Γιατί ανακαλούνται τρόφιμα σε όλον τον κόσμο: κινδυνεύουμε;

Ίσως να το έχετε παρατηρήσει – εδώ και αρκετό καιρό, όχι μόνο στην Ελλάδα, παντού στον κόσμο, σημειώνονται ανακλήσεις τροφίμων. Στη χώρα μας, το αρμόδιο εποπτικό όργανο είναι ο ΕΦΕΤ (Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων), ο οποίος και ενημερώνει για τα προϊόντα (μερίδες, παρτίδες, μάρκες, κ.λπ) τροφίμων στα οποία εντοπίστηκε κάποιο πρόβλημα.

Ωστόσο, εδώ και αρκετό καιρό και συγκεκριμένα μετά την πανδημία, έχει σημειωθεί αύξηση των ανακλήσεων τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ειδικότερα, το 2023, ο συνολικός αριθμός των ανακλήσεων τροφίμων και των προειδοποιήσεων για τη δημόσια υγεία από το USDA και το FDA ήταν ο υψηλότερος που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με έκθεση του US Public Interest Research Group, μιας ομάδας υπεράσπισης των δικαιωμάτων των καταναλωτών. (Ωστόσο, εξακολουθούν να είναι χαμηλότεροι από ό,τι ήταν από το 2018 έως το 2020).

Όμως, γιατί; Πού οφείλονται αυτές οι ανακλήσεις; Σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην ελλιπή γνωστοποίηση από τις εταιρείες τροφίμων των αλλεργιογόνων που υπάρχουν στη σύνθεση διάφορων τροφίμων, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό οφειλόταν στην ανακάλυψη βακτηρίων σε αρκετά είδη. (Το USDA και ο FDA δήλωσαν ότι ο αριθμός των τροφίμων που ανακάλεσαν το 2024 δεν αυξήθηκε σε σύγκριση με το 2023).

Όσο μεγαλύτερη η αλυσίδα ανεφοδιασμού, τόσο περισσότερες οι ανακλήσεις τροφίμων

Οι πρόσφατες ανακλήσεις οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων και πιο περίπλοκων αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων. Βασικά, αν υπάρχουν περισσότερα βήματα που εμπλέκονται στην επεξεργασία και τη συσκευασία των τροφίμων, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να εξαπλωθούν τα μικρόβια και να μολυνθούν τα προϊόντα. Η δημοτικότητα και η επικράτηση των επεξεργασμένων τροφίμων, τα οποία αποτελούν σημαντική πηγή τέτοιων παθογόνων μικροοργανισμών, είναι επίσης ένα ζήτημα. Και η καλύτερη δοκιμή και ανίχνευση σημαίνει ότι οι αρχές είναι σε θέση να εντοπίζουν συχνότερα αυτά τα προβλήματα.

«Το σύστημα εφοδιασμού μας έχει γίνει τόσο περίπλοκο που υπάρχουν όλο και περισσότερα τυφλά σημεία που επιτρέπεται να υπάρχουν και να αγνοούνται σε όλη τη μακρά ανεφοδιαστική αλυσίδα», εξηγεί ο Darin Detwiler, ειδικός σε θέματα πολιτικής τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Northeastern.

Υπάρχει επίσης μια αυξανόμενη χρήση μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών αυτού που είναι γνωστό ως διαγνωστικές δοκιμές ανεξάρτητες από την καλλιτέργεια, οι οποίες είναι πιο ευαίσθητες σε παθογόνους μικροοργανισμούς και μπορούν να μετατρέψουν τα αποτελέσματα πιο γρήγορα από τις προηγούμενες μεθόδους. Η διευρυμένη χρήση αυτών των δοκιμών υποδηλώνει ότι οι επιδημίες μπορεί να εντοπίζονται με μεγαλύτερη κανονικότητα και να συμβάλλει στην αίσθηση ότι γίνονται περισσότερες.

Η τεχνολογία των πληροφοριών παίζει επίσης ρόλο, σημειώνει ο Detwiler. Ο FDA πιέζει για περισσότερη ψηφιοποίηση σε ό,τι αφορά τον εντοπισμό των εστιών τροφιμογενών ασθενειών, γεγονός που επιτρέπει ταχύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος.

Οι υπεύθυνοι, ωστόσο, αντιμετωπίζουν συνέπειες; Ναι, αλλά...

Συγκεκριμένα, οι εταιρείες επιβαρύνονται με κάποια πρόστιμα, τα οποία ωστόσο είναι αμελητέα, αν μιλάμε για μεγάλες εταιρείες. Για παράδειγμα η Boar's Head αντιμετωπίζει ένα σωρό αγωγές που σχετίζονται με το ξέσπασμα της λιστέριας στην Αμερική και το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, το οποίο είναι υπεύθυνο για τις επιθεωρήσεις των εγκαταστάσεων παραγωγής τροφίμων, αντιμετωπίζει τώρα εσωτερική έρευνα σχετικά με τον ρόλο του στους ελέγχους.

Παρόλο που το βάρος της διασφάλισης της καταλληλότητας των τροφίμων θα πρέπει να πέφτει στις εταιρείες που τα παράγουν και τα διαχειρίζονται, καθώς και στους κυβερνητικούς φορείς που είναι επιφορτισμένοι με την επιθεώρηση, ο Detwiler προειδοποιεί ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν καλύτερα τους κινδύνους που ενέχουν τα τρόφιμά τους.

Πρέπει, λοιπόν, ο καταναλωτής να είναι καχύποπτος αναφορικά με τα τρόφιμα που προμηθεύεται;

Απ’ ό,τι φαίνεται η ατομική ευθύνη είναι κάτι που, μετά την πανδημία, θα μας ακολουθεί σε κάθε πτυχή τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής ζωής μας. Όπως μάλιστα εξηγεί ο Detwiler, «πρέπει πάντα να υποθέτουμε ή να υποψιαζόμαστε ότι τα τρόφιμα [μπορεί και να] είναι μολυσμένα. Πρέπει πάντα να είμαστε σε εγρήγορση σχετικά με... το από πού αγοράζουμε, τι αγοράζουμε, τι τρώμε, πώς προετοιμάζουμε το φαγητό, τις ερωτήσεις που κάνουμε, τέτοιου είδους πράγματα, για να είμαστε και εμείς συμμέτοχοι σε αυτή τη διαδικασία».

Με στοιχεία από Vox.com