Ρωσία: Πόσα πυρηνικά όπλα διαθέτει και ποιος τα ελέγχει;

Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προειδοποίησε τη Δύση ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά εάν χτυπηθεί με συμβατικούς πυραύλους και ότι η Μόσχα θα θεωρούσε οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της με την υποστήριξη μιας πυρηνικής δύναμης ως κοινή επίθεση.

Πόσα πυρηνικά όπλα διαθέτει η Ρωσία;

Η Ρωσία, η οποία κληρονόμησε τα πυρηνικά όπλα της Σοβιετικής Ένωσης, διαθέτει το μεγαλύτερο απόθεμα πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο. Ο Πούτιν ελέγχει περίπου 5.580 πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων (FAS).

Από αυτές περίπου 1.200 έχουν αποσυρθεί αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό άθικτες και περίπου 4.380 είναι αποθηκευμένες για τις επιχειρησιακές δυνάμεις, σύμφωνα με τη FAS.

Από τις αποθηκευμένες πυρηνικές κεφαλές, 1.710 στρατηγικές κεφαλές έχουν αναπτυχθεί: περίπου 870 σε χερσαίους βαλλιστικούς πυραύλους, περίπου 640 σε βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από υποβρύχια και πιθανώς 200 σε βάσεις βαρέων βομβαρδιστικών, δήλωσε η FAS.

Τέτοιοι αριθμοί σημαίνουν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να καταστρέψει τον κόσμο πολλές φορές. Το ίδιο θα μπορούσαν να κάνουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεδομένων των δικών τους αποθεμάτων.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση είχε στο αποκορύφωμά της περίπου 40.000 πυρηνικές κεφαλές, ενώ το αποκορύφωμα των ΗΠΑ ήταν περίπου 30.000.

Υπό ποιες συνθήκες θα χρησιμοποιούνταν;

Το δημοσιευμένο πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας για το 2020 καθορίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες ένας Ρώσος πρόεδρος θα εξέταζε το ενδεχόμενο χρήσης πυρηνικών όπλων: σε γενικές γραμμές ως απάντηση σε μια επίθεση με χρήση πυρηνικών ή άλλων όπλων μαζικής καταστροφής ή στη χρήση συμβατικών όπλων κατά της Ρωσίας «όταν απειλείται η ίδια η ύπαρξη του κράτους».

Ο Πούτιν έδωσε λεπτομέρειες για τις αλλαγές στο πυρηνικό δόγμα στις 26 Σεπτεμβρίου.

Οι καινοτομίες που περιέγραψε ο Πούτιν περιλαμβάνουν τη διεύρυνση των απειλών υπό τις οποίες η Ρωσία θα εξέταζε το ενδεχόμενο πυρηνικού πλήγματος, τη συμπερίληψη της συμμάχου Λευκορωσίας στην πυρηνική ομπρέλα και την ιδέα ότι μια αντίπαλη πυρηνική δύναμη που υποστηρίζει ένα συμβατικό πλήγμα κατά της Ρωσίας θα θεωρείται επίσης ότι της επιτίθεται.

Το νέο δόγμα δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί και δεν είναι σαφές αν θα δημοσιευθεί.

Αποκτά περισσότερα πυρηνικά;

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέφεραν στην Ανασκόπηση της Πυρηνικής Στάσης του 2022 ότι η Ρωσία και η Κίνα επεκτείνουν και εκσυγχρονίζουν τις πυρηνικές τους δυνάμεις και ότι η Ουάσινγκτον θα ακολουθήσει μια προσέγγιση βασισμένη στον έλεγχο των εξοπλισμών για να αποτρέψει δαπανηρές κούρσες εξοπλισμών.

«Ενώ οι πυρηνικές δηλώσεις και η απειλητική ρητορική της Ρωσίας προκαλούν μεγάλη ανησυχία, το πυρηνικό οπλοστάσιο και οι επιχειρήσεις της Ρωσίας έχουν αλλάξει ελάχιστα από τις εκτιμήσεις μας του 2023, πέρα από τον συνεχιζόμενο εκσυγχρονισμό», ανέφερε η FAS στην ανάλυση των ρωσικών δυνάμεων του 2024.

«Στο μέλλον, ωστόσο, ο αριθμός των πυρηνικών κεφαλών που ανατίθενται στις ρωσικές στρατηγικές δυνάμεις μπορεί να αυξηθεί καθώς οι πύραυλοι με μία κεφαλή αντικαθίστανται από πυραύλους εξοπλισμένους με πολλαπλές κεφαλές», δήλωσε η FAS.

Δεν είναι ακόμη σαφές τι αντίκτυπο είχαν οι δυτικές κυρώσεις στην πυρηνική ανάπτυξη της Ρωσίας.

Θα κάνει πυρηνική δοκιμή;

Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι η Ρωσία θα εξέταζε το ενδεχόμενο δοκιμής πυρηνικού όπλου εάν το έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες, θέση που επιβεβαίωσε τον Σεπτέμβριο ο υπεύθυνος για τον έλεγχο των εξοπλισμών.

Πέρυσι, ο Πούτιν υπέγραψε νόμο με τον οποίο αποσύρει την επικύρωση από τη Ρωσία της Συνθήκης για την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών (CTBT).

Η μετασοβιετική Ρωσία δεν έχει πραγματοποιήσει καμία πυρηνική δοκιμή.

Από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, μόνο λίγες χώρες έχουν δοκιμάσει πυρηνικά όπλα, σύμφωνα με την Ένωση Ελέγχου Όπλων: οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν την τελευταία δοκιμή το 1992, η Κίνα και η Γαλλία το 1996, η Ινδία και το Πακιστάν το 1998 και η Βόρεια Κορέα το 2017. Η Σοβιετική Ένωση έκανε την τελευταία δοκιμή το 1990.

Η Συνθήκη για την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών υπογράφηκε από τη Ρωσία το 1996 και επικυρώθηκε το 2000. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν τη συνθήκη το 1996, αλλά δεν την έχουν ακόμη επικυρώσει.

Ποιος θα δώσει εντολή;

Ο Ρώσος πρόεδρος - ο Πούτιν - είναι ο τελικός αποφασίζων για τη χρήση των ρωσικών πυρηνικών όπλων.

Ο λεγόμενος πυρηνικός χαρτοφύλακας, ή «Τσεγκέτ» (που πήρε το όνομά του από το όρος Τσεγκέτ στα βουνά του Καυκάσου), βρίσκεται ανά πάσα στιγμή μαζί με τον πρόεδρο. Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας, σήμερα ο Αντρέι Μπελούσοφ, και ο αρχηγός του γενικού επιτελείου, σήμερα ο Βαλέρι Γερασίμοφ, πιστεύεται επίσης ότι διαθέτουν τέτοιους χαρτοφύλακες.

Ουσιαστικά, ο χαρτοφύλακας είναι ένα εργαλείο επικοινωνίας που συνδέει τον πρόεδρο με τα ανώτατα στρατιωτικά στελέχη του και από εκεί με τις πυραυλικές δυνάμεις μέσω του άκρως απόρρητου ηλεκτρονικού δικτύου διοίκησης και ελέγχου «Kazbek». Το Kazbek υποστηρίζει ένα άλλο σύστημα γνωστό ως «Kavkaz».

Πλάνα που προβλήθηκαν από το ρωσικό τηλεοπτικό κανάλι Zvezda το 2019 έδειξαν αυτό που είπε ότι ήταν ένας από τους χαρτοφύλακες με μια σειρά από κουμπιά. Σε ένα τμήμα που ονομάζεται «εντολή» υπάρχουν δύο κουμπιά: ένα λευκό κουμπί «εκτόξευσης» και ένα κόκκινο κουμπί «ακύρωσης». Ο χαρτοφύλακας ενεργοποιείται από μια ειδική κάρτα flashcard, σύμφωνα με το Zvezda.

Εάν η Ρωσία πίστευε ότι αντιμετώπιζε μια στρατηγική πυρηνική επίθεση, ο πρόεδρος, μέσω των χαρτοφυλακίων, θα έστελνε απευθείας εντολή εκτόξευσης στις μονάδες διοίκησης του γενικού επιτελείου και της εφεδρείας που κατέχουν πυρηνικούς κώδικες. Τέτοιες εντολές μεταδίδονται ταχύτατα μέσω διαφόρων συστημάτων επικοινωνίας σε μονάδες στρατηγικών πυραύλων, οι οποίες στη συνέχεια θα έριχναν κατά των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης.

Εάν επιβεβαιωνόταν μια πυρηνική επίθεση, ο Πούτιν θα μπορούσε επίσης να ενεργοποιήσει το λεγόμενο σύστημα έσχατης καταφυγής «Dead Hand» ή «Perimetr»: ουσιαστικά οι υπολογιστές θα αποφάσιζαν την Ημέρα της Κρίσης εκτοξεύοντας ολόκληρο το ρωσικό οπλοστάσιο, εάν η ηγεσία του Κρεμλίνου αντιμετώπιζε την καταστροφή.

Πηγή: Reuters