Οι οπαδοί του Τραμπ: Μία ακτινογραφία στο σκοτεινό σύμπαν του MAGA

Η Κάμαλα Χάρις στο ένα (και μοναδικό) debate των δύο υποψηφίων είχε πει: Αν θέλετε να καταλάβετε ποιος είναι ο Ντόναλντ Τραμπ, δεν έχετε παρά να παρακολουθήσετε μία από τις ομιλίες του.

Η Χάρις -σκοπίμως- είχε προσθέσει μία παράμετρο: Οι συγκεντρώσεις του Τραμπ είναι μία τόσο κουραστική διαδικασία, που πολλοί αποχωρούν. Σκοπίμως, διότι ερέθισε το ογκώδες «εγώ» του αντιπάλου της, κάνοντάς τον να ξεφύγει από το (όποιο...) πλάνο και να γίνει ο -χωρίς φραγμούς- εαυτός του (λίγα λεπτά μετά, έκανε την περιβόητη καταγγελία για τους μετανάστες που τρώνε σκύλους και γάτες).

Το ποιος είναι ο Τραμπ, τι εκπροσωπεί, ποια η αισθητική και η ηθική του βάση, είναι γνωστό. Το έχουν πει, άλλωστε, οι στενότεροι συνεργάτες του, κατά την πρώτη του θητεία. Πολλοί εξ αυτών, όπως ο στρατηγός Μαρκ Μίλι, ο Τζον Κέλι, ο Μαρκ Εσπερ, ο Μαρκ Πομπέο, ο Τζον Μπόλτον και άλλοι, περιέγραψαν τον Τραμπ ως άτομο που δεν διαθέτει τις απαραίτητες ποιότητες για τον ρόλο του προέδρου. Ακόμα και ο πρώην αντιπρόεδρός του, Μάικ Πενς, είναι απέναντί του.

Σε μία σειρά από δηλώσεις, συνεντεύξεις, αποκαλύψεις σε βιβλία έχουν αποκαλύψει ότι ο Τραμπ είναι:

• Απειλή για τη Δημοκρατία: Πρώην αξιωματούχοι, κυρίως εκείνοι που κατείχαν υψηλές στρατιωτικές ή θέσεις εθνικής ασφάλειας, υποστηρίζουν ότι οι πράξεις του Τραμπ -όπως η αντίδρασή του στην επίθεση στο Καπιτώλιο- αποτελούν σημαντική απειλή για τις δημοκρατικές αρχές και το κράτος δικαίου. Ο Κέλι είχε πει ότι ο Τραμπ «συνιστά τον ορισμό του φασίστα».
• Ανεπαρκής γνώση: Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, μεταξύ άλλων, έχει δηλώσει δημόσια ότι ο Τραμπ συχνά έδειχνε περιορισμένη κατανόηση των διεθνών ζητημάτων και της ιστορίας, κάτι που εμπόδιζε την ικανότητά του να ηγείται αποτελεσματικά. Δεν έχει κρύψει, επίσης, την τάση του να θαυμάζει αυταρχικούς ηγέτες.
• Ανεντιμότητα: Αξιωματούχοι, όπως ο πρώην διευθυντής του FBI Τζέιμς Κόμι, υπογράμμισε τις επανειλημμένες ψευδείς δηλώσεις του για τις εκλογές του 2020 και άλλα ζητήματα.
• Λάθος αντιλήψεις: Αρκετοί πρώην σύμβουλοι εξέφρασαν τον έντονο προβληματισμό τους για την τάση του Τραμπ να δίνει προτεραιότητα στην πίστη προς τον ίδιο παρά προς το Σύνταγμα ή τη χώρα, τονίζοντας περιπτώσεις όπου εκτιμούν ότι ήθελε να θέσουν τον πρόεδρο (τον εαυτό του δηλαδή) πάνω από τον όρκο τους. Ενδεικτική είναι η αποκάλυψη του Κέλι (που διετέλεσε προσωπάρχης του Λευκού Οίκου), ότι ο Τραμπ ήθελε οι «στρατηγοί του» να έχουν την ίδια πίστη προς τον ίδιο, όπως είχαν οι αντίστοιχοι στρατηγοί για τον Χίτλερ (όπως αυτό, τέλος πάντων, εξελίσσεται στο μυαλό του Τραμπ).
• Χαοτική και απειθάρχητη συμπεριφορά: Πρώην αξιωματούχοι, όπως ο Τζον Κέλι, περιγράφουν τον Τραμπ ως παρορμητικό, που συχνά προκαλούσε χάος τόσο εντός της κυβέρνησης όσο και μεταξύ των διεθνών συμμάχων.
• Έλλειψη ακεραιότητας: Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στην κριτική των πρώην αξιωματούχων είναι το προσωπικό συμφέρον του Τραμπ και η τάση του να λαμβάνει αποφάσεις με βάση το προσωπικό του όφελος και όχι για το καλό της χώρας.

Ο Τραμπ είναι γνωστός -πολύ περισσότερο απ' όσο ήταν το 2016, όταν έμπαινε ως outsider στην κούρσα- ως ο απρόβλεπτος παράγοντας. Το ερώτημα, στα χείλη πολλών, είναι το πού οφείλεται αυτή η ανθεκτικότητα. Ποιοι είναι οι οπαδοί και εν δυνάμει ψηφοφόροι του, αυτοί που γεμίζουν τους χώρους όπου μιλάει; Το 2016 τον ψήφισαν περί τους 63 εκατ. ανθρώπους. Το 2020 ο αριθμός αυτός έφτασε τα 74 εκατομμύρια. Σε όλο αυτό το διάστημα, ο Τραμπ ήταν... ο εαυτός του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Κι όμως, το κίνημα MAGA μεγάλωσε. Κι ο Τραμπ βρίσκεται στο κατώφλι του Λευκού Οίκου.

Ποιοι είναι οι οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ;

Οι υποστηρικτές του Τραμπ είναι μια πολυποίκιλη ομάδα, η οποία συνδέεται από κοινές ανησυχίες γύρω από την οικονομική κατάσταση, τις κοινωνικές αξίες και την πεποίθηση ότι η παραδοσιακή πολιτική δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες και τις προτεραιότητές τους. Η βάση υποστηρικτών του Τραμπ είναι μία από τις πιο αφοσιωμένες στη σύγχρονη πολιτική σκηνή.

Ειδικότερα, το κίνημα MAGA (Make America Great Again) είναι ο σκληρός πυρήνας των υποστηρικτών του πρώην προέδρου. Παρά τη μεγαλοαστική καταγωγή και τον πολυτελή τρόπο ζωής του, ο Τραμπ κατάφερε να γίνει αντιληπτός ως ο εκπρόσωπος των πιο περιθωριοποιημένων και οργισμένων πολιτών, που τον αντιλαμβάνονται σαν υπερασπιστή έναντι των απειλών για τη διατήρηση της αμερικανικής ταυτότητας και παράδοσης.

Οι ομάδες που απαρτίζουν τη βάση του MAGA:

Εκπρόσωποι της εργατικής τάξης: Ένας μεγάλος αριθμός υποστηρικτών του προέρχεται από την εργατική τάξη, ειδικά από λευκούς χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση. Βλέπουν τον Τραμπ ως υπερασπιστή των οικονομικών τους συμφερόντων, όπως τις θέσεις εργασίας στη βιομηχανία και τις μικρές επιχειρήσεις. Θεωρούν ότι η παγκοσμιοποίηση έχει βλάψει την οικονομική τους κατάσταση και πιστεύουν ότι ο Τραμπ μάχεται για πολιτικές, όπως οι δασμοί και οι φοροαπαλλαγές, που τους ευνοούν.

Συντηρητικοί Χριστιανοί: Ευαγγελικοί και άλλοι θρησκευτικά συντηρητικοί στηρίζουν τον Τραμπ λόγω των θέσεών του σε ζητήματα όπως οι αμβλώσεις και η τοποθέτηση συντηρητικών δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο. Παρά τις προσωπικές του αντιφάσεις, τον βλέπουν ως υπερασπιστή των ηθικών και πολιτιστικών τους αξιών.

Οπαδοί λαϊκιστικών και εθνικιστικών τάσεων: Αυτή η ομάδα υποστηρίζει το «Πρώτα η Αμερική», αντιδρώντας σε πολιτικές μετανάστευσης που θεωρούν ότι απειλούν τις αμερικανικές θέσεις εργασίας και τις τοπικές κοινότητες. Δίνουν έμφαση στην εθνική κυριαρχία, την προστασία των εθνικών οικονομικών συμφερόντων και την ασφάλεια των συνόρων. Ο Τραμπ, στην εκστρατεία του 2024, υπερθεμάτισε περί της μεταναστευτικής απειλής.

Κάτοικοι αγροτικών περιοχών και μικρών πόλεων: Το μήνυμα του Τραμπ βρίσκει απήχηση σε αγροτικές περιοχές και προάστια, όπου οι άνθρωποι αισθάνονται παραμελημένοι από πολιτικές που εστιάζουν στις αστικές περιοχές. Το λαϊκιστικό του ύφος προσελκύει πολίτες σε συντηρητικές πολιτείες που θέλουν να διατηρήσουν τις παραδοσιακές τους αξίες και τον τρόπο ζωής τους.

Ψηφοφόροι κατά του κατεστημένου: Πολλοί υποστηρικτές του αισθάνονται απογοητευμένοι από τις παραδοσιακές δομές και βλέπουν τον Τραμπ ως έναν άνθρωπο εκτός συστήματος που αμφισβητεί τις πολιτικές ελίτ. Θεωρούν ότι αντιτίθεται στους «πολιτικούς καριέρας» και μάχεται για την αποδυνάμωση των παλιών δομών εξουσίας.

Πλούσιοι και συντηρητικοί μεγαλοεπιχειρηματίες: Οι οικονομικές πολιτικές του Τραμπ, όπως η απορρύθμιση και οι φοροαπαλλαγές, προσελκύουν επιχειρηματίες και άτομα με υψηλότερο εισόδημα. Θεωρούν ότι αυτές οι πολιτικές ενισχύουν την οικονομική ανάπτυξη και την επιχειρηματική βιωσιμότητα, βλέποντας τον Τραμπ ως προστάτη των οικονομικών τους συμφερόντων.

Άτομα που αντιτίθενται στην πολιτική ορθότητα: Ορισμένοι υποστηρικτές εκτιμούν την ευθύτητα του Τραμπ και την απόρριψη της πολιτικής ορθότητας, την οποία θεωρούν ως περιοριστική για την ελευθερία του λόγου. Επαινούν το θάρρος του να εκφράζει ανοιχτά τις απόψεις του, ακόμη και όταν είναι αμφιλεγόμενες.

Οπαδοί θεωριών συνωμοσίας: Μια μερίδα υποστηρικτών του Τραμπ επηρεάζεται από θεωρίες συνωμοσίας ή εναλλακτικά μέσα που στηρίζουν τους ισχυρισμούς του, ιδίως γύρω από την ακεραιότητα των εκλογών και την κυβερνητική καταπίεση. Αυτή η ομάδα δυσπιστεί απέναντι στα παραδοσιακά ΜΜΕ, θεωρώντας τον Τραμπ σαν μία αντισυστημική φωνή.

Τι πιστεύουν οι οπαδοί του Τραμπ;

Η καλλιέργεια μιας σχέσης «θύματος-υπερασπιστή»
Ένας από τους βασικούς λόγους της στενής σχέσης του Τραμπ με τους υποστηρικτές του είναι η αφήγηση που τον παρουσιάζει, μαζί με τους οπαδούς του, ως «θύμα» ενός διεφθαρμένου συστήματος. Σε συγκεντρώσεις και ομιλίες του, όπως στην Τζόρτζια το 2020, ο Τραμπ δήλωνε: «Είμαστε όλοι θύματα. Όλοι εσείς που βρίσκεστε εδώ απόψε είστε θύματα». Αυτή η ρητορική είχε απήχηση στους οπαδούς του - τους έκανε να αισθάνονται ότι οι ανησυχίες τους αναγνωρίζονται από έναν ισχυρό ηγέτη.

Λόγος άμεσος, λαϊκιστικός και εκδικητικός
Ο Τραμπ εμφανίζεται ως αντισυμβατικός και αντισυστημικός, που «λέει τα πράγματα με το όνομά τους», όπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές του. Οι οπαδοί του τον εκλαμβάνουν ως αυθεντικό επειδή τους μιλά με απλό, συχνά έντονο, και μη-πολιτικά ορθό λόγο, αντιτιθέμενος σε αυτούς που αποκαλεί «εχθρούς» του, δηλαδή τους Δημοκρατικούς, τα παραδοσιακά ΜΜΕ και τη «διεφθαρμένη» πολιτική τάξη. Οι πολίτες που τον στηρίζουν αναγνωρίζουν στα λόγια του τα δικά τους συναισθήματα απογοήτευσης και θυμού απέναντι στο πολιτικό κατεστημένο, το οποίο καταγγέλλουν ως αδιάφορο για τις ανάγκες και τις ανησυχίες τους.

Μια «βιομηχανία» MAGA στα social media
Η επιτυχία του Τραμπ στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχει ενισχύσει αυτή τη σύνδεση με τους οπαδούς του, δημιουργώντας ένα δίκτυο προπαγάνδας που ανακυκλώνει και ενισχύει τα μηνύματά του. Υπάρχει μια «βιομηχανία MAGA» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου «διαφορετικοί λογαριασμοί, από ιστοσελίδες έως βίντεο, memes και θεωρίες συνωμοσίας», αναπαράγουν τα μηνύματα του Τραμπ, προστατεύοντάς τον από κριτική και τροφοδοτώντας συνεχώς νέες αφηγήσεις για τους οπαδούς του. Η συνεχής αυτή ανατροφοδότηση ενισχύει το αίσθημα του κοινού απέναντι στο mainstream σύστημα, το οποίο κατηγορεί για προκατάληψη, και δικαιώνει τους ισχυρισμούς του ότι αποτελεί θύμα μιας «μεγάλης συνωμοσίας».

Ο Τραμπ ως θρησκευτικός ηγέτης και προφήτης
Ο Τραμπ έχει επίσης αναδείξει την εικόνα του ως προστάτη των «παραδοσιακών θρησκευτικών αξιών» των ΗΠΑ, παρόλο που δεν φαίνεται να τηρεί προσωπικά τις αρχές του χριστιανισμού. Το 2024, σε μια συνάντηση θρησκευτικών εκδοτών, δήλωσε περήφανα «χριστιανός» και υποσχέθηκε να σταματήσει τις διακρίσεις εναντίον των χριστιανών από τη «ριζοσπαστική αριστερά». Ταυτόχρονα, σε συγκεντρώσεις του, επικρατούν προσευχές από ευαγγελικούς ηγέτες, οι οποίοι τον απεικονίζουν ως έναν θεϊκά προορισμένο ηγέτη που θα «φέρει την Αμερική πίσω στο Θεό». Αυτή η πτυχή της εικόνας του συνδέεται με μια ευρύτερη θρησκευτική αφήγηση που συγκρίνει την Αμερική με το αρχαίο Ισραήλ και θεωρεί ότι έχει απομακρυνθεί από τον Θεό, με συνέπειες. Έτσι, η ήττα του Τραμπ εκλαμβάνεται ως απειλή όχι μόνο για την πολιτική αλλά και για την ηθική και πνευματική υπόσταση της χώρας, ενισχύοντας το αίσθημα της «σταυροφορίας» στην πολιτική στήριξη των οπαδών του.

Απόρριψη θεσμών και αντίδραση στις απειλές
Οι υποστηρικτές του Τραμπ αναπτύσσουν μια προσωπική και έντονα συναισθηματική ταύτιση με τον ηγέτη, η οποία τους οδηγεί να απορρίπτουν τους παραδοσιακούς θεσμούς και να αντιδρούν επιθετικά σε όποιον θεωρούν εμπόδιο στην επιστροφή του στην εξουσία. Η καχυποψία προς το εκλογικό σύστημα έχει καλλιεργηθεί για χρόνια, από τότε που ο Τραμπ ξεκίνησε να διατυπώνει ισχυρισμούς περί εκλογικής νοθείας. Στην προεκλογική εκστρατεία του 2024, αυτή η ρητορική έγινε πιο έντονη και περιλαμβάνει ξεκάθαρες απειλές εναντίον όσων θεωρεί ότι ευθύνονται για τη μη εκλογή του το 2020, όπως ανήγγειλε και στο Truth Social στις 7 Σεπτεμβρίου 2024, γράφοντας: «Θα αναζητηθούν, θα συλληφθούν και θα διωχθούν όσοι εμπλέκονται σε ανάρμοστη συμπεριφορά». Οι δηλώσεις αυτές απηχούν μια προσέγγιση εκδίκησης κατά των πολιτικών του αντιπάλων και απειλούν να υπονομεύσουν την αμερικανική εκλογική κουλτούρα, που στηρίζεται στην αποδοχή του εκλογικού αποτελέσματος και τον σεβασμό της εναλλαγής στην εξουσία.

Κίνδυνοι για το εκλογικό μέλλον και τη Δημοκρατία
Το εσωτερικό της MAGA υποστηρίζει τόσο φανατικά τον Τραμπ ώστε η ήττα του στις εκλογές είναι πιθανό να θεωρηθεί ως μη αποδεκτή. Οι απειλές προς τους θεσμούς και η αποδοχή του Τραμπ ως «προφήτη» εγείρουν ανησυχίες για την ασφάλεια των εκλογών του 2024. Οι οπαδοί του έχουν εκφράσει, σε έρευνες, ανησυχίες για τη «δικαιοσύνη» της εκλογικής διαδικασίας και δηλώνουν πως είναι πιθανό να αντιδράσουν δυναμικά σε ένα μη ευνοϊκό γι' αυτούς αποτέλεσμα, εφόσον το εκλάβουν ως απόδειξη «συνωμοσίας». Η τάση αυτή υπονομεύει τις αξίες της αμερικανικής Δημοκρατίας και οδηγεί σε πόλωση.