Η ραγδαία ρευστοποίηση της Εγγύς και Μέσης Ανατολής

Η ενίσχυση του αισθήματος ανασφάλειας εντός της ισραηλινής κοινωνίας μετά τη συγκυριακή έστω «διάτρηση» του αμυντικού ιστού της χώρας από τα οπλικά συστήματα των αντιπάλων πυροδότησε ραγδαίες εξελίξεις. Οι ΗΠΑ εγκαθίστανται πλέον στο Ισραήλ με οπλικά συστήματα προωθημένης τεχνολογίας, που για να λειτουργήσουν χρειάζονται και ειδική μονάδα υποστήριξης επί του εδάφους αλλά και περιφερειακή υποδομή διαχείρισης δεδομένων σε real time συνθήκες πολέμου. Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει πως οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο, στη Σούδα, στα Αραβικά Εμιράτα και στην Ιορδανία, αλλά και το σύνολο των ναυτικών, αεροπορικών και αμφίβιων μονάδων των ΗΠΑ στη Μέση και Εγγύς Ανατολή, ενεργοποιούνται πάραυτα και για μακρύ χρονικό διάστημα.

Η διάταξη αυτή προδίδει επίσης την πρόθεση να προστατευτεί το Ισραήλ και το σύνολο των φιλοδυτικών αραβικών δυνάμεων –Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ιορδανία, Εμιράτα– από οποιοδήποτε εγχείρημα ανατροπής των δεδομένων εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας των χωρών αυτών από αντίπαλες δυνάμεις. Το αντίπαλο μπλοκ είναι το Ιράν, οι τοπικοί πολεμικοί «πληρεξούσιοί» του, εμμέσως η Ρωσία και η Κίνα ως μείζονες πελάτες και προμηθευτές, αλλά και τοπικοί καταναλωτές του ευρασιατικού μοντέλου, όπως η Τουρκία επί παραδείγματι.

Τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά από τη στιγμή που ελήφθη η απόφαση στο Ισραήλ, και εκ παραλλήλου υιοθετήθηκε σιωπηλά από τις ΗΠΑ, πως η εισβολή των Ισραηλινών στον Λίβανο θα αποκτούσε στρατηγικό και όχι τακτικό ενδιαφέρον. Τελικά η εισβολή στοχεύει στην εκδίωξη της Χεζμπολάχ από τον Λίβανο και στη συνέχεια τον εκμηδενισμό της όποιας ισχύος της και εκτός των συνόρων της λιβανέζικης επικράτειας – τουτέστιν της Συρίας. Δεν δικαιολογείται η εισβολή σχεδόν τριών μεραρχιών στον νότιο Λίβανο για μια απλή εκκαθάριση συνοριακής ζώνης ενός πλάτους 10-20 χιλιομέτρων. Ούτε δικαιολογούνται εκατοντάδες έξοδοι της ισραηλινής αεροπορίας την ημέρα για την ακύρωση των επιθετικών δυνατοτήτων της Χεζμπολάχ. Εδώ έχουμε να κάνουμε με την εκρίζωση ενός πολιτικο-στρατιωτικού συστήματος με θεοκρατικά χαρακτηριστικά από τον Λίβανο και, αργότερα, απ’ όπου εντοπιστούν στην περιοχή σιιτικά ισλαμιστικά στοιχεία ή και σουνιτικές υποομάδες που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη.

Η προοπτική αυτή, δηλαδή η λήψη απόφασης εκκαθάρισης της Εγγύς και Μέσης Ανατολής από κάθε απειλή, μείζονος ή και ελάσσονος σημασίας, κατά των δυτικών συμφερόντων, αναστάτωσε την Άγκυρα μέχρις σημείου να εντοπιστούν φαινόμενα κρίσης πανικού. Η άνευ προηγουμένου οργίλη παρέμβαση του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος μίλησε για σχέδιο απειλής των τουρκικών συμφερόντων που εξυφαίνεται 30 χιλιόμετρα από τα τουρκικά σύνορα δεν ήταν απλώς κραυγή αγωνίας. Ήταν αποτέλεσμα της διαπίστωσης πως το Ισραήλ, με την ανοχή των ΗΠΑ, θα επιχειρήσει βραχυπρόθεσμα –και το πολύ μεσοπρόθεσμα– την ίδρυση ενός κουρδικού κράτους ως ζώνη ταμπόν που θα αρχίζει από τα τουρκο-ιρανικά σύνορα, θα επεκτείνεται στο βόρειο Ιράκ και θα καταλήγει στη βόρεια Συρία. Στα 30 χιλιόμετρα τα οποία αναφέρει ο Ερντογάν βρίσκονται αυτή τη στιγμή οι τουρκικές δυνάμεις στη βόρεια Συρία και στα 30 χιλιόμετρα από τα τουρκικά σύνορα βρίσκεται ο επιβλητικός όγκος του όρους Καντίλ, όπου καταφεύγουν οι ένοπλες ομάδες του κουρδικού PKK. Το Ισραήλ διατηρεί παραδοσιακά εξαιρετικές σχέσεις με τις κουρδικές φατρίες στο βόρειο Ιράκ, με τις κουρδικές ομάδες στο βόρειο Ιράν και με τις κουρδικές στρατιωτικές δυνάμεις στη βόρεια Συρία, οι οποίες, ως γνωστόν, εξοπλίζονται από τους Αμερικανούς.

Δεν έχουμε να κάνουμε, δηλαδή, με ένα πατριωτικό παραλήρημα του προέδρου της Τουρκίας και θα ήταν εσφαλμένη κίνηση να εκληφθεί η αντίδραση της Άγκυρας ως μέρος μιας ευρύτερης θεατρικής παράστασης με βασικό αποδέκτη την τουρκική κοινή γνώμη. Η Άγκυρα αντιλαμβάνεται πως επιχειρείται στη Μέση Ανατολή, με αντίκτυπο στην ίδια την Τουρκία, μια ευρύτερη γεωπολιτική αναδιάταξη, όχι αναγκαστικά με αλλαγή συνόρων, αλλά με δραστική ανατροπή των ζωνών επιρροής. Σε αυτό το παιχνίδι αιχμή του δόρατος είναι προφανώς το Ισραήλ, το οποίο καταφέρνει να αναδειχθεί ως βασικός (και μοναδικός) εκφραστής των δυτικών συμφερόντων, εκμεταλλευόμενο την οδυνηρή πολιτική απουσία των ΗΠΑ λόγω και της εκλογικής συγκυρίας, αλλά όχι μόνο, και λόγω της ολοκληρωτικής και παθολογικά ανύπαρκτης παρουσίας της Ευρώπης. Η χυλώδης γραφειοκρατία των Βρυξελλών δεν είναι σε θέση εκ των πραγμάτων να παρακολουθήσει τις εξελίξεις. Η ανυπαρξία έστω και μιας στοιχειώδους γεωπολιτικής άποψης περί «ευρωπαϊκού συμφέροντος» στην Ανατολική Μεσόγειο, στον Λεβάντε, τον αραβικό κόσμο και το Ιράν επιτρέπει απλώς σε χώρες όπως η Βρετανία και η Γαλλία να επιχειρούν μεμονωμένα ή έστω με τριγωνικές συνεννοήσεις στην περιοχή.

Πολύ πρόσφατα ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας «πιάστηκε» να ομολογεί ευθαρσώς πως δεν τον ενδιαφέρει το παλαιστινιακό ζήτημα. Το βασίλειο της Ιορδανίας έχει εκφράσει σε όλους του τόνους πως δεν επιθυμεί Παλαιστινίους στο έδαφός του. Η Αίγυπτος έχει ξεκαθαρίσει πως θα αποτρέψει κάθε εγχείρημα εισόδου Παλαιστινίων στο έδαφός της. Πρόκειται για ένα γεωπολιτικό δεδομένο το οποίο δεν ανατρέπεται. Αντιθέτως. Η κατάσταση ενδεχομένως να επιδεινωθεί ως προς την ανεκτικότητα που είναι διατεθειμένη να επιδείξει η διεθνής αραβική κοινότητα προς το παλαιστινιακό στοιχείο.

Πρόσφατα αποκαλύφθηκαν νέα στοιχεία, τα οποία επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τα όρια στήριξης του παλαιστινιακου ζητήματος και από την Τεχεράνη. Η περσική ηγεσία δεν φάνηκε διατεθειμένη να υποκύψει στις πιέσεις της Χαμάς για άμεση συμμετοχή στην τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου κατά του Ισραήλ. Την ίδια στάση κράτησε και η επίσης σιιτική Χεζμπολάχ. Συμπέρασμα: Η γεωπολιτική πραγματικότητα επί του πεδίου είναι κατά πολύ πολυπλοκότερη και απέχει από τη συχνά αφελή και παγίως ενοχική στάση δυτικών παραγόντων και διεθνών θεσμών, που αρνούνται να εξηγήσουν πειστικά τα φαινόμενα συστηματικής ρευστοποίησης των πολιτικών δεδομένων στη Μέση και Εγγύς Ανατολή. Ρευστοποίηση που οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα περί συνολικής ανατροπής των συσχετισμών επιρροής στο πολεμικό τοπίο που εκτείνεται σε όλο τον γεωγραφικό χώρο από την Κασπία και τον Περσικό Κόλπο έως την Αραβική Θάλασσα, την Ερυθρά και τη Μεσόγειο.

Τελικά το Ισραήλ θα «χτυπήσει» το Ιράν. Ίσως λίγο νωρίτερα ή λίγο αργότερα από τα θρυλούμενα. Θα είναι άλλο ένα επεισόδιο σε μια αλυσίδα περιστατικών τα οποία θα οδηγήσουν στη σταδιακή απομείωση της ισχύος του θεοκρατικού καθεστώτος, που είναι και το ζητούμενο. Το νέο «θέατρο πολέμου», που θα μας αφορά λόγω γειτνίασης και σχεδόν αναπόφευκτων κινδύνων ακόμη και εμπλοκής, κυρίως λόγω Κύπρου, θα είναι η ενεργοποίηση του μετώπου της Συρίας.