Πώς εξηγείται η εκλογική αντοχή του Ντόναλντ Τραμπ
Για να επιβιώσει πολιτικά ένας πρώην Πρόεδρος με αρνητικά ποσοστά δημοτικότητας, με καταδίκες, με δίκες να εκκρεμούν χρειάζεται ένα περιβάλλον βαθιάς πόλωσης και διχασμού
Αμερικανικές εκλογές 2024: Οι ευθύνες Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών για την εκλογική αντόχη του Ντόναλντ Τραμπ
Tο αποτέλεσμα των φετινών αμερικανικών εκλογών μάλλον θα παραμείνει αμφίρροπο μέχρι και την τελευταία μέρα, αλλά το βέβαιο είναι πως οι δύο υποψήφιοι θα έχουν μικρή διαφορά στα συνολικά ποσοστά τους, με τη νίκη στο Κολλέγιο των Εκλεκτόρων να κρίνεται κατά πάσα πιθανότητα από μερικές χιλιάδες ψήφους σε 3-4 Πολιτείες, όπως είχε γίνει το 2020 και το 2016. Είναι εύλογο λοιπόν το ερώτημα: «Πώς είναι δυνατόν σε μια χώρα με τους ιστορικούς δημοκρατικούς θεσμούς των Η.Π.Α. να βρίσκεται και πάλι ένα βήμα από την εξουσία ένας πολιτικός που προσπαθεί ανοιχτά να τους διαβρώσει, αν όχι να τους καταλύσει;»
Η συζήτηση περιστρέφεται συχνά γύρω από τις ευθύνες του Δημοκρατικού κόμματος: Για το κατά πόσον έχει χάσει την επαφή με τη βάση του, δίνοντας έμφαση σε θέματα που δεν αφορούν τους πολλούς, και για το αν έκανε αρκετά ως κυβέρνηση ώστε να δώσει στους ψηφοφόρους μια καλή εναλλακτική. Οι Δημοκρατικοί πρέπει βεβαίως να κάνουν την αυτοκριτική τους, αλλά ο παράγοντας αυτός δεν μπορεί να δώσει ικανοποιητική απάντηση στο αρχικό ερώτημα. Η αντίδραση των οπαδών του Τραμπ δεν εκδηλώνεται τόσο σε Πολιτείες όπου εφαρμόζουν το πολιτικό τους πρόγραμμα οι Δημοκρατικοί, όπως η Καλιφόρνια ή η Νέα Υόρκη, όσο σε αυτές όπου οι Ρεπουμπλικάνοι είχαν τον έλεγχο επί δεκαετίες, όπως η Φλόριντα, ή σε αμφίρροπες με δικομματική διακυβέρνηση, όπως η Πενσιλβάνια, το Μίσιγκαν και το Ουισκόνσιν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν άλλωστε από τη γένεσή τους μια χώρα των αντιθέσεων, κι ο αυστηρός δικομματισμός που έχει επικρατήσει τον τελευταίο ενάμιση αιώνα δεν δίνει πάντα ικανοποιητικές επιλογές στους ψηφοφόρους που επιζητούν την άμβλυνσή τους. Η εμφάνιση τρίτων κομμάτων που θα εξέφραζαν διαφορετικές κοινωνικές τάσεις αποκλείεται πρακτικά από το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα που εφαρμόζεται σε κάθε επίπεδο (Βουλή, Γερουσία, Κολλέγιο των Εκλεκτόρων, τοπικές εκλογές στις Πολιτείες). Αυτό σημαίνει πως όλες οι ιδεολογικές τάσεις στριμώχνονται αναγκαστικά σε δύο κόμματα, όπως και οι ψηφοφόροι, οι πολιτικοί, ακόμα και τα ΜΜΕ.
Ο παράγοντας της ενημέρωσης είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς οι ιδεολογικά πολωμένοι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί που εμφανίστηκαν σταδιακά από τη δεκαετία του ’90 και μετά, δημιουργούν δύο παράλληλες πραγματικότητες και κάνουν σχεδόν αδύνατη την κατάρριψη πολιτικών μύθων, όπως η δήθεν νοθεία στις εκλογές του 2020. Το πρόβλημα βέβαια οξύνεται περαιτέρω λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία προτιμούν πλέον πολλοί ψηφοφόροι για την ενημέρωσή τους.
Ο ακρογωνιαίος λίθος του τραμπισμού όμως, αυτός που του επιτρέπει να παραμένει όρθιος ακόμα και μετά από την προσπάθεια εκτροπής του 2020-2021, είναι δυστυχώς το ίδιο το Ρεπουμπλικανικό κόμμα. Τα στελέχη του έχουν αποποιηθεί ουσιαστικά τον ρόλο που τους ανέθεσαν οι ιδρυτές-πατέρες της Αμερικανικής Δημοκρατίας, με τα περίφημα «checks and balances». Η βασική ανησυχία των σχεδιαστών του Συντάγματος ήταν να μην αποκτήσει κανένας επίδοξος απολυταρχικός ηγέτης τον πλήρη έλεγχο της εξουσίας, και γι’ αυτό μοίρασαν τις αρμοδιότητες σε θεσμούς με αντικρουόμενα συμφέροντα και διαφορετικό τρόπο ανάδειξης: την Προεδρία, τη Βουλή, τη Γερουσία και το Ανώτατο Δικαστήριο σε επίπεδο ομοσπονδιακού κράτους, συν την επιπλέον δύναμη που έχουν οι αυτοδιοίκητες Πολιτείες. Όταν όμως σχεδόν όλοι οι πολιτικοί ενός κόμματος στη Βουλή, τη Γερουσία και τις Πολιτείες, μαζί με κάποιους ιδεολογικά συγγενείς τους στο δικαστικό σώμα, στοιχίζονται με στρατιωτική πειθαρχία πίσω από έναν αυταρχικό ηγέτη, αυτό το σύστημα ελέγχων καταρρέει.
Οι πιο κομβικές στιγμές σε αυτή την πορεία ήταν αναμφίβολα η στήριξη των κορυφαίων στελεχών των Ρεπουμπλικάνων στην πρωτοφανή προσπάθεια αμφισβήτησης του εκλογικού αποτελέσματος του 2020, καθώς και η καταψήφιση της δεύτερης πρότασης μομφής (αμέσως μετά την εισβολή στο Καπιτώλιο), η οποία θα μπορούσε να είχε αποκλείσει διά παντός τον Τραμπ από την Προεδρία, σε απόλυτη συμφωνία με το Σύνταγμα. To Ανώτατο Δικαστήριο είχε σταθεί τότε στο ύψος των περιστάσεων, απορρίπτοντας τις αστήρικτες προσφυγές για το εκλογικό αποτέλεσμα. Φέτος όμως, με την αμφιλεγόμενη απόφασή του περί προεδρικής ασυλίας, απάλλαξε τον Τραμπ από μεγάλο μέρος των ευθυνών του για όσα έγιναν τότε.
Οι κινήσεις αυτές δεν ήταν μόνο θεσμικά επικίνδυνες, αλλά παρείχαν –και παρέχουν– σαφή νομιμοποίηση των ακραίων πράξεων του Τραμπ στα μάτια των ψηφοφόρων. Τι θα πρέπει να υποθέσει ο μέσος πολίτης, όταν ο Πρόεδρος της Βουλής αρνείται να απαντήσει στις επανειλημμένες ερωτήσεις των δημοσιογράφων για το αν αποδέχεται το αποτέλεσμα των προηγούμενων προεδρικών εκλογών, παραβλέποντας ότι η σχετική έρευνα του (Ρεπουμπλικάνου) υπουργού Δικαιοσύνης Μπιλ Μπαρ το 2020 είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως το εκλογικό αποτέλεσμα δεν επηρεάστηκε από νοθεία; Όταν ο διχασμός της χώρας φτάνει στο σημείο να αχρηστεύονται οι ασφαλιστικές δικλείδες του πολιτεύματος, δεν πρέπει να απορούμε για την εκλογική αντοχή του Τραμπ.
20°
