΗΠΑ αναμένεται να υιοθετήσει εκ νέου το νέο-απομονωτικό του δόγμα, χωρίς ωστόσο να ανησυχεί πλέον για την όποια πίεση ενδεχομένως να του ασκήσει μια αντίθετη άποψη, τόσο εντός όσο και εκτός του κόμματός του· θέτοντάς το διαφορετικά ο Trump πλέον παίζει μόνος του.

Πιο συγκεκριμένα, έχοντας πλέον τόσο την εμπειρία από την πρώτη του θητεία, όσο και ένα πρωτοφανές πολιτικό μομέντουμ λόγω της συντριπτικής του νίκης έναντι της Χάρις – η οποία δεν πρότεινε τίποτα διαφορετικό συγκριτικά με τον Μπάιντεν σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής – ο Τραμπ αναμένεται να λάβει ο ίδιος πολύ περισσότερες πρωτοβουλίες σε ό,τι αφορά την προσέγγιση των ΗΠΑ σε σειρά διεθνών ζητημάτων, αντί να στραφεί στη συμβουλή και τις πρωτοβουλίες των συστημικών υφισταμένων του, όπως έκανε στην πρώτη του θητεία. Σε αντίθεση με το 2016, όταν ο Τραμπ είχε αρχικά διορίσει σε κρίσιμα πόστα ορισμένα προβεβλημένα στελέχη των Ρεπουμπλικάνων – όπως τον πρώην διευθυντή της CIA, Τζον Μπόλτον, τον οποίο εν τέλει απέλυσε, ή τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, ο οποίος δε θα επιστρέψει στη νέα κυβέρνηση των Ρεπουμπλικάνων – ο ίδιος έχει πλέον την αυτοπεποίθηση ώστε να χαράξει εκείνος την αμερικανική εξωτερική πολιτική όπως ο ίδιος επιθυμεί. Η επιλογή του – απόλυτα πιστού πλέον σε εκείνον – Γερουσιαστή από τη Φλόριντα, Μάρκο Ρούμπιο, ως Υπουργού Εξωτερικών, προμηνύει πως ο Τραμπ θα έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο σε ότι αφορά τις προτεραιότητες της Ουάσιγκτον τόσο απέναντι στους γεωπολιτικούς της συμμάχους – με τις διατλαντικές σχέσεις να αναμένονται να περάσουν σε μια παρατεταμένη φάση αστάθειας και καχυποψίας – όσο και απέναντι στους παραδοσιακούς της αντιπάλους, καθώς φαίνεται πρόθυμος να επενδύσει ακόμα περισσότερο στις προσωπικές του σχέσεις με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Σι Τζινπίνγκ, και τον Κιμ Γιονγκ Ουν. Σε αυτό το πλαίσιο, η υιοθέτηση μιας εξαιρετικά συγκρουσιακής στάσης απέναντι στους ευρωπαίους εταίρους των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την Ουκρανία, η εσκεμμένη αποδυνάμωση της επιρροής της Ουάσιγκτον εντός του ΝΑΤΟ, η παροχή πλήρους ελευθερίας στο Ισραήλ ώστε να κλιμακώσει τις επιχειρήσεις του σε Γάζα και Λίβανο, αλλά και οι – πιθανώς πρωτοφανείς παραχωρήσεις – στις οποίες αναμένεται να προχωρήσει απέναντι σε γεωπολιτικούς αντιπάλους των ΗΠΑ όπως τη Ρωσία, την Κίνα, και τη Βόρεια Κορέα, σε ότι αφορά τις επεκτατικές τους βλέψεις, συγκεντρώνουν πολύ σημαντικές πιθανότητες ώστε να πραγματοποιηθούν.

Τραμπ 2.0: η δεύτερη θητεία και η επέλαση των Ρεπουμπλικάνων

Αν η δεύτερη θητεία του Τραμπ ουσιαστικά θεμελιώσει την πολιτική κουλτούρα του δόγματος «America First» – το οποίο ο ίδιος προσωποποιεί – σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, τότε παράλληλα η επιστροφή του στον Λευκό Οίκο αναμένεται να ταυτιστεί και με την επέλαση του κοινωνικού συντηρητισμού στο εσωτερικό της χώρας. Η σαρωτική νίκη του απέδειξε πως η πλειοψηφία της αμερικανικής κοινωνίας απορρίπτει πλέον τις – συχνά διχαστικά ηθικοπλαστικές – θέσεις και προτεραιότητες των Δημοκρατικών σε μια σειρά κοινωνικών ζητημάτων, όπως είναι τα δικαιώματα των παράνομων μεταναστών στη χώρα, η προτεραιοποίηση της πράσινης μετάβασης, η σταδιακή απεξάρτηση από τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας, η εξασφάλιση του δικαιώματος στην έκτρωση σε ομοσπονδιακό επίπεδο, η διατήρηση των εταιρικών φόρων σε υψηλό επίπεδο, και, φυσικά,  η σχεδόν σταυροφορική προσήλωση στο δόγμα της συμπεριληπτικότητας – ή της woke κουλτούρας, θέτοντας το απλούστερα. Η επιστροφή του Τραμπ στην προεδρία αναμένεται να ταυτιστεί με την υιοθέτηση πολιτικών οι οποίες θα έρχονται σε πλήρη σύγκρουση με τις δομικές πολιτικές θέσεις των Δημοκρατικών· μια γρήγορη ματιά μόνο στις προεκλογικές δεσμεύσεις του νέου Αμερικάνου προέδρου αρκεί να αναδείξει το πολιτικό – αλλά, κυρίως, το πολιτισμικό – χάσμα το οποίο αναμένεται να χωρίζει την επόμενη αμερικανική κυβέρνηση από την απερχόμενη, αλλά και εκείνη που θα είχε προκύψει εφόσον επικρατούσε η Χάρις.

Το σημείο κλειδί σε ότι αφορά τις αλλαγές τις οποίες θα φέρει η δεύτερη θητεία του Τραμπ σε εθνικό επίπεδο είναι πως, σε αντίθεση με το 2016, η φορά με την οποία εξελέγη, και η υπεροχή των θέσεων του στο εκλογικό σώμα, αποτυπώνεται πλήρως και στην ευρύτερη δυναμική του κόμματός του. Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας, παρότι η ιδιοσυγκρασία του, αλλά και ορισμένες από τις θέσεις τις οποίες υιοθέτησε, μονοπώλησαν το ενδιαφέρον τόσο της διεθνούς κοινότητας όσο και του αμερικανικού εκλογικού σώματος, ωστόσο ο ίδιος δεν αποτελούσε ακόμα τον αδιαμφισβήτητο ιδεολογικό διαμορφωτή του ρεπουμπλικανικού κόμματος· παρότι η πολιτική επιρροή των μετριοπαθών Ρεπουμπλικάνων – όπως, για παράδειγμα, του Γερουσιαστή από τη Γιούτα και υποψήφιου Προέδρου στις εκλογές του 2012, Μιτ Ρόμνεϊ – συρρικνωνόταν συνεχώς, εν τούτοις η σχέση του Τραμπ με το κόμμα του δεν ήταν απολύτως αρμονική. Στον τρέχοντα πολιτικό χρόνο ωστόσο, ο Τραμπ καθορίζει μονομερώς τον ιδεολογικό άξονα του κόμματος του, με την επιρροή των λεγόμενων RINOs (Republicans In Name Only) να έχει επί της ουσίας εξαλειφθεί. Τίποτα δεν συνοψίζει περισσότερο τη συγκεκριμένη συνθήκη από την επιλογή του Γερουσιαστή από το Οχάιο, Τζέι Ντι Βανς, ως τον Αντιπρόεδρο του – όταν το 2016 είχε επιλέξει το Γερουσιαστή από την Ιντιάνα, Μάικ Πενς, ώστε εκείνος να λειτουργήσει ως σύνδεσμος μεταξύ του Λευκού Οίκου και των Ρεπουμπλικανικών αντιπροσωπειών στο Κογκρέσο. Με άλλα λόγια, ο Τραμπ, δεν χρειάζεται να συνδιαλλαγή με κανένα στέλεχος τον Ρεπουμπλικάνων·  πλέον εκείνοι χρειάζονται τον Τραμπ.

Έχοντας πετύχει την πολυπόθητη κυβερνητική trifecta μετά την εξασφάλιση της πλειοψηφίας τόσο στη Γερουσία, η συντριπτική πλειοψηφία των πρωτοβουλιών του Τραμπ αναμένονται να υλοποιηθούν χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα τουλάχιστον μέχρι και τις επόμενες εκλογές και για τα δύο σώματα σε δύο χρόνια. Η συγκεκριμένη συνθήκη σημαίνει πως ο νέος Πρόεδρος πλέον μπορεί να προχωρήσει σε δομικές μεταρρυθμίσεις όπως την απέλαση εκατοντάδων χιλιάδων παράνομων μεταναστών, την επανεπένδυση στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, την κατάργηση πλαισίων συμπεριληπτικότητας τύπου DEI (Diversity-Equality-Inclusion), αλλά και σε ορισμένες διφορούμενες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις  οι οποίες θα ικανοποιήσουν τα συντηρητικότερα τμήματα του αμερικανικού εκλογικού σώματος, με τα οποία παρότι ο Τραμπ έχει αποφύγει να ταυτιστεί πλήρως, εντούτοις γνωρίζει πώς χρειάζεται τη στήριξή τους σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, το γεγονός πως κατά τη διάρκεια της δεύτερης του θητείας ο Τραμπ αναμένεται να επιλέξει ακόμα δύο δικαστές ώστε να υπηρετήσουν στο Ανώτατο Δικαστήριο – μετά τους τρεις που είχε επιλέξει κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας – αναμένεται να διαφυλάξει στο διηνεκές τη στροφή προς τον κοινωνικό συντηρητισμό την οποία προσωποποιεί.

Η επιβεβαίωση της αβεβαιότητας

Ήδη από την πρώτη του θητεία στον Λευκό Οίκο, η διεθνής κοινότητα γνωρίζει πως ο Τραμπ μπορεί να είναι απρόβλεπτος, και να προχωρήσει σε κινήσεις οι οποίες είτε αψηφούν τις σταθερές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, είτε αποτελούν κοινωνικές τομές σε εσωτερικό επίπεδο οι οποίες ωστόσο αποδεδειγμένα εκφράζουν μια σιωπηλή – και πολιτισμικά συντηρητική – πλειοψηφία, δημιουργώντας αναπόφευκτες αντιδράσεις στο εκλογικό σώμα των αστικών κέντρων ανά τις ΗΠΑ, και των παράκτιων πολιτειών. Σε κάθε περίπτωση, παρότι είναι εξαιρετικά νωρίς ώστε να πραγματοποιήσουμε ακριβείς προβλέψεις σχετικά με συγκεκριμένες κινήσεις τις οποίες αναμένεται να προχωρήσει ο Τραμπ τόσο σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, όσο και σε ό,τι αφορά το εσωτερικό της χώρας, αυτό που είναι πλέον αδιαμφησβήτητο είναι πως εκείνος αποτελεί την επιλογή της πλειοψηφίας του αμερικανικού εκλογικού σώματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την παράταση της αβεβαιότητα την οποία προκάλεσε η επικράτηση του. Ειρωνικά, ο Τραμπ, ο οποίος για τους αντιπάλους του προσωποποιεί έναν υπαρξιακό εχθρό εναντίον της δημοκρατίας, οφείλει τη φόρα με την οποία επανέρχεται στο Λευκό Οίκο ακριβώς στην πειστική πλειοψηφία την οποία κέρδισε την τρίτη φορά που διεκδίκησε την αμερικανική προεδρία, και η δεύτερη του θητεία αναμένεται να διαφέρει από την πρώτη όχι τόσο σε επίπεδο θέσεων, αλλά στον βαθμό που ο ίδιος θα είναι απολύτως προσηλωμένος – και πλέον ικανός – να τις υλοποιήσει.