Υπόθεση Πελικό: Γιατί η δίκη θα αλλάξει για πάντα τη Γαλλία

Η θηριωδία που έζησε η Ζιζέλ Πελικό, η γυναίκα που επί μία δεκαετία ναρκωνόταν από τον σύζυγό της Ντομινίκ, για να γίνει στη συνέχεια το έρμαιο βιασμών από άνδρες που ο ίδιος προσκαλούσε στο σπίτι της, είναι πλέον γνωστή σε όλον τον κόσμο. Είναι όμως και ένα σημείο καμπής για τη γαλλική κοινωνία: η ιστορία και όλες οι σκοτεινές πτυχές της, όλοι οι «πρωταγωνιστές» αυτής της φρίκης έχουν τρομοκρατήσει σε τέτοιο βαθμό τους πολίτες (και ενώ αποκαλύπτονται παρόμοιες υποθέσεις χημικής υποταγής) που πλέον απαιτούνται αλλαγές. Αλλαγές στον Νόμο, στη στάση των ανδρών απέναντι στο έγκλημα του βιασμού, στη συμπεριφορά της κοινωνίας σε ό,τι έχει να κάνει με τη συναίνεση στο σεξ.  

Από τη μέρα που η υπόθεση άνοιξε στο ποινικό δικαστήριο της Βακλούζ σε καθημερινή βάση, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται σε πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη Γαλλία για να διαδηλώσουν σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τη γενναία επιζώσα Ζιζέλ Πελικό και εναντίον της «κουλτούρας του βιασμού» στη Γαλλία. Τ

ην περασμένη εβδομάδα, η εφημερίδα Le Monde δημοσίευσε μια κοινή «επιστολή» τεσσάρων βουλευτών προς τη Ζιζέλ, χαρακτηρίζοντάς την «ηρωική» και ζητώντας κοινοβουλευτική συζήτηση για το πώς η γαλλική νομοθεσία ορίζει τον βιασμό. Το θάρρος της την έχει καταστήσει «φεμινιστικό είδωλο», όχι απλώς σύμφωνα με άρθρα εφημερίδων όπως η New York Times, αλλά με όλους όσοι δηλώνουν αλληλέγγυα δίπλα σε αυτή τη γυναίκα που επέλεξε να αρνηθεί την ανωνυμία που συνήθως παρέχεται σε υποθέσεις βιασμού και παρακολουθεί τις συνεδριάσεις της δίκης στην Αβινιόν, προκειμένου -όπως λέει- να μεταφέρει τη ντροπή και τον εξευτελισμό που συχνά αντιμετωπίζουν τα θύματα σεξουαλικής βίας στους δράστες.

Η Αγγελική Χρυσάφη, ανταποκρίτρια του Guardian στη Γαλλία, μέσα στα χρόνια έχει καλύψει δημοσιογραφικά απερίγραπτα βίαια γεγονότα όπως το μακελειό στο Μπατακλάν το 2015 και η τρομοκρατική επίθεση στη Νίκαια το 2016. Ωστόσο, η κάλυψη της υπόθεσης Πελικό, όπως η ίδια αποκάλυψε στην εφημερίδα, ίσως αλλάξει πολλά στη σύγχρονη Γαλλία.

Γιατί η υπόθεση Πελικό θεωρείται "μητέρα" των υποθέσεων βιασμού στη Γαλλία

«Η Ζιζέλ Πελικό ήθελε η δίκη να είναι ανοιχτή και δημόσια για να τραβήξει την προσοχή στη χρήση ναρκωτικών για τη διάπραξη σεξουαλικής κακοποίησης. Γι' αυτό ζήτησε την άρση των περιορισμών για την προβολή των αποδεικτικών βίντεο στη δίκη. Ο δικηγόρος της είπε ότι το ‘κύμα σοκ’ αυτής της δημόσιας δίκης και των δημόσιων βίντεο αποδείξεων ήταν απαραίτητο για να δείξει την πραγματική φρίκη του βιασμού. Για την ίδια την Πελικό ανέφερε χαρακτηριστικά: ‘Είναι πολύ αργά. Το κακό έχει γίνει. Αλλά αν αυτές οι ακροάσεις, μέσω της δημοσιοποίησης, βοηθήσουν να σωθούν άλλες γυναίκες από κάτι τέτοιο, τότε θα αποκτήσει νόημα η οδύνη της», εξηγεί η δημοσιογράφος.  .

Η ίδια εξήγησε ότι η συγκεκριμένη δίκη είναι επίσης εξαιρετικά ασυνήθιστη επειδή δεν μπορεί να βασιστεί στα στοιχεία του θύματος.

«Στις περισσότερες δίκες για βιασμό, ο φερόμενος ως βιασμός θα περιγραφόταν λεπτομερώς από τον λόγο του θύματος έναντι του λόγου του φερόμενου ως δράστη.Αλλά σε αυτή την περίπτωση, το θύμα δεν έχει λόγο για το τι συνέβη, επειδή ήταν ναρκωμένη και σε κώμα χωρίς να θυμάται τίποτα. Αντίθετα, ο βασικός κατηγορούμενος, ο Ντομινίκ Πελικό, έχει παραδεχτεί τον βιασμό και έχει φυλάξει σχολαστικά τα αποδεικτικά βίντεο. Αυτά τα βίντεο – ντοκουμέντα είναι το κρίσιμο στοιχείο. Χωρίς αυτά δεν θα υπήρχε δίκη. Πολύ συχνά, σε άλλες υποθέσεις βιασμού, δεν υπάρχουν τέτοια αποδεικτικά στοιχεία βίντεο».

Ας σημειωθεί ότι μέσω της ακροαματικής διαδικασίας, αναδείχθηκε η σύγχυση αναφορικά με το τι συνιστά συναίνεση, ειδικά όταν μιλάμε για μια γυναίκα που βρισκόταν σε κωματώδη κατάσταση και δεν μπορούσε να αρθρώσει λόγο για τους ξένους που εν αγνοία της «προσκαλούνταν» στο σπίτι της, πόσω μάλλον στην ίδια της την κρεβατοκάμαρα...

«Ορισμένοι από τους άνδρες που δικάζονται μαζί με τον Πελικό αποδέχονται ότι αυτό που έκαναν ήταν βιασμός και ζήτησαν συγγνώμη στο δικαστήριο. Αλλά πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν είχαν πρόθεση να διαπράξουν βιασμό, λέγοντας ότι νόμιζαν ότι η Gisèle προσποιούνταν ότι κοιμόταν και ότι τους πίεσαν να το κάνουν. Αυτές οι καταθέσεις εντός της δικαστικής αίθουσας ανέδειξαν το κατά πόσο η κοινωνία δεν έχει ακόμη αποκτήσει σαφή αντίληψη της συναίνεσης. Η δίκη άνοιξε μια συζήτηση σχετικά με το αν θα πρέπει να διευκρινιστεί με ακόμα μεγαλύτερη σαφήνεια η ενεργός ανάγκη συναίνεσης στο πλαίσιο του νόμου περί βιασμού στη Γαλλία», εξηγεί η Αγγελική Χρυσάφη.

Η νομοθεσία για τη συναίνεση και τα εγκλήματα εξουσίας - όπως ο βιασμός

Θα μπορούσε η συμπεριφορά της Ζιζέλ Πελικό και η εκτεταμένη κάλυψη της υπόθεσης από τα μέσα ενημέρωσης να σηματοδοτήσει ένα σημείο καμπής για τις συμπεριφορές στη Γαλλία, και ίσως και αλλού;

«Πολλοί Γάλλοι συγγραφείς, δημοσιογράφοι, διανοούμενοι έχουν δηλώσει ότι η υπόθεση αυτή σηματοδοτεί το τέλος του στερεότυπου του ‘τέρατος βιαστή’ - ή της αντίληψης ότι οι βιασμοί γίνονται μόνο από αγνώστους. Αντίθετα, έχει αναδείξει τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στα ίδια τους τα σπίτια και μέσα στους γάμους ή τις σχέσεις τους. Ορισμένοι από τους κατηγορούμενους είχαν αξιοσημείωτες θέσεις εργασίας στην κοινωνία, όπως τοπικός σύμβουλος, νοσηλευτής, διευθυντής φυλακών ή δημοσιογράφος».

Ορισμένα μέσα ενημέρωσης έχουν χαρακτηρίσει τον Ντομινίκ Πελικό ως το «τέρας της Αβινιόν». Όμως, μεταξύ των ανθρώπων που συγκεντρώνονται, αρκετά συχνά τις τελευταίες εβδομάδες, για να συμπαρασταθούν στη Ζιζέλ Πελικό στο δικαστήριο, πολλοί είναι συγκλονισμένοι από το φαινομενικά «φυσιολογικό» προφίλ των κατηγορουμένων ανδρών. Γι' αυτό τον λόγο τα συνθήματα που ακούγονται, πάνε ως εξής: «Είμαστε όλοι Ζιζέλ», «Βιαστή, σε βλέπουμε. Θύμα, σε πιστεύουμε» και «Συνηθισμένοι άνθρωποι, φρικτά εγκλήματα» που πρακτικά απηχεί αυτή τη συνειδητοποίηση, ότι ο βιαστής μπορεί να είναι (και) ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ο ευυπόληπτος, ο οικογενειάρχης, ο φαινομενικά φιλήσυχος και φυσιολογικός.

Όμως, με τη δίκη των βιαστών της Μαζάν, συμβαίνει και ακόμα μία αλλαγή στον κορμό της γαλλικής κοινωνίας και αφορά την αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτά τα θύματα σεξουαλικής βίας.

«Μια σημαντική πτυχή αυτής της δίκης και της φεμινιστικής εμβληματικής θέσης της Ζιζέλ Πελικό είναι ότι μπορεί να θεωρηθεί από πολλές απόψεις ως ένα άμεμπτο θύμα: μια γιαγιά που δεν είχε καμία γνώση των επιθέσεων που δέχτηκε. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με πολλά θύματα βιασμού στο δικαστήριο, ορισμένοι συνήγοροι υπεράσπισης εξακολουθούν να αμφισβητούν τη σεξουαλικότητά τους στο δικαστήριο και να ρωτούν αν οι άνδρες μπορεί να μην πίστευαν ότι αναζητούσε σεξουαλικές επαφές. Η Ζιζέλ είπε ότι ένιωσε ταπεινωμένη και ότι δέχθηκε επίθεση στο δικαστήριο. Το γεγονός ότι αυτή η δίκη διεξάγεται δημοσίως επέτρεψε σε περισσότερους ανθρώπους να βιώσουν πώς διεξάγεται μια δίκη για βιασμό», αναφέρει η δημοσιογράφος και είναι κάτι το οποίο το έχουμε ζήσει αρκετές φορές και στη χώρα μας, να επιχειρείται, δηλαδή, να δικαστεί η επιζώσα και όχι ο δράστης, όχι ο βιαστής της.

Τις τελευταίες μέρες, η δίκη για τους βιασμούς της Ζιζέλ Πελικό συζητιέται και για λόγους πέρα από το προφανές. Και για αλλαγές που αφορούν τη γαλλική νομοθεσία αναφορικά με τον τρόπο που δικάζονται και τιμωρούνται τα εγκλήματα επιβολής εξουσίας, όπως είναι ο βιασμός και η σεξουαλική επίθεση. Η ζωηρή συζήτηση που έχει ανοίξει οφείλεται σε αυτή τη δίκη. Και κυρίως στη γενναιότητα της Πελικό.

Με στοιχεία από Guardian.com, France24