Ουκρανοί αιχμάλωτοι πολέμου της Ρωσίας: Σωματικά και ηθικά βασανιστήρια, σεξουαλική βία και ταπεινώσεις στις ρωσικές φυλακές.
Τα ρωσικά στρατεύματα εισβολής στην Ουκρανία βασάνιζαν τον Oleksii Sivak για εβδομάδες, εφαρμόζοντας ηλεκτροσόκ στα γεννητικά του όργανα σε ένα παγωμένο υπόγειο στην πόλη του, τη Χερσώνα, σε τιμωρία για την αντίστασή του στην κυριαρχία τους.
Όταν τα στρατεύματα της Ουκρανίας απελευθέρωσαν την πόλη το φθινόπωρο του 2022, στον Sivak παρουσιάστηκε ένας μακρύς κατάλογος ιατρών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανάρρωσή του και του ζητήθηκε να σημειώσει αυτούς που χρειαζόταν.
Σχεδόν κάθε μέρος του σώματος και του νου καλύφθηκε, αλλά δεν υπήρχαν ουρολόγοι, γιατροί που θεραπεύουν τα ανδρικά ουροποιητικά και αναπαραγωγικά όργανα.
«Τους ρώτησα: Πρέπει να δω γυναικολόγο; Σοκαρίστηκα», είπε. Είχαμε έναν πόλεμο από το 2014 (όταν οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν την Κριμαία και τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας) και κανείς δεν είχε καν σκεφτεί τα αρσενικά θύματα σεξουαλικής βίας».
Ήταν επίσης το πρώτο του βήμα προς το να γίνει ακτιβιστής για μια ομάδα σχεδόν αόρατη, ακόμη και όταν ο αριθμός τους αυξάνεται με ανησυχητική ταχύτητα.
Η Ρωσία διαπράττει συστηματικά σεξουαλικά βασανιστήρια σε βάρος Ουκρανών, τόσο πολιτών όσο και αιχμαλώτων πολέμου, σε «σχεδόν όλα» τα κέντρα όπου κρατούνται, διαπίστωσε ο ΟΗΕ.
«Οι αριθμοί στην Ουκρανία είναι αρκετά εντυπωσιακοί», δήλωσε ο Charu Lata Hogg, εκτελεστικός διευθυντής του All Survivors Project, το οποίο υποστηρίζει άνδρες και αγόρια που έχουν υποστεί σεξουαλική βία.
Η οργάνωση διατηρεί μια παγκόσμια βάση δεδομένων με υποθέσεις που εκτείνεται σε βάθος τριών δεκαετιών και η κλίμακα της νέας κακοποίησης που καταγράφεται στην Ουκρανία είναι πρωτοφανής, είπε. Η σεξουαλική βία κατά των ανδρών «συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, αλλά ο αγώνας είναι πάντα να έχουμε καταγεγραμμένες περιπτώσεις».
236 περιστατικά σεξουαλικής βίας κατά Ουκρανών ανδρών σε λιγότερο από τρία χρόνια
Στην Ουκρανία, ο ΟΗΕ έχει καταγράψει 236 περιστατικά σεξουαλικής βίας κατά ανδρών και δύο κατά αγοριών σε λιγότερο από τρία χρόνια.
Αν και η Ουκρανία δίνει ένα εντυπωσιακό παράδειγμα καταγραφής αυτής της μορφής ρωσικών βασανιστηρίων, μόλις τώρα αρχίζει να παλεύει με τις επιπτώσεις της.
Ο Sivak δημιούργησε το πρώτο δίκτυο υποστήριξης στην Ουκρανία για άνδρες επιζώντες, εν μέρει επειδή οι πρώτες εβδομάδες μετά την απελευθέρωσή του ήταν τρομακτικά μοναχικές. Οι ομάδες υποστήριξης, οι πόροι και η ιατρική βοήθεια απευθύνονταν σχεδόν όλες σε γυναίκες.
«Ένας από τους στόχους αυτής της οργάνωσης είναι να φτιάξουμε ένα μονοπάτι εκεί που δεν υπήρχε πριν, ώστε να μπορούμε να γίνουμε οδηγοί σε αυτό για άλλους», δήλωσε.
Λίγοι επιζώντες σεξουαλικών βασανιστηρίων είναι πρόθυμοι να μιλήσουν δημόσια
Λίγοι επιζώντες είναι πρόθυμοι να μιλήσουν δημόσια για τις επιθέσεις στο σώμα τους που πολύ συχνά μοιάζουν με επιθέσεις στην αξιοπρέπεια και τον ανδρισμό τους.
Το αίσθημα ντροπής είναι ένας λόγος που η Ρωσία εκμεταλλεύεται τη σεξουαλική βία ως όπλο πολέμου και κινητήριος δύναμη πίσω από την απόφαση του Sivak να μιλήσει. Θέλει το δίκτυο επιζώντων να αποτελέσει φάρο για όσους προσπαθούν να ανακάμψουν και φωνή για όσους εξακολουθούν να κρατούνται.
«Αν σιωπήσω, είναι σαν να μη συνέβη ποτέ», είπε. «Η πραγματικότητα είναι ότι πολλοί άνδρες βρίσκονται ακόμη σε υπόγεια. Αν δεν χρησιμοποιήσω τη φωνή μου, πώς θα ακουστούν όσοι δεν είναι ελεύθεροι;».
Άλλοι κρατούμενοι βρίσκονται στο επίκεντρο του ακτιβισμού του Sivak, επειδή αποτέλεσαν το κλειδί για την επιβίωση και την ανάρρωσή του. Οι άνδρες που ήταν κλειδωμένοι μαζί του στο κελί της Χερσώνας ήταν γιατροί, ψυχολόγοι και φίλοι μεταξύ τους, επειδή δεν είχαν κανέναν άλλο.
Οι συζητήσεις τους συνεχίστηκαν και πάλι μετά την απελευθέρωσή τους, εξελισσόμενες τελικά σε μια άτυπη ομάδα υποστήριξης, «την ένωση αποφοίτων για τους άνδρες της Ουκρανίας που έχουν κρατηθεί και βασανιστεί».
Το όνομα προήλθε από ένα σκοτεινό αστείο της συζύγου του Sivak, Tamara, της οποίας η ενσυναίσθηση και η πρακτική αποτελεσματικότητα την έχουν καταστήσει ζωτικό στήριγμα για τον ίδιο και άλλους επιζώντες.
Τον είδε να συναντά έναν πρώην συγκρατούμενό του και τους ρώτησε: «Μήπως ενοχλώ την επανένωση της τάξης;» Έτσι άρχισαν να αυτοαποκαλούνται «απόφοιτοι».
«Λέμε ότι είμαστε απόφοιτοι χωρίς διπλώματα, η εμπειρία μας είναι χαραγμένη στο σώμα και την ψυχή μας», δήλωσε ο Sivak.
«Η εμπειρία μας είναι χαραγμένη στο σώμα και την ψυχή μας»
Η ζωή του ως ακτιβιστής ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην πόλη του, τη Χερσώνα. Μέχρι τότε ήταν ναυτικός, ένα «φάντασμα της θάλασσας», μακριά από συμβάσεις εργασίας που συνήθως διαρκούσαν επτά έως εννέα μήνες.
«Ο ακτιβισμός μου ξεκίνησε με την εισβολή πλήρους κλίμακας. Πριν από αυτό ο στόχος της ζωής μου ήταν απλώς να δημιουργήσω μια οικογένεια. Ποτέ δεν με ενδιέφερε η πολιτική», είπε.
Ήταν προγραμματισμένο να πετάξει για να ξεκινήσει μια νέα σύμβαση στις 25 Φεβρουαρίου, αλλά αντ' αυτού έμεινε για να φροντίσει την οικογένειά του και να ξεκινήσει μια εκστρατεία αψηφισιάς ενάντια στους νέους Ρώσους κυβερνήτες της πόλης.
Επί έξι μήνες διηύθυνε ένα συσσίτιο για τους ηλικιωμένους κατοίκους την ημέρα και περνούσε τις νύχτες διασπείροντας μηνύματα κατά της κατοχής.
Στη συνέχεια συνελήφθη και υποβλήθηκε σε συνεδρίες «ανάκρισης» που κορυφώθηκαν με ηλεκτροσόκ στα γεννητικά του όργανα. «Συνήθως το χρησιμοποιούσαν στα χειρότερα στάδια των βασανιστηρίων, γιατί τι θα μπορούσε να είναι χειρότερο από αυτό», είπε. «Μόνο ο θάνατος».
Τα στοιχεία από επιστρεφόμενους κρατούμενους δείχνουν ότι λίγοι γλίτωσαν τα χειρότερα. Τα δύο τρίτα των ανδρών αιχμαλώτων πολέμου και των κρατούμενων ιατρών που ερωτήθηκαν από τον ΟΗΕ από τον Μάρτιο του 2023 είχαν επιβιώσει από κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης στις ρωσικές φυλακές.
«Η ευρεία γεωγραφική διασπορά των τοποθεσιών όπου διαπράχθηκαν βασανιστήρια και η επικράτηση κοινών μοτίβων καταδεικνύουν ότι τα βασανιστήρια χρησιμοποιήθηκαν ως κοινή και αποδεκτή πρακτική από τις ρωσικές αρχές με αίσθημα ατιμωρησίας», δήλωσε ο Erik Møse, πρόεδρος της ανεξάρτητης διεθνούς επιτροπής έρευνας του ΟΗΕ για την Ουκρανία.
Σε κατάθεσή του στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, υπογράμμισε επίσης «την επαναλαμβανόμενη χρήση σεξουαλικής βίας ως μορφή βασανιστηρίων σχεδόν σε όλα αυτά τα κέντρα κράτησης».
Ο Sivak πιστεύει ότι η σεξουαλική βία είναι τόσο ομαλοποιημένη στις ρωσικές φυλακές που οι περισσότεροι Ουκρανοί που κρατούνται εκεί είναι επιζώντες, ακόμη και αν μπορεί να μην αναγνωρίζουν κάποιες επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των χτυπημάτων ή των κλωτσιών στα γεννητικά όργανα, ως σεξουαλικές επιθέσεις.
«Πιθανότατα σχεδόν κάθε άνθρωπος που απελευθερώνεται από την αιχμαλωσία είναι μέρος του δικτύου μας», είπε. «Απλώς δεν το γνωρίζουν όλοι».
Η Χριστίνα Κατράκη μας μεταφέρει λίγα μέτρα μακριά από το σπίτι της, στην περιοχή Ολυμπίισκα - Αποκλειστικές εικόνες και βίντεο από το σημείο της πυραυλικής επίθεσης
6°
