Μπόρις Τζόνσον ή πώς να μην γράψετε την αυτοβιογραφία σας

Ήταν το 2008, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Ο Μπόρις Τζόνσον ήταν τότε δήμαρχος του Λονδίνου. Η πολιτική κατάσταση ήταν τεταμένη, ο έλεγχος και η κριτική από media και αντιπολίτευση ασφυκτικά. Ή, όπως το θέτει ο Μπόρις Τζόνσον στα απομνημονεύματά του, «POW POW POW POW!» - πρώτα κάποιοι επέκριναν την ομάδα του. Στη συνέχεια, ο Τύπος ήταν κακός μαζί του. Μετά «SOCKO!» ένας δημόσιος λειτουργός αποφάσισε να αποχωρήσει από την ομάδα συμβούλων του. Μετά «DOOOF!» ένας αντιδήμαρχος. Μετά «THUDDEROO...». Γενικώς, στη νέα αυτοβιογραφία του πολιτικού και δημοσιογράφου υπάρχει μία υπερχρήση επιφωνημάτων και κάπως χαζούλικων αντιδράσεων σε απολύτως σοβαρές πολιτικές εξελίξεις.

Όμως, τι καθιστά αξιοδιάβαστη την προσπάθεια ενός πολιτικού άνδρα να συγγράψει τα απομνημονεύματά του; Ο Άλαν Κλαρκ, ένας σπουδαίος πολιτικός ημερολογιογράφος, ορκιζόταν ότι ένα τέτοιο πόνημα πρέπει να είναι αδιάκριτο και άμεσο, οικείο και ακατάληπτο, ταυτόχρονα. «Phooey!», όπως θα έλεγε και ο Μπόρις Τζόνσον. Όμως, στο «Unleashed», την αυτοβιογραφία του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας δεν υπάρχουν τέτοιες καλλιέπειες. Αντ' αυτού, και όπως παρατηρεί και ένα αυστηρό άρθρο του Economist,  οι σελίδες αυτής της αυτοβιογραφίας προσφέρουν μόνο ένα «εγώ»: το μεγάλο υπερφίαλο εγώ ενός Αλεξάντερ Μπόρις ντε Πφέφελ Τζόνσον.

Το «Unleashed» δεν είναι τόσο μια αυτοβιογραφία όσο ένα επιχείρημα σχεδόν 800 σελίδων. «Πρόκειται για μια εριστική και συχνά κουραστική υπεράσπιση στην οποία ο κ. Τζόνσον παραληρεί για τους πολλούς και διάφορους κακοποιούς που τόλμησαν να τον αμφισβητήσουν, να τον προσβάλουν ή να τον πολεμήσουν - από δημοσιογράφους μέχρι σοσιαλιστές, τον Βλαντιμίρ Πούτιν και ένα μάλλον αξιέπαινο κορίτσι ονόματι Τρέισι που τον γρονθοκόπησε σ’ ένα δημοτικό σχολείο. Μετά από μερικές εκατοντάδες σελίδες, το βιβλίο αρχίζει να μοιάζει λιγότερο Unleashed (μτφρ.: απελευθερωμένο) και περισσότερο ανισόρροπο και, ακόμα χειρότερα, αδιάφορο», αναφέρεται στο ίδιο άρθρο, για να συνεχίσει ακόμα πιο επιθετικά: «Αυτό κι αν είναι έκπληξη: ο βαρετός Μπόρις μοιάζει με σχήμα οξύμωρο. Τα τελευταία 30 χρόνια, πρώτα ως δημοσιογράφος, μετά ως εκδότης (του Spectator), αργότερα ως δήμαρχος (του Λονδίνου) και στη συνέχεια ως πρωθυπουργός (της Βρετανίας), ο κ. Τζόνσον παρακολούθησε από κοντά μερικά από τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα στον κόσμο, από τους τελευταίους μήνες της αείμνηστης βασίλισσας, μέχρι το Brexit, τον covid-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Επιπλέον, στα καλύτερά του, ο Μπόρις -ένας άνθρωπος που αποκάλεσε τον σερ Κίρ Στάρμερ «Captain Crasheroonie Snoozefest» και είπε ότι η πολιτική του για το κέικ ήταν «υπέρ του να το έχεις και υπέρ του να το τρως»- είναι ένας χαρισματικός ρητορικός. Αυτό το βιβλίο θα έπρεπε να είναι λαμπρό».

Βέβαια, το «Unleashed» έχει και καλές στιγμές: οι αναγνώστες μαθαίνουν ότι η βασίλισσα του σέρβιρε πικνίκ λιχουδιές μέσα σε ταπεράκια της Tupperware και ότι όταν νόσησε με κορωνοϊό του έμεινε κουσούρι ο φόβος ότι μπορεί να του έκαναν «τραχειοτομή χωρίς να (τον) ενημερώσουν», την ώρα που κοιμόταν.

Όμως, τα περισσότερα κεφάλαια δεν φαίνεται να αξίζουν τον κόπο. Οι κριτικοί έχουν «κατακρεουργήσει» την αυτοβιογραφία του Τζόνσον, θεωρώντας ότι ένα μεγάλο πρόβλημα αυτού του βιβλίου και του συγκεκριμένου δεινού...γραφιά, είναι η ίδια η γραφή..!

Δεν είναι μόνο τα παράλογα «POW» και «BIFF» και «SOCKOS» και τα ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ με τα οποία είναι γεμάτο αυτό το κείμενο. Πάρα πολύ μεγάλο μέρος του κειμένου δίνει την εντύπωση ότι έχει γραφτεί από μαθητή και όπως επισημαίνεται και στην κριτική του Economist «αυτό είναι κάτι χειρότερο από μη διασκεδαστικό. Φαίνεται, ενοχλητικό και ανάρμοστο από έναν πρώην πρωθυπουργό...Το ύφος του είναι επίσης περίεργα αναντίστοιχο με όλες τις ιδιότητες που έχει υπάρξει στη δημόσια ζωή. Κάποιες φορές είναι ο Μπόρις, ο Μπίλι Μπάντερ, ο σπινθηροβόλος, αλλά άλλες φορές η πρόζα του είναι περισσότερο μυθιστορηματική παρά πρωθυπουργική. Γράφει ότι έχει ‘αεροπλάνα και ελικόπτερα και έναν προϋπολογισμό τρισεκατομμυρίων λιρών’ και ότι πίνει ‘Crémant d'Alsace’ σε μια βεράντα με την Άνγκελα Μέρκελ. Κατά τόπους, αυτό ακούγεται λιγότερο σαν τον Μπόρις και περισσότερο σαν την Μπάρμπαρα Κάρτλαντ, μια διάσημη συγγραφέα ρομαντικών βιβλίων».

Ωστόσο, τα χειρότερα σημεία δεν είναι τα κακά,σύμφωνα με αυτήν την οδυνηρή κριτική του συγγραφικού πονήματος του Μπόρις Τζόνσον, αλλά τα καλά: γιατί όταν υποχωρεί ο μετρημένος Μπόρις και στη θέση του εμφανίζεται ο αστείος τύπος που υπήρξε ακόμα και ως πολιτικός ο Τζόνσον, το πράγμα χοντραίνει επικίνδυνα. «Γιατί μπορεί να είναι υπέροχος, για παράδειγμα, όταν περιγράφει (εκπληκτικά λυρικά) τις πολιτικές του για την καταπολέμηση των περιφερειακών ανισοτήτων ή όταν μιλάει για το πώς το έγκλημα με μαχαίρι -για το οποίο σαφώς ενδιαφέρεται- είναι μια από εκείνες τις παράξενα οικείες επιθέσεις στις οποίες ο δράστης είναι αρκετά κοντά σου ώστε να μυρίζεις το σώμα του και να αισθάνεσαι την ανάσα του. Ωστόσο, και αυτό είναι επίσης απαίσιο: επειδή συνειδητοποιείς ότι αυτό το βιβλίο -από έναν άνθρωπο του οποίου η καυτή ανάσα βρισκόταν στο πολιτικό σώμα της Βρετανίας για μια δεκαετία- θα μπορούσε επίσης να είναι λαμπρό. Αλλά, όπως και ο ίδιος ο άνθρωπος, δεν είναι».

Μια λέξη μόνο: άουτς!

ΠΗΓΗ: Economist.com