Σαμουέλ Πατί: Τέσσερα χρόνια από τη δολοφονία - Σε δίκη οκτώ ενήλικες ως πιθανοί συνεργοί

Στις 16 Οκτωβρίου 2020 ένας ειδεχθής φόνος συγκλόνισε τη Γαλλία: σε προάστιο του Παρισιού ένας 18χρονος Τσετσένος μαχαίρωσε μέχρι θανάτου τον δάσκαλο ιστορίας Σαμουέλ Πατί και στη συνέχεια τον αποκεφάλισε. Γιατί; Επειδή σε μία συζήτηση στην τάξη σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης ο Πατί έδειξε στους μαθητές και καρικατούρες του προφήτη Μωάμεθ, τις οποίες είχε δημοσιεύσει παλαιότερα το σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo – στη σύνταξη του οποίου είχαν επιτεθεί το 2015 δύο τρομοκράτες σκοτώνοντας 12 ανθρώπους, θέλοντας, όπως και ο δολοφόνος του Πατί, να «πάρουν εκδίκηση για χάρη του προφήτη».

Λίγο μετά τη δολοφονία του Σαμουέλ Πατί ο 18χρονος σκοτώθηκε από πυρά της γαλλικής αστυνομίας. Στα τέλη του 2023 δικαστήριο του Παρισιού καταδίκασε έξι ανηλίκους σε έως και δύο χρόνια φυλάκιση για τη συνέργειά τους στην επίθεση. Τώρα δικάζονται οκτώ ενήλικες ως πιθανοί συνεργοί. Δύο άντρες απειλούνται με ποινή ισόβιας κάθειρξης. Οι φερόμενοι ως συνεργοί κατηγορούνται πως βοήθησαν τον δράστη να αγοράσει όπλα ή τον οδήγησαν στον τόπο του εγκλήματος. Οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι, πέντε άνδρες και μία γυναίκα, φέρονται να συμμετείχαν σε τρομοκρατική ομάδα – μία δραστηριότητα που επισύρει ποινή κάθειρξης έως και 30 ετών. Κατηγορούνται ακόμη πως ενθάρρυναν τον δράστη ή πως σχεδίαζαν να ενταχθούν στην τρομοκρατική οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος» στη Συρία.

Δολοφονία Σαμουέλ Πατί: Μία δίκη με συμβολικό χαρακτήρα

Κατά τον Αντουάν Κασουμπόλο Φερό αυτή είναι «η πραγματική δίκη για την υπόθεση Πατί». Ο δικηγόρος, ο οποίος ευελπιστεί να τιμωρηθούν με βαριές ποινές οι κατηγορούμενοι, εκπροσωπεί 12 συναδέλφους δασκάλους του Πατί, μία κυρία που δουλεύει στην υποδοχή του σχολείου, καθώς και τη γαλλική Ένωση Θυμάτων Τρομοκρατικών Επιθέσεων (AFVT).

«Η Γαλλία έχει ανάγκη αυτή η δίκη, διότι μας υπενθυμίζει μία επίθεση ενάντια σε ένα σύμβολο», δηλώνει ο Φερό στην DW. Ο δράστης «σκότωσε έναν δάσκαλο ιστορίας, ο οποίος εκπροσωπούσε το εκπαιδευτικό μας σύστημα, τις αξίες μας, τον κοσμικό χαρακτήρα της χώρας μας». Στη Γαλλία υπάρχει αυστηρή διάκριση κράτους και εκκλησίας, ενώ έχουν απαγορευτεί τα θρησκευτικά σύμβολα στα σχολεία, όπως και η επιδίωξη προσηλυτισμού των μαθητών σε μία θρησκεία. Ο κοσμικός αυτός χαρακτήρας του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ελευθερία της σκέψης – ούτε καν η βλασφημία δεν τιμωρείται.

Ο Βενσέν Μπρονγκάρ εκπροσωπεί έναν κατηγορούμενο που θεωρείται από τη γαλλική μυστική υπηρεσία ισλαμιστής ακτιβιστής. Ο συγκεκριμένος κατηγορούμενος είχε τραβήξει και δημοσιεύσει ένα βίντεο μαζί με έναν άλλο από τους κατηγορούμενους μπροστά από το σχολείο του Πατί, ισχυριζόμενος πως ο καθηγητής προσέβαλε τον προφήτη Μωάμεθ. «Τα δικαστήρια θα πρέπει να εφαρμόζουν απλώς τους νόμους μας και να μην ελέγχουν και το φρόνημα των πολιτών», δηλώνει στην DW ο Μπρονγκάρ. «Η δικογραφία δείχνει πως ο δράστης δεν είχε δει ποτέ το βίντεο του πελάτη μου – και ο τρομοκράτης είχε ήδη ταυτοποιήσει τον Πατί». Η Γαλλία θα δημιουργούσε ένα επικίνδυνο προηγούμενο σε περίπτωση έκδοσης μίας καταδικαστικής απόφασης. «Σε αυτήν τη δίκη θα μπορούσε να καταδικαστεί για πρώτη φορά κάποιος για συμμετοχή σε τρομοκρατική ομάδα, απλώς και μόνο επειδή πιστεύει σε διαφορετικές αξίες», τονίζει ο δικηγόρος.

Ολοένα και αυστηρότερη η γαλλική νομοθεσία

Η Μιχαέλα-Αλεξάντρα Τυντόρ, καθηγήτρια μέσων ενημέρωσης, πολιτικής και θρησκείας στο Πανεπιστήμιο Paul-Valéry στο Μονπελιέ, αντιλαμβάνεται τη δίκη ως μία ευκαιρία για έναν απολογισμό. «Από τη δεκαετία του 2000 υπήρχαν πολλοί νέοι αντιτρομοκρατικοί νόμοι, ενώ το 2021 θεσπίστηκε και ένας νόμος που ενίσχυσε τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους μέσω του αυστηρότερου διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας», εξηγεί στην DW. «Αυτό όμως δεν το παρατηρεί ιδιαιτέρως ο κόσμος. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις η θρησκευτική τρομοκρατία παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους φόβους των Γάλλων – μεταξύ άλλων και επειδή δεν πρόκειται πλέον μόνο για τρομοκρατικές ομάδες, αλλά και για μεμονωμένους δράστες, τους οποίους οι αρχές δυσκολεύονται περισσότερο να σταματήσουν εκ των προτέρων».

Ο νόμος για τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους περιλαμβάνει και μία διάταξη που σχετίζεται άμεσα με την υπόθεση Πατί: το να απειλεί κανείς καθηγητές τιμωρείται με έως και τρία χρόνια φυλάκιση και χρηματική ποινή ύψους έως και 45.000 ευρώ. Επιπλέον, η κυβέρνηση υποσχέθηκε πως θα λάβει μέτρα για την αποτελεσματικότερη προστασία των δασκάλων και θα οργανώσει επιμορφωτικά σεμινάρια για την περαιτέρω στοχευμένη ενίσχυση της κοσμικότητας.

Οι εντάσεις στα γαλλικά σχολεία ωστόσο φαίνεται να συνεχίζονται – μόλις τον Οκτώβριο του 2023 ένας ισλαμιστής μαχαίρωσε τον δάσκαλο Ντομινίκ Μπερνάρ.

Οι δάσκαλοι νιώθουν ανασφαλείς

Ο Κριστόφ Νοντέν, δάσκαλος σε προάστιο του Παρισιού, νιώθει πως οι αρχές τον έχουν εγκαταλείψει. «Κάποτε είχαμε κάνει ένα επιμορφωτικό σεμινάριο με θέμα την κοσμικότητα, κατά τ' άλλα όμως δεν έχουμε αντιληφθεί τίποτα από τα νέα μέτρα – την ίδια στιγμή η κυβέρνηση ανακοινώνει πως θα καταργήσει 4.000 θέσεις εργασίας στον τομέα της εκπαίδευσης», δηλώνει ο δάσκαλος στην DW.

Ο Νοντέν νιώθει πως ταυτίζεται με τον Πατί. Όχι μόνο επειδή είναι και ο ίδιος καθηγητής ιστορίας, αλλά επειδή έχει βιώσει και ο ίδιος μία τρομοκρατική επίθεση: αυτήν του 2015 στο Μπατακλάν, όπου τρεις ισλαμιστές σκότωσαν 90 άτομα.

Ο δάσκαλος ελπίζει πως η δίκη αυτή θα κάνει ορισμένους ανθρώπους να επαναξιολογήσουν τη συμπεριφορά τους. Πως τα μέσα ενημέρωσης θα καλύπτουν πιο εκτενώς τέτοια φαινόμενα, θα γράφουν για τον ρόλο των social media και ορισμένων γονέων, αλλά και για τις αρχές, που συχνά αντιδρούν με μεγάλη καθυστέρηση. «Τότε θα διαπιστώσουν οι άνθρωποι πως δεν χρειαζόταν να φτάσουμε ως εδώ», λέει ο Νοντέν.

Η απόφαση αναμένεται να ανακοινωθεί στις 20 Δεκεμβρίου.

Πηγή: DW