Πόλεμος της Αλγερίας: Εβδομήντα χρόνια από την αρχή του πολέμου

Ο Πόλεμος της Αλγερίας μεταξύ της Γαλλίας και των αλγερινών κινημάτων ανεξαρτησίας ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1954 και οδήγησε στην ανεξαρτησία της Αλγερίας. Ο ανταρτοπόλεμος κατά του γαλλικού στρατού διήρκεσε οκτώ χρόνια και συνοδευόταν από τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον πολιτών και αντιτρομοκρατικές ενέργειες εκ μέρους των Γάλλων. Ο πόλεμος αυτός, από τους σκληρότερους αντιαποικιακούς αγώνες της σύγχρονης εποχής, ξεκίνησε με 800 άνδρες και υποτυπώδη εξοπλισμό, για να εξελιχθεί στο ισχυρό ανταρτικό κίνημα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (FLN: Front de Libération Nationale), το οποίο, με τη στήριξη αρχικά του Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ και στη συνέχεια άλλων αφρικανικών ριζοσπαστικών καθεστώτων και της Σοβιετικής Ένωσης επεκτάθηκε και άρχισε βομβιστικές επιθέσεις στο Αλγέρι. Η κρίση στην Αλγερία συμπαρέσυρε τη μητροπολιτική Γαλλία, όπου τα κυβερνητικά σχήματα διαδέχονταν το ένα το άλλο.

Στο μεταξύ, στην Αλγερία, υπήρχε κοινότητα των Γάλλων που θεωρούσε τη χώρα πατρίδα της: πολλοί έμεναν εκεί για τρεις ή τέσσερις γενιές. Οι Γάλλοι, οι επιλεγόμενοι pieds noirs, επεδίωκαν την ένωση της Αλγερίας με τη μητρόπολη, αλλά ο Ντε Γκωλ πρότεινε στους Αλγερινούς να αποφασίσουν οι ίδιοι για την τύχη τους με δημοψήφισμα, υπό τον όρον «κατάπαυση των εχθροπραξιών και μια ειρηνική τετραετία». Τότε, οι οργανώσεις των λευκών συγκρότησαν την «Επιτροπή Συνεργασίας των Εθνικών Κινημάτων» και βρέθηκαν αντιμέτωποι με την κυβέρνηση του Ντε Γκωλ, ιδιαίτερα όταν στις 22 Ιανουαρίου του 1960 καθαιρέθηκε ο στρατηγός Jacques Massu: ο Massu είχε αναλάβει από το 1957 την καταστολή του FLN στην ευρύτερη περιοχή του Αλγερίου, χρησιμοποιώντας βία και ασκώντας κριτική στην πολιτική του Ντε Γκωλ. Ακολούθησαν οδομαχίες μεταξύ Αλγερινών και Γάλλων αποίκων, αλεξιπτωτιστών και χωροφυλακής με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 14 χωροφύλακες και 6 στασιαστές· 132 άτομα τραυματίστηκαν. Κηρύχθηκε γενική απεργία στο Αλγέρι και στο Οράν.

Στο Παρίσι οι συσκέψεις διαδέχονταν η μία την άλλη και ο Ντε Γκωλ απέφυγε να διατάξει επίθεση εναντίον των στασιαστών. Στις 29 Ιανουαρίου 1960 απηύθυνε ένα ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό μήνυμά του προς το έθνος, στο οποίο επέκρινε το FLN αλλά και τις οργανώσεις των αποίκων. Την 1η Φεβρουαρίου έληξε η «εβδομάδα των οδοφραγμάτων», αλλά η αναμέτρηση κλιμακώθηκε. Στις 8 Ιανουαρίου του 1961, στο γενικό δημοψήφισμα για τη μελλοντική σχέση της Αλγερίας με τη Γαλλία, το 75% των Γάλλων ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ της πολιτικής Ντε Γκωλ για ανεξαρτησία της αποικίας, ενώ στην ίδια την Αλγερία —όπου το δημοψήφισμα είχε αρχίσει δύο ημέρες νωρίτερα— μόνο το 39% ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας. Προκειμένου να προληφθούν ταραχές, μετέβησαν στην Αλγερία ισχυρές γαλλικές δυνάμεις.

Η τελευταία χρονιά της αποικιοκρατίας ήταν επεισοδιακή στην Αλγερία. Στις 21 Απριλίου του 1961 ξέσπασε πραξικοπηματικό κίνημα στρατηγών και μιας Οργάνωσης με το όνομα Μυστικός Στρατός, το οποίο απέτυχε, ενώ τον Ιούλιο το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (FLN) κάλεσε τους οπαδούς του σε διαδηλώσεις εναντίον της προτεινόμενης «διαίρεσης» της Αλγερίας. Στις 9 Σεπτεμβρίου ο Ντε Γκωλ γλίτωσε από θαύμα στην πρώτη απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, την ώρα που μετέβαινε στο Κολομπέ λε ντεζ Εγκλίζ, ενώ στην Αλγερία άρχισε να εκτυλίσσεται μάχη για την εξουσία μεταξύ των σκληροπυρηνικού Μπεν Κεντά και του Αχμέντ Μπεν Μπελά. Η έβδομη επέτειος της αλγερινής εξέγερσης, στις 31 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 1961, βάφτηκε με αίμα: 80 νεκροί. Στο μεταξύ, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα των στρατηγών της Αλγερίας, ο Ντε Γκωλ προέβη σε εκτεταμένες εκκαθαρίσεις στο στράτευμα, επισπεύδοντας την ανεξαρτησία των Αλγερινών και τη φυγή των Γάλλων από την Αλγερία.

Στις 8 Φεβρουαρίου του 1962, η γαλλική αριστερά πραγματοποίησε διαδηλώσεις οι οποίες κατέληξαν σε συγκρούσεις με την αστυνομία: 83 διαδηλωτές τραυματίστηκαν, ενώ 8 άτομα έχασαν τη ζωή τους όταν το πλήθος παγιδεύτηκε από τους αστυνομικούς σε κλειστή είσοδο σταθμού του μετρό. Εν όψει του τερματισμού του πολέμου στην Αλγερία, οι βομβιστές της Οργάνωσης Μυστικός Στρατός τρομακρατούσαν το Παρίσι, βάλλοντας εναντίον κυβερνητικών στόχων, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Πολιτισμού Αντρέ Μαλρώ. Ο στόχος τους πάντως παρέμενε ο ίδιος ο Σαρλ ντε Γκωλ, ο οποίος έθεσε στην κρίση του γαλλικού λαού το μέλλον της Αλγερίας. Με συντριπτική πλειοψηφία (90,7%) οι Γάλλοι τάχθηκαν υπέρ της ανεξαρτησίας της αποικίας. Αλλά και πάλι, η κατάσταση δεν ηρέμησε. Το Αλγέρι έγινε θέατρο σφοδρών συγκρούσεων, όταν ο γαλλικός στρατός επιχείρησε να διαλύσει στις 26 Μαρτίου του 1962 πορεία διαμαρτυρίας Γάλλων εποίκων για τα μέτρα κατά της Οργάνωσης Μυστικός Στρατός: στις συμπλοκές σκοτώθηκαν 37 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 131. Η ανεξαρτησία της Αλγερίας ήταν, όμως, αναπόφευκτη και ανακηρύχθηκε στις 3 Ιουλίου του 1962.