Στεπάν Μαχσμά: Ζητάμε ένα «Ελληνικό Σπίτι» στο Κίεβο

«Αν κάτι χρειαζόμαστε, είναι η βοήθεια για να φτιάξουμε ένα "Ελληνικό Σπίτι" στο Κίεβο», τονίζει ο Στεπάν Μαχσμά, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας. Μιλώντας στην Athens Voice, υπογράμμισε την ανάγκη δημιουργίας αυτού του πολυλειτουργικού ελληνικού κέντρου στο Κίεβο, που θα παρέχει ιατρική, ψυχολογική, και κοινωνική υποστήριξη στους Έλληνες της Ουκρανίας, κυρίως τους πρόσφυγες από τις κατεχόμενες περιοχές, όπως η Μαριούπολη και τα γύρω ελληνόφωνα χωριά.

Στεπάν Μαχσμά: Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας μιλάει στην ATHENS VOICE

Στο κέντρο αυτό, όπως λέει ο κ. Μαχσμά, θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν μία σειρά από υπηρεσίες που υπήρχαν παλαιότερα στη Μαριούπολη με τη βοήθεια της ελληνικής πολιτείας, αλλά πλέον έχουν χαθεί λόγω των συνθηκών του πολέμου. «Οι Έλληνες που έφυγαν από τα κατεχόμενα θέλουν βοήθεια: Ιατρική και ψυχολογική. Χρειάζονται να έρθουν κάπου, σε ένα κέντρο ώστε να ζητήσουν βοήθεια».

Στη μαρτυρική πόλη της Αζοφικής υπήρχε το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο «Μαιώτιδα», το οποίο εγκαινιάστηκε το 1995. Η ίδρυση του είχε ως στόχο την προώθηση και διατήρηση του ελληνικού πολιτισμού, προσφέροντας δραστηριότητες για την ελληνική γλώσσα, την ιστορία και την κουλτούρα.

Σημειώνεται ότι οι Έλληνες της Ουκρανίας, κυρίως της Μαριούπολης και των γύρω περιοχών αριθμούσαν περίπου 100.000 πριν από τη ρωσική εισβολή​.

Ο Στεπάν Μαχσμά, ο οποίος ζούσε στο -κατεχόμενο πλέον- ελληνικό χωριό του Σαρτανά και ήταν από τους ανθρώπους που πρωταγωνίστησαν στην έξοδο των ομογενών, όταν ο ρωσικός στρατός σφυροκοπούσε την περιοχή, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2022, υπογράμμισε ότι η ελληνική κοινότητα χρειάζεται υποστήριξη για να διατηρήσει την ταυτότητά της και να προσφέρει βοήθεια στους ανθρώπους που έχουν εκτοπιστεί και αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες.

Με την κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η ελληνική κοινότητα της Μαριούπολης επηρεάστηκε βαθιά. «Χάσαμε το Πολιτιστικό Κέντρο, αλλά και το Ιατρικό Διαγνωστικό Κέντρο στη Μαριούπολη. Οι ομογενείς που εγκατέλειψαν τις εστίες τους διασκορπίστηκαν σε όλη την Ουκρανία και το εξωτερικό».

Ο Στεπάν Μαχσμά υπογράμμισε ότι οι Έλληνες που θέλουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους στη Μαριούπολη συναντούν σοβαρά εμπόδια, με τη ρωσική κυβέρνηση να επιβάλλει περιορισμούς στην επιστροφή τους. Αυτή η πολιτική συνδέεται με την προσπάθεια δημογραφικής αλλαγής, καθώς η περιοχή καταλαμβάνεται από πληθυσμούς από την Ασία και άλλες περιοχές της Ρωσίας, που εγκαθίστανται σε σπίτια εκτοπισμένων κατοίκων.

Σημειώνει ότι η Ρωσία υποχρεώνει τους Έλληνες που επιθυμούν να επιστρέψουν να αποκτήσουν ρωσικά διαβατήρια, χωρίς τα οποία δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας.

«Δεν θα μπορούμε να αποδείξουμε την ελληνική μας καταγωγή»

Ο Στεπάν Μαχσμά επισημαίνει τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες της Ουκρανίας να επιβεβαιώσουν την ελληνική καταγωγή τους. Οι ομογενείς ζητούν να «ξεπαγώσουν» οι διαδικασίες για την έκδοση του Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας, καθώς είναι το μόνο έγγραφο που αποδεικνύει την καταγωγή τους.

Το αίτημα αυτό, το έθεσε τον περασμένο Απρίλιο στο ελληνικό κοινοβούλιο, όταν προσκλήθηκε στη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς. Η έκδοση του Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας ομογενών –όπως σημειώνει ο κ. Μαχσμά- έχει «παγώσει» τα τελευταία χρόνια, καθώς «υπάρχουν κωλύματα στις διαδικασίες, διαφορετικές και άσχετες πληροφορίες από διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, όπως επίσης και υποστελεχώμενες προξενικές αρχές με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να κρατάνε χρόνια».

Υπογραμμίζει ότι για τους Ελληνες της Ουκρανίας υπάρχει νόμος (Ν. 2790/2000) που προβλέπει τη δυνατότητα έκδοσης ταυτότητας ομογενούς και χωρίς να έχουν την ελληνική υπηκοότητα – σημειώνεται ότι η Ουκρανία δεν αναγνωρίζει τη διπλή υπηκοότητα, άρα όσοι εργάζονται στο ουκρανικό Δημόσιο ή στον Στρατό, δεν θα μπορούσαν εκ των πραγμάτων να λάβουν την ελληνική υπηκοότητα.

Οπως λέει, με αυτό το έγγραφο, οι ομογενείς απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που έχουν οι Ελληνες, εκτός από τη δυνατότητα ψήφου.

«Το 2019 ψηφίστηκε άλλος νόμος, με σειρά τροποποιήσεων», λέει ο κ. Μαχσμά, συμπληρώνοντας ότι «το πρόβλημα μας είναι, ότι αν κάποιος είναι Ουκρανός πολίτης και εργάζεται στο Δημόσιο δεν μπορεί να πάρει ελληνική υπηκοότητα γιατί η Ουκρανία απαγορεύει σε δημόσιους υπάλληλους τη διπλή υπηκοότητα». Προσθέτει ότι «όλοι οι Ελληνες της Ουκρανίας θέλουν την ταυτότητα ομογενούς, καθώς αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιώσουν την ελληνική τους καταγωγή», αναφέροντας ότι πλέον δεν γίνονται διαδικασίες και «δεν μπορούμε να καταθέσουμε χαρτιά».

«Εδώ και πολλά χρόνια, στα επίσημα έγγραφα, πιστοποιητικά γέννησης και οικογενειακής κατάστασης, η Ουκρανία δεν αναφέρει την ελληνική ή οποιαδήποτε άλλη εθνικότητα των Ουκρανών πολιτών. Αρα, ενώ είμαστε όλοι Ουκρανοί πολίτες με ίσα δικαιώματα, σε κάποια χρόνια, εμείς ή και τα παιδιά μας, δεν θα μπορούμε να αποδείξουμε την ελληνική μας καταγωγή. Αυτό το ειδικό δελτίο ταυτότητας ομογενούς είναι ένα επίσημο έγγραφο που μας επιτρέπει να διατηρήσουμε στα χαρτιά την ελληνική μας καταγωγή».

Επιπλέον, «με το δελτίο ομογενούς μπορεί κάποιος να έρθει στην Ελλάδα και να δουλέψει, χωρίς να έχει προσφυγικό στάτους».

----------

Ο κ. Μαχσμά μας έφερε σε επαφή με τρεις ελληνικής καταγωγής πολίτες της Ουκρανίας, οι οποίοι προσπαθούν να λάβουν το Ειδικό Δελτίο Ταυτότητας Ομογενούς και μας περιέγραψαν τις προσπάθειες τους.

«Εχουμε μπερδεμένες πληροφορίες»

Ονομάζομαι Βασίλ Λαφαζάν, είμαι από την κωμόπολη Σαρτανά, μεγάλο ελληνικό προάστιο της Μαριούπολης, εκεί γεννήθηκα και μεγάλωσα. Από το 2019 υπηρετώ στη Μονάδα Συνοριοφυλάκων της Περιφέρειας του Ντόνετσκ όπου φυλάγαμε τα σύνορα της χώρας μας.

Από την αρχή της εισβολής υπερασπιζόμουν την Ουκρανία στις πόλεις Βολονοβάχα και Μάριινκα. Στις 26 του Απρίλη 2022 λίγο έξω απ΄ την κωμόπολη Νοβομηχάιλιβκα, κοντά στη Μάριινκα, ήμασταν 20 άτομα και δεχθήκαμε μια ξαφνική επίθεση του εχθρού με αποτέλεσμα να αγνοούνται πέντε συνάδελφοί μου, δυο να σκοτωθούν και να καταφέρουμε να απομακρύνουμε τους άλλους τρεις. Σε αυτή την επίθεση τραυματίστηκα για πρώτη φορά αλλά παρέμεινα στη θέση μου.

Την επομένη ημέρα οι επιθέσεις του εχθρού έγιναν πιο έντονες, οι Ρώσοι χρησιμοποιούσαν εναντίον μας αεροσκάφη, άρματα μάχης και πυροβολικό. Μια οβίδα έσκασε κοντά μου, τραυματίστηκα και με απομάκρυναν οι συνάδελφοί μου τη νύχτα, πεζή, γιατί δεν υπήρχε δυνατότητα οδικής πρόσβασης στο σημείο. Κάναμε 10 χιλιόμετρα σε διάρκεια των 8 ωρών. Μετά την αποκατάσταση της υγείας μου, πρώτα στο Ντνίπρο και μετά στο Λβιβ, επέστρεψα στο μέτωπο, στην περιοχή της πόλης Μάριινκα. Σήμερα υπηρετώ στη Μονάδα Συνοριοφυλάκων της Περιφέρειας Τσερνιβτσί, στη Νότιο-Δυτική Ουκρανία.

Ως Ελληνας της Αζοφικής εδώ και πολύ καιρό ήθελα να καταθέσω χαρτιά για να πάρω το Ειδικό Δελτίο Ταυτότητας Ομογενούς, αφού τέτοια δυνατότητα μου προσφέρει η Ελληνική Πολιτεία, όμως οι διαδικασίες σταμάτησαν, έχουμε πολύ μπερδεμένες πληροφορίες από διάφορες αρμόδιες υπηρεσίες στην Ελλάδα και πραγματικά δεν ξέρω τι μπορώ να κάνω πλέον. Δυστυχώς όλες οι διαδικασίες σταμάτησαν εδώ και χρόνια.

«Μας πυροβόλησαν στα πόδια»

Με λένε Ιβάν Μπεσπέτσνι, είμαι ελληνικής καταγωγής, γεννήθηκα στην κωμόπολη Σαρτανά, κοντά στη Μαριούπολη, όπου μένουν πολλοί ομογενείς μας. Εκεί ζούσα έως και την 24η Φεβρουαρίου 2022, όπου υπηρετούσα στη Μονάδα Συνοριοφυλακών της Περιφέρειας Ντονέτσκ από το 2019.

Μόλις ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας, το καθήκον μας, ήταν να υπερασπιζόμαστε την Ουκρανία, οπότε από τις πρώτες ημέρες βρεθήκαμε στις περιοχές της Περιφέρειας Ντονέτσκ. Τον Απρίλιο 2022, κοντά στην κωμόπολη Νοβομηχάιλιβκα, η Μονάδα μου δέχθηκε επίθεση, περικυκλώθηκε και πολλοί αιχμαλωτίστηκαν. Εμένα μαζί με τους συναδέλφους μου, μας κατέβασαν σε ένα μπουντρούμι κι αμέσως μας πυροβόλησαν στα πόδια «για να μην δραπετεύσουμε».

Τα βασανιστήρια συνεχίζονταν και τις επόμενες ημέρες όπου μπροστά στα μάτια μου δολοφόνησαν τρεις αιχμάλωτους συναδέλφους μου, επειδή ένας απ΄ αυτούς μιλούσε μόνο ουκρανικά, τον δεύτερο επειδή ήταν οδηγός ενός τεθωρακισμένου και τον τρίτο επειδή απλώς τον έπαιξαν στη «ρωσική ρουλέτα». Εμένα κι άλλον έναν που μείναμε, μας έδεσαν τα μάτια και μας πήγαν σε άλλο κτίριο, όπου το πρωί οι ανακρίσεις με βασανιστήρια συνεχίστηκαν. Μετά μας μετακίνησαν σε ένα νοσοκομείο – εκεί μου έβαλαν στο πόδι νάρθηκα από γύψο. Τον επόμενο μήνα μας μετέφεραν στις φυλακές της κατεχόμενης Ολένιβκα και μετά σε άλλες φυλακές, στην κατεχόμενη Περιφέρεια Λουγκάνσκ, όπου έμεινα έως την 1η Δεκεμβρίου 2022 όταν έγινε η ανταλλαγή αιχμαλώτων.

Στο νοσοκομείο του Κιέβου, η διάγνωση ήταν «πολυθραυσματικό κάταγμα του αριστερού μηριαίου οστού με μετατόπιση θραυσμάτων με τη μορφή ενός ακατάλληλα στερεοποιημένου κατάγματος του αριστερού μηριαίου οστού».

Ηταν το αποτέλεσμα των βασανιστηρίων. Εγχειρίστηκα τρεις φορές και έμεινα τέσσερις μήνες στο κρεβάτι. Μόλις στάθηκα στα πόδια μου, ξεκίνησε η περίοδος αποκατάστασης – μάθαινα από την αρχή να περπατάω. Ηταν οι πιο δύσκολοι έξι μήνες στη ζωή μου. Μετά, ξαναγύρισα στο μέτωπο, όπου υπηρέτησα άλλους τρεις μήνες, όμως κατάλαβα ότι το πόδι μου δεν έχει πλέον την απόδοση που ήθελα, οπότε με μετακίνησαν στη Μονάδα Συνοριοφυλάκων της Περιφέρειας Τσερνιβτσί.

Προσπαθώ εδώ και καιρό να καταθέσω τα απαραίτητα χαρτιά επειδή ξέρω ότι στην Ελλάδα χορηγούνται οι λεγόμενες ταυτότητες ομογενούς. Στην Ουκρανία πολλοί ομογενείς είχαν καταθέσει τα έγγραφά τους εδώ και χρόνια, αλλά δεν έλαβαν καμία απάντηση ή τους επιστράφηκε ο φάκελός τους πίσω επειδή κάτι άλλαξε στην νομοθεσία. Θα ήθελα να έρθω στην Ελλάδα για αποκατάσταση, είμαι ομογενής και αλήθεια δεν γνωρίζω τι να κάνω.

«Προσπάθεια 12 χρόνων, χωρίς αποτέλεσμα»

Με λένε Φέντιρ (Θεόδωρος) Σαπλασένκο. Το 2000 στην Ελλάδα βγήκε ο νομός για ειδικό δελτίο ταυτότητας ομογενούς (2790/2000). Με αυτό δίνονταν δικαίωμα στους ομογενείς από πρώην χώρες της ΕΣΣΔ να διαμένουν και να εργάζονται μόνιμα στην Ελλάδα, χωρίς να χάνουν την υπηκοότητά τους, μιας και αρκετές χώρες όπως η Ουκρανία δεν επέτρεπαν τη δεύτερη υπηκοότητα. Στην ουσία δίνονταν σχεδόν ίσα δικαιώματα με τους Ελληνες πολίτες, χωρίς όμως δικαίωμα ψήφου και υπηρεσία στον στρατό.

Το 2003, ακόμη φοιτητής στην Θεσσαλονίκη, κατέθεσα τα δικαιολογητικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Σε μερικούς μήνες ενημερώθηκα πως η αίτηση έγινε δεκτή, όμως ο φάκελος στάλθηκε στην Αστυνομία, οπού ζήτησαν συμπληρωματικά δικαιολογητικά, τα οποία και προσκόμισα. Περνούσε χρόνος. Κατά καιρούς επισκεπτόμουν το αρμόδιο γραφείο, που δεν μπορούσε να πει κάτι συγκεκριμένο και επικαλούνταν τις διαδικασίες στο Υπουργείο.

Σε επόμενο διάστημα, ενημερώθηκα ότι ο φάκελος μου επεστράφη στην Περιφέρεια, όπου και πέρασα επιτυχώς την Επιτροπή και ανέμενα πλέον την έκδοση του Δελτίου Ταυτότητας. Το 2005 τελείωσα τις σπουδές μου και μετακόμισα στην Ουκρανία. Εκείνο το διάστημα, η υπόθεση πάλι πέρασε στην αρμοδιότητα της Αστυνομίας, η οποία ζήτησε να ανανεωθούν τα αποτυπώματα, το οποίο και έγινε στην προξενική αρχή στο Κίεβο.

Περνούσαν τα χρόνια, η υπόθεση στο Αστυνομικό Μέγαρο Θεσσαλονίκης δεν προχωρούσε. Με την πάροδο του χρόνου ήταν λογικό να αλλάξουν πολλά δεδομένα – άλλαξα τόπο κατοικίας, έκανα οικογένεια, απέκτησα παιδιά. Προσκόμισα πολλά νέα έγγραφα που αφορούσαν μέλη της οικογένειας. Στην τελευταία επικοινωνία, οι αρμόδιοι της Αστυνομίας βρήκαν πάτημα για να απορρίψουν του φάκελο: το γεγονός ότι δεν διαμένω μόνιμα στην Ελλάδα. Εκεί αποφάσισα να “παγώσω” την αίτηση, μιας και ήταν αναγκαία προϋπόθεση ώστε να έχω δυνατότητα να καταθέσω αίτηση εκ νέου μέσω Πρεσβείας ή άλλου φορέα. Συνολικά η υπόθεση κράτησε 12 χρόνια».

* Στις φωτογραφίες -μεταξύ άλλων- απεικονίζεται το «Ελληνικό Σπίτι» στη Μαριούπολη πριν και μετά από τη ρωσική εισβολή.