Κακοποίηση αγοριών: Γιατί δεν μιλάμε επιτέλους για αυτό;

Οι κλειστές πόρτες είναι περίεργο πράγμα. Σφραγίζουν μυστικά, άλλα  μικρά κι ασήμαντα, άλλα στενάχωρα - κι άλλες πόρτες κρύβουν φρίκες…  Δεν έχει σημασία εάν αυτή η πόρτα ανήκει σε ένα μικρό αγροτικό σπίτι, σε μια πολυκατοικία είτε σε μια έπαυλη. Η φρίκη μπορεί να κρυφτεί πίσω από κάθε πόρτα μικρή ή μεγάλη. Αυτές οι πόρτες έχουν καλύψει κλάματα παιδιών που κακοποιούνται φρικτά από τους γονείς ή τους συγγενείς τους. Μερικές φορές οι φωνές ακούγονται περισσότερο από κάποιες άλλες. Όταν τα κορίτσια φωνάζουν «κακοποίηση!» η κοινωνία μπαίνει ασπίδα.

Όταν τα αγόρια ψιθύριζαν τόσα χρόνια «κακοποίηση…» ήταν ταμπού. Γιατί; Δεν μιλάμε όσο θα έπρεπε για τα αγόρια. Παρακολουθώντας τη σειρά των αγοριών Μenendez στο Netflix Monsters: The Lyle and Erik Menéndez Story και έχοντας δει φυσικά και το ντοκιμαντέρ με τις μαρτυρίες τους, δε γίνεται να μην ανατριχιάσει κανείς από τις περιγραφές. Σε αυτό προστίθεται και το εν εξελίξει δράμα με τον Sean “Diddy” Combs ο οποίος αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη φυλακή με ένα βαρύτατο και αποτρόπαιο κατηγορητήριο στην πλάτη του.

Οι ισχυρισμοί των Menendez δεν έχουν αποδειχτεί στο δικαστήριο ότι δηλαδή κακοποιήθηκαν από τους γονείς του ενώ οι κατηγορίες ότι ο Diddy κακοποιούσε ανηλίκους, ανάμεσά τους ο Justin Bieber και ο Usher, μένει να αποδειχθούν στο δικαστήριο. Όμως γιατί το στίγμα της κακοποίησης για τα αγόρια δεν τα αφήνει να μιλήσουν μέχρι και σήμερα;

Για να τα πάρουμε από την αρχή…

Στην υπεράσπισή τους, ο Lyle και ο Eric Menendez υποστήριξαν ότι σκότωσαν τους γονείς τους από φόβο για τη ζωή τους, ισχυριζόμενοι ότι υπέστησαν επί χρόνια σωματική, συναισθηματική και σεξουαλική κακοποίηση από τον πατέρα τους. Ισχυρίστηκαν ότι αφού απείλησαν να αποκαλύψουν την κακοποίηση, φοβήθηκαν ότι ο πατέρας τους θα τους σκότωνε. Οι εισαγγελείς, ωστόσο, αντέτειναν ότι τα αδέρφια είχαν κίνητρο την απληστία, με στόχο να κληρονομήσουν την περιουσία των γονέων τους.

Οι πρώτες δίκες για κάθε αδελφό κατέληξαν σε κακοδικία λόγω αδιεξόδου των ενόρκων. Μια δεύτερη, κοινή δίκη το 1996 απέκλεισε βασικά στοιχεία σχετικά με την υποτιθέμενη κακοποίηση. Τα αδέλφια καταδικάστηκαν τελικά για φόνο πρώτου βαθμού και συνωμοσία για τη διάπραξη φόνου, με αποτέλεσμα να καταδικαστούν σε ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα αναστολής.

Όμως η φράση της δικηγόρου που με έκανε κι εμένα την ίδια να αναρωτηθώ ήταν η εξής: «αν τα αδέρφια Menendez ήταν κορίτσια τώρα θα είχαν ήδη αθωωθεί!».

Στην περίπτωση Diddy, η δουλειά της αστυνομίας είναι λίγο περιπλοκότερη. Το FBI έχει να ξεχωρίσει την αλήθεια ανάμεσα σε φήμες, κουτσομπολιά, μαρτυρίες και απτά στοιχεία που διαθέτει από κασέτες. To 2009 κυκλοφόρησε ένα βίντεο με τον μόλις 15 χρονών Justin Bieber να στέκεται μαζί με τον Diddy ο οποίος ανέφερε ότι ο ανήλικος θα περάσει δυο μέρες μαζί του. Το βίντεο στην αρχή έμοιαζε αθώο ενώ πολλοί σκέφτηκαν ότι ο Justin έπιασε την καλή.

Στο βίντεο, ο Diddy εξηγεί: «Μου έχει δοθεί η επιμέλειά του», συνεχίζει ο Diddy. «Ξέρεις, έχει υπογράψει (σ.σ.: ο Justin) με τον Usher και είχα τη νόμιμη κηδεμονία του Usher όταν έκανε το πρώτο του άλμπουμ. Έκανα το πρώτο άλμπουμ του Usher. Θα πάμε γαμάτα»…

Και συνέχισε: «Είδατε ποτέ την ταινία 48 ώρες; Αυτήν τη στιγμή, ο Justin έχει 48 ώρες με τον Diddy, αυτός κι ο Usher. Περνούν τις καλύτερες στιγμές της ζωής τους. Το πού κάνουμε παρέα και τι κάνουμε δεν μπορούμε πραγματικά να το αποκαλύψουμε. Αλλά σίγουρα είναι το όνειρο κάθε δεκαπεντάχρονου». Το λες και creepy.

Αργότερα στο βίντεο, ο Diddy ρωτά τον Justin τι θέλει να τα καταφέρουμε μαζί και ο τραγουδιστής απαντά: «Πάμε να πάρουμε μερικά κορίτσια». Ο Diddy γελάει και απαντά: «Ο άνθρωπος είναι μέσα την καρδιά μου. Αυτά είναι».

Τα social media έχουν πάρει κυριολεκτικά φωτιά με τις νέες αποκαλύψεις για τον άλλοτε κολοσσό της μουσικής. Φωτογραφίες του Usher αγκαλιά με τον Justin έχουν κάνει τον γύρο του διαδικτύου ενώ ακούγεται έντονα μια φήμη που λέει ότι ο Diddy, που πλέον βαρύνεται με κατηγορίες trafficking και βιασμών, εξωθούσε σε παιδόφιλους μικρά αγόρια όπως ο Usher και ο Justin Bieber.

Αυτά ήταν φήμες μέχρι τις 25 του Σεπτέμβρη όπου ο Suge Knight αποφάσισε όχι απλά να μιλήσει αλλά να κατονομάσει ισχυρά στελέχη της μουσικής βιομηχανίας που φέρονται να χρησιμοποιούσαν ναρκωτικά, αλκοόλ και σεξ για να «ελέγχουν» τόσο τον Diddy, όσο και τους νεαρούς τότε Usher και Justin Bieber... Οι ίδιοι οι καλλιτέχνες δεν έχουν μιλήσει ποτέ για το θέμα δημόσια.

Μάλιστα, ο Suge Knight υποστήριξε πως κι άλλοι αστέρες της μουσικής έχουν πέσει θύματα κακοποίησης και αναφέρεται στην ύπαρξη κυκλώματος. «Αυτοί οι τύποι μύησαν στην κοκαΐνη τους καλλιτέχνες μου», ισχυρίστηκε ο 59χρονος Knight στον παρουσιαστή Chris Cuomo σε τηλεφωνική επικοινωνία από τη φυλακή.

«Οπότε, μόλις κατανάλωναν κοκαΐνη, μόλις έπαιρναν ναρκωτικά, μόλις έπιναν αλκοόλ, τότε ήταν που συνέβαιναν τα περίεργα πράγματα. Νομίζω ότι αυτό ήταν που οδήγησε τον Puffy (Combs) σε αυτό το μονοπάτι», εξήγησε ο ίδιος και συνέχισε δίνοντας ονόματα στον αέρα.

Στην ίδια εκπομπή ανέφερε: «(Ο Combs) το διδάχθηκε αυτό. Είχε τον Usher ως παιδί κοντά του... αλκοόλ, ναρκωτικά, σεξ. Με τον Justin Bieber τα ίδια. Και βλέπεις ότι τα κάνουν όλα αυτά, για να πάρουν τον έλεγχο. ... Επιλέγεις να είσαι ομοφυλόφιλος, αυτό είναι η προτίμησή σου, αλλά το κάνουν αυτό στους ανθρώπους για τον έλεγχο», υποστήριξε ακόμη ο Knight στη συνέντευξη.

Στην υπόθεση Diddy, πρώτες οι γυναίκες βγήκαν και δήλωσαν πως κακοποιήθηκαν από τον ράπερ, όμως ακόμα σχεδόν κανένας από τα αγόρια –πλέον άντρες– δεν έχει πάει στην αστυνομία να κάνει καταγγελία (έχουν καταγγείλει τον Diddy για σεξουαλική κακοποίηση 2 άντρες που όμως ήταν ενήλικοι όταν συνέβη). Ενώ στην υπόθεση Menendez, που τα αγόρια κατέθεσαν τα φρικτά βασανιστήρια που είχαν υποστεί, μόνο οι γυναίκες ένορκοι τα πίστεψαν ενώ οι άντρες ήταν δύσπιστοι. Αρχικά πως ένα οικογενειάρχης, ένας Αlpha male, κακοποίησε και βίασε τα ίδια του τα παιδιά τα οποία ήταν και αγόρια και πώς τα αγόρια, που ήταν πλέον μεγάλα και εύρωστοι αθλητές, ανέχονταν την κακοποίηση;

Γιατί λοιπόν δεν μιλάμε ανοιχτά για την ανδρική κακοποίηση;

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, στην Ελλάδα περίπου 4.000 παιδιά κακοποιούνται σοβαρά κάθε χρόνο, με την πλειονότητα των περιστατικών να σχετίζεται με τους γονείς ως θύτες. Από αυτά, περίπου το 10% είναι αγόρια που υφίστανται σεξουαλική κακοποίηση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπολογίζεται ότι 1 στα 10 αγόρια θα υποστεί σεξουαλική κακοποίηση πριν από την ηλικία των 18 ετών​.

Παρότι η κακοποίηση των παιδιών είναι αρκετά συχνή, μόνο το 1 στα 3 περιστατικά καταγγέλλεται.  Αυτό υποδηλώνει ότι τα περισσότερα παιδιά, είτε από φόβο είτε από ντροπή, δεν μιλούν άμεσα για την κακοποίηση που υφίστανται. Η σιωπή ενδέχεται να διαρκέσει χρόνια, με πολλά θύματα να μην αποκαλύπτουν την κακοποίηση για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Έχουμε τη φιλοσοφία ότι ο άντρας θα το ξεπεράσει και κατάλοιπα του… «οι άντρες δεν κλαίνε» ή «δέξου το σαν άντρας». Η κακοποίηση από μόνη της είναι ένα από τα πιο βίαια πράγματα που μπορεί να συμβούν στον οποιονδήποτε. Η συζήτηση για τα αγόρια μένει στη σκιά από τα κοινωνικά στερεότυπα και το στίγμα. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι αυτή η συζήτηση είναι κρίσιμη κυρίως για την ευαισθητοποίηση, τη στήριξη και τελικά την ανακούφιση των θυμάτων. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συντελούν σε αυτό το φαινόμενο, με την κουλτούρα, τις κοινωνικές προσδοκίες και τις ψυχολογικές αντιδράσεις να παίζουν σημαντικό ρόλο.

Οι κανόνες φύλου είναι βαθιά ριζωμένοι

Οι παραδοσιακοί κανόνες φύλου συχνά απεικονίζουν τους άνδρες ως ισχυρές, κυρίαρχες φιγούρες. Αυτό το στερεότυπο στέκεται εμπόδιο στους άντρες που βίωσαν αυτήν τη φρίκη  να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους και να καταγγείλουν τον θύτη τους, καθώς μπορεί να φοβούνται ότι θα θεωρηθούν αδύναμοι ή ευάλωτοι. Η προσδοκία ότι οι άνδρες πρέπει να είναι στωικοί και αυτάρκεις μπορεί να περιπλέξει περαιτέρω την προθυμία τους να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, οδηγώντας σε συναισθήματα απομόνωσης και ντροπής.

Ο «ανδρισμός» και πολλές φορές η προτροπή να κρατήσουν το στόμα τους κλειστό γιατί «τι θα πει η κοινωνία», το «πρόσεχε μη σε πουν γκέι» έχει εμποδίσει πολλά αγόρια, πολλά θύματα να μιλήσουν. Στην ανδρική ταυτότητα δεν υπάρχει κακοποίηση και δη σεξουαλική, μόνο σκληραγώγηση. Ο άντρας είναι για να φέρνει λεφτά στο σπίτι και όχι να είναι ευαίσθητος.

Το συναίσθημα δεν αλλάζει ούτε για τα αγόρια ούτε για τα κορίτσια. Η ντροπή είναι ντροπή και η ενοχή δεν ξεχωρίζει φύλα. Ένα αγόρι δεν πρέπει να δείχνει ευάλωτο.  Αν παραδεχτούν την κακοποίηση, αυτό μπορεί να παρερμηνευτεί ως σημάδι αδυναμίας ή ακόμα και ότι ήταν «συνένοχα», ειδικά σε περιπτώσεις όπου η κακοποίηση περιλαμβάνει φυσική ή συναισθηματική εξάρτηση από τον θύτη.

Σύμφωνα με στοιχεία από οργανώσεις όπως «Το Χαμόγελο του Παιδιού», στο 90% των περιπτώσεων κακοποίησης, οι θύτες είναι οι ίδιοι οι γονείς ή στενοί συγγενείς.

 Η κακοποίηση από έναν άγνωστο είναι λιγότερο συχνή, καθώς τα αγόρια, όπως και τα κορίτσια, συχνά βιώνουν  κακοποίηση από ανθρώπους στους οποίους οι οικογένειές τους έχουν εμπιστοσύνη. Σε πολλές περιπτώσεις, οι θύτες είναι μέλη της οικογένειας ή άτομα που έχουν στενή σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί, όπως φίλοι της οικογένειας, δάσκαλοι ή προπονητές​

Οι άντρες ως θύματα

Ένα άλλο στοιχείο είναι η αμφισβήτηση της ταυτότητας των ανδρών ως θύματα. Υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι τα αγόρια δεν μπορούν να πέσουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, τουλάχιστον όχι με τον ίδιο τρόπο όπως τα κορίτσια. Αυτή η αντίληψη ενισχύει τον φόβο τους ότι δεν θα τα πιστέψουν ή ότι θα τα γελοιοποιήσουν αν μιλήσουν​. Στην πραγματικότητα, πολλοί άνδρες που έχουν κακοποιηθεί, αναφέρουν ότι βίωσαν αμφιβολία ή έλλειψη υποστήριξης όταν τελικά αποφάσισαν να αποκαλύψουν την κακοποίησή τους.

Η σεξουαλική κακοποίηση έχει σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες στα θύματα, ανεξαρτήτως φύλου. Πολλά αγόρια που κακοποιούνται, αναπτύσσουν έντονα τραυματικά συμπτώματα, όπως άγχος, κατάθλιψη, και μετατραυματικό στρες, που τα αποτρέπουν από το να μιλήσουν και να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να παραμείνουν ανεπίλυτα για χρόνια, ακόμα και όταν τα θύματα ενηλικιώνονται. Το τραύμα ενισχύει τον φόβο της αποκάλυψης και τα εμποδίζει να αντιμετωπίσουν την αλήθεια, με αποτέλεσμα να μην καταγγέλλουν την κακοποίηση ούτε αργότερα στη ζωή τους​.

Όταν τα θύματα γίνονται θύτες

Υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν ότι οι άντρες που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά ως παιδιά μπορεί να έχουν αυξημένες πιθανότητες να γίνουν θύτες όταν μεγαλώσουν, αν και αυτό δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Αυτή η σχέση δεν είναι άμεση και δεν σημαίνει ότι όλα τα θύματα κακοποίησης γίνονται θύτες. Ωστόσο, η παιδική σεξουαλική κακοποίηση συνδέεται με αυξημένα επίπεδα τραυματικής εμπειρίας, δυσκολιών στη διαχείριση των συναισθημάτων και σε κάποιες περιπτώσεις με αναπαραγωγή κακοποιητικών συμπεριφορών.

Πολλοί άντρες που κακοποιούνται σεξουαλικά ως παιδιά εμφανίζουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, όπως διαταραχές μετατραυματικού στρες (PTSD), κατάθλιψη και δυσκολίες στη διαχείριση των συναισθημάτων και των σχέσεων​. Σε μερικές περιπτώσεις, το τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση της ηθικής και της σεξουαλικής συμπεριφοράς.

Αρκετές μελέτες αναφέρουν ότι άτομα που υπήρξαν θύματα κακοποίησης μπορεί να αναπαράγουν τη συμπεριφορά που βίωσαν, ειδικά αν δεν έχουν λάβει την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη. Ο κύκλος κακοποίησης μπορεί να οφείλεται σε προσπάθειες αναπαραγωγής των τραυματικών εμπειριών τους, εφόσον δεν έχουν αντιμετωπιστεί με θεραπεία.

Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι το ποσοστό των αντρών που υιοθετούν τις ίδιες συμπεριφορές με αυτές που βίωσαν, είναι πολύ μικρό.

Η κοινωνία και το δικαιικό σύστημα δεν είναι αρκετά ευαισθητοποιημένα σε σχέση με την κακοποίηση αγοριών. Όπως ανέφερε και η δικηγόρος του Eric Menendez, εάν στο εδώλιο του κατηγορουμένου είχαμε κορίτσια, η δίκη θα είχε μιαν εντελώς διαφορετική τροπή. Η απουσία εξειδικευμένων δομών και η απροθυμία της κοινωνίας να αναγνωρίσει το πρόβλημα κάνει τα αγόρια να νιώθουν ότι δεν θα βρουν τη στήριξη που χρειάζονται​.

Ίσως, στο μέλλον καταφέρουμε να δώσουμε φωνή στα αγόρια που τη χρειάζονται και να τα απελευθερώσουμε από το βάρος των κοινωνικών προτύπων. Μέχρι τότε ελπίζουμε να μην υπάρξουν πολλά αγόρια που θα φτάσουν στο σημείο να σκοτώσουν τους γονείς τους όπως ο Lyle και ο Eric - και να εξαφανιστούν οι Sean “Diddy” Combs αυτού του κόσμου…