Εκλογές ΗΠΑ 2024: Η πραγματικότητα έναντι της ιδεολογίας

Για ακόμη μία φορά οι δημοσκόποι διαψεύστηκαν. Το περιβόητο «ντέρμπι», η «μάχη στήθος με στήθος», που θα κρατούσε μέρες μέχρι να δώσει ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα καθαρού νικητή των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, δεν συνέβη ποτέ. Ο Ντόναλντ Τραμπ σάρωσε σε ψήφους και τα 7 «swing states», τις πολιτείες που καθορίζουν τον νικητή βάσει του εκλογικού συστήματος των ΗΠΑ. Ο Τραμπ συγκέντρωσε συνολικά 312 ψήφους στο κολέγιο των εκλεκτόρων, ενώ επικράτησε και στο «Public Vote», δηλαδή τη λαϊκή ψήφο, με διαφορά άνω των 3,5 εκατ. έναντι της Κάμαλα Χάρις.

Οι ιδεολογίες και ο αιτιακός πυρήνας της νίκης Τραμπ

Από την ανακοίνωση της νίκης Τραμπ νωρίς το πρωί της Τετάρτης, έχει ήδη ξεκινήσει η προσπάθεια «ακτινογραφίας» του αποτελέσματος. Τα αμερικανικά μίντια, που πρόσκεινται στην πλευρά των Δημοκρατικών, εμφανίστηκαν με αμήχανη έως πένθιμη διάθεση απέναντι στη νίκη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Είναι δυνατόν οι «basket of deplorables», οι «Garbage», οι «υποστηρικτές ενός νέου Χίτλερ» να επικράτησαν και μάλιστα με άνεση; Η «βαθιά Αμερική», η αποτραβηγμένη από τις επιχειρηματικές, καλλιτεχνικές και δημοσιογραφικές ελίτ, αποφάσισε, και μάλιστα χωρίς δισταγμό. Οι celebrities που δήλωσαν δημόσια την υποστήριξή τους στην Κάμαλα Χάρις μάλλον κακό της έκαναν παρά καλό. Σε παλαιότερο άρθρο του, το περιοδικό «Foreign Policy» είχε αποκαλέσει τις πολιτείες των ΗΠΑ «διαφορετικούς πλανήτες». Το ίδιο μπορεί σίγουρα να ειπωθεί και για τον κόσμο των πολυεκατομμυριούχων αστέρων με τον κόσμο των κατοίκων της Νεβάδα, της Αριζόνα ή του Μίσιγκαν. 

«Η Woke κουλτούρα ηττήθηκε», αυτό είναι ένα βασικό επιχείρημα στις μέχρι τώρα πρώιμες αναλύσεις για την ερμηνεία επικράτησης του Τραμπ. Αυτό ωστόσο είναι προς συζήτηση. Οι υποστηρικτές της Κάμαλα Χάρις την υπερασπίζονται, τονίζοντας πως η ίδια διατήρησε έναν εξαιρετικά μετριοπαθή λόγο στην καμπάνια της, χωρίς να χαϊδεύει πολύ τα αυτιά των ζηλωτών της πολιτικής των ταυτοτήτων, του κοινωνικού φύλου και της κοινωνικής αποδόμησης. Η ίδια φαίνεται όντως να κράτησε κάποιες αποστάσεις από αυτές τις πολιτικές φατρίες, φοβούμενη προφανώς τον εκλογικό αντίκτυπο. Όμως, το πρώτο θέμα είναι το πώς προσπάθησε η ίδια να παρουσιαστεί και ένα άλλο το πώς έχει εντυπωθεί η πολιτική της παρουσία στα μάτια των Αμερικανών ψηφοφόρων. Ένα βασικό συμπέρασμα από την αποτυχία της Χάρις είναι πως το Δημοκρατικό Κόμμα φάνηκε εντυπωσιακά αδύναμο να αποκτήσει ξανά επαφή με την εκλογική του βάση.

Οι Δημοκρατικοί μοιάζουν εν ολίγοις να έχουν αποκοπεί από τη λαϊκή βάση τους. Όσο κι αν χαίρουν της υποστήριξης των μιντιακών κολοσσών, των celebrities και των δημοσιογράφων, φαίνεται πως αυτό πλέον δεν εκπέμπει αίγλη, προοπτική και δυνατότητες, αλλά ελιτισμό και κακώς εννοούμενο «καθεστωτισμό», σε μια χώρα στην οποία ο άνοδος του Τραμπ συνέπεσε  με την έξαρση του αντισυστημισμού, της συνωμοσιολογίας και των fake news. Η Χάρις δεν κατάφερε λοιπόν να απαλλαγεί από το φάντασμα του ριζοσπαστικού αριστερού «wokism», που πλανιόταν συνεχώς από πάνω της, με τις ευλογίες των Ρεπουμπλικάνων φυσικά, οι οποίοι υπενθύμιζαν με κάθε ευκαιρία τις συνδέσεις των Δημοκρατικών με τις ακροαριστερές ορέξεις.

Η συζήτηση περί ιδεολογιών είναι ενδιαφέρουσα, δεν είναι όμως σε καμία περίπτωση ο αιτιακός πυρήνας της νίκης Τραμπ. Αυτός δεν είναι άλλος από την ίδια την πραγματικότητα. Τα βασικά κίνητρα των ψηφοφόρων, με βάση τα έως τώρα στοιχεία, είναι η οικονομία και η παράνομη μετανάστευση. Η πλειοψηφία των ψηφοφόρων δεν φαίνεται να ικανοποιήθηκε από τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Μπάιντεν για τον πληθωρισμό και την ακρίβεια, δεν είδε αύξηση στο εισόδημα και την αγοραστική της δύναμη. Το εντυπωσιακό είναι πως σημαντικό μέρος φυλετικών μειονοτήτων έδωσε την ψήφο του στον Τραμπ. Η παράνομη μετανάστευση φοβίζει πλέον και τους νόμιμους μετανάστες, δεν υπάρχει αρκετός χώρος για όλους να χτίσουν το «house upon a hill» του αμερικανικού ονείρου. Τα ζητήματα αυτά η Χάρις τα διαχειρίστηκε άτσαλα σε συνεντεύξεις, συχνά με αμήχανα γελάκια και προσπάθεια συμπονετικής κατανόησης. Και ο Τραμπ; «Drill baby, drill!», όπως το έθεσε ωμά και ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς. Η επιστροφή μεγάλου μέρους της παραγωγής στο πετρέλαιο ως πηγής ενέργειας, ο προστατευτισμός στην οικονομία με δασμούς στον μεγάλο εχθρό, την Κίνα, και μια αποφασιστική «σκούπα» παράνομων μεταναστών φαίνεται πως προσλήφθηκαν ως πειστικό πακέτο μεταρρυθμίσεων για τον αμερικανικό λαό.

Μένει να φανεί τι θα αφήσει στην Ιστορία η προεδρία Τραμπ κι αν σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής ριζοσπαστισμού στην αμερικανική πολιτική σκηνή. Το βέβαιο είναι πως κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει ότι τον Ντόναλντ Τραμπ τον αφορά πρώτα και κύρια η δική του πολιτική επιβίωση. Επιβίωση ανεξαρτήτως παγκόσμιων συνεπειών (ο καταστροφικός χειρισμός της πανδημίας Covid-19, η απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το κλίμα το 2016). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ο «τραμπισμός» περιέχει το όνομα του εμπνευστή του: ο Τραμπ έχει ως προτεραιότητα τον εαυτό του και την υστεροφημία που οραματίζεται, όχι τις παραδοσιακές ρεπουμπλικανικές αξίες και στοχεύσεις.