Σαν σήμερα: Η Μαφάλντα γίνεται 60 ετών

Ήταν 29 Σεπτεμβρίου του 1964 όταν η μορφή της Μαφάλντα τυπώθηκε για πρώτη φορά στο χαρτί και συγκεκριμένα στις σελίδες του αργεντίνικου περιοδικού «Primera Plana». Δημιουργός της ο Κίνο ή αλλιώς ο Χοακίν Σαλβαδόρ Λαβάδο, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα. Γεννήθηκε το 1932 και σε ηλικία 13 ετών μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Μεντόσα. Σταμάτησε, όμως, πολύ νωρίς τις σπουδές του για να αφιερωθεί στο μεγάλο του πάθος: Τη γελοιογραφία και το σκίτσο.

Το διασημότερο δημιούργημα του Κίνο ήταν η «ασεβής» Μαφάλντα. Κόρη μιας νοικοκυράς και ενός ασφαλιστή που με τις ερωτήσεις της και την ωριμότητά της φέρνει συνεχώς σε αμηχανία τους «τρομοκρατημένους» γονείς της.

Μαφάλντα: Ένα ξεχωριστό κορίτσι με πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες

Η Μαφάλντα δεν ήταν σαν τα άλλα κορίτσια της ηλικίας της. Οι ερωτήσεις της, οι απορίες της, οι παρατηρήσεις της, αν και διατυπωμένες άμεσα και με παιδική αφέλεια, άγγιζαν πολύ σημαντικά, ενίοτε, και απαγορευμένα για την εποχή  θέματα. Προσπαθώντας να κατανοήσει τον κόσμο των μεγάλων έρχεται αντιμέτωπη με την πλάνη που οι ίδιοι οι άνθρωποι έχουν δημιουργήσει προκειμένου να εξυπηρετούν τα προσωπικά τους συμφέροντα.

Ένα 5χρονο κορίτσι που ζητά εξηγήσεις για τα πάντα: Για την κατάσταση των γυναικών, τη δικτατορία, τον υπερπληθυσμό, τον πυρηνικό πόλεμο, ακόμη και για τον Φιντέλ Κάστρο, εκφράζοντας με τον τρόπο της τις αγωνίες της γενιάς του 1960.

Όταν κυκλοφόρησε στην Ισπανία του Φράνκο, η Μαφάλντα θεωρήθηκε ανάγνωσμα αποκλειστικά για ενήλικες. Στη Βολιβία, τη Χιλή, τη Βραζιλία, τα σκίτσα του Κίνο λογοκρίθηκαν, καθώς η Μαφάλντα δεν σταματούσε να ζητά απαντήσεις σε «καυτά» και αρκετές φορές «ενοχλητικά» θέματα για τα καθεστώτα των χωρών αυτών.

Η Μαφάλντα είναι ένα κυνικό 6χρονο παιδί, στο βάθος αισιόδοξο, ώριμο αλλά καταβάθος παιδί! Μέσα από τα μάτια του χαρακτήρα ο Κίνο, «φωτογράφισε» τον πραγματικό κόσμο με αρκετό χιούμορ για να θίξει τα θέματα που απασχολούσαν τις χώρες και δη την Αργεντινή που βρισκόταν σε περιόδους Χούντας, με το ίδιο λίγο πριν φύγει από τη ζωή να αναφέρει για το μυστικό της επιτυχίας της Μαφάλντα πως «ίσως το ότι πολλά από τα θέματα που την απασχολούσαν δεν έχουν βρει ακόμη λύση».

Ωστόσο, ακόμη κι αν η Μαφάλντα είναι διχασμένη και επαναστατική, δεν παύει να είναι παιδί, γι' αυτό και δεν εγκαταλείπει τον κόσμο στη μοίρα του, αλλά μιλάει μαζί του και τον περιθάλπει βάζοντας ακόμη και έμπλαστρα στις πληγές του, αν χρειαστεί. Τον καλεί να βελτιωθεί, τον παροτρύνει να αντισταθεί, τον βάζει να της υποσχεθεί ότι θα είναι ακόμα εκεί όταν, ως ενήλικας, θα γίνει διερμηνέας στον ΟΗΕ.

Πώς προέκυψε όμως η Μαφάλντα;

Ο χαρακτήρας της Μαφάλντα πλάστηκε από τον Κίνο το 1962 για τις ανάγκες ενός διαφημιστικού κόμικς. Το όνομά της το δανείστηκε από ένα διήγημα του συμπατριώτη του συγγραφέα, Νταβίντ Βίνιας (Dar la Cara, 1962). Το σχέδιο, όμως, ναυάγησε.  Συγκεκριμένα, έπρεπε να φτιάξει ένα χαρακτήρα για μια διαφήμιση πλυντηρίων και μάλιστα στο όνομα που θα χρησιμοποιούσε έπρεπε να υπάρχουν το M και το A. Ο λόγος ήταν ότι αυτά τα γράμματα υπήρχαν και στα πλυντήρια Mansfield, για τα οποία προοριζόταν η καμπάνια.

Ο Κίνο δημιούργησε ένα εξάχρονο κορίτσι με φουντωτά μαλλιά, εμπνευσμένο από την Nancy (του Ernie Bushmiller) και την Lucy (του Charles M. Schulz). Έτσι, την βάφτισε «Mafalda», που εμπεριέχει τα γράμματα της επωνυμίας. Τελικά η διαφημιστική καμπάνια θα αποτύχει και ο νεαρός δημιουργός θα κρατήσει τα δικαιώματα του μικρού κοριτσιού.

H Μαφάλντα δε διαφήμισε ποτέ εν τέλει κάποιο προϊόν, με μία μόνο εξαίρεση: την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Μαφάλντα πέρασε και στην κινούμενη εικόνα, παρά την αντίδραση του δημιουργού της. Το 1972 ο αργεντινός σκηνοθέτης Ντάριο Μάγιο και το 1993 κουβανός συνάδελφός του Χουάν Παδρόν μετέφεραν τις ιστορίες της στη μικρή οθόνη. Το 1982 η Μαφάλντα έκανε την κινηματογραφική της εμφάνιση στην ταινία που σκηνοθέτησε ο αργεντινός Κάρλος Μάρκες. Μάλιστα το Netflix έχει στα σκαριά σειρά με την 5χρονη και όλη της την παρέα, βασισμένη στα κόμικς του Κίνο.

Ήταν και είναι ακόμη δημοφιλής στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Στη Βόρεια Αμερική δεν γνώρισε ανάλογη επιτυχία, επειδή εκεί βασίλευε ο Τσάρλι Μπράουν των Peanuts, ένα ήρωας με ομοιότητες, αλλά χωρίς το πολιτικό υπόβαθρο της 5χρονης.

Εμβληματικές ατάκες του Κίνο διά στόματος Μαφάλντα

Μπορεί να έχουν περάσει 6 δεκαετίες από την εμφάνιση της Μαφάλντα, οι ατάκες και τα σχόλια για την τότε εποχή παραμένουν -έως και ανησυχητικά - επίκαιρα μέχρι και σήμερα.

Ο Κίνο έβαλε στη Μαφάλντα ορισμένες από τις πιο εμβληματικές ατάκες των σύγχρονων κόμικς όπως:

• Από πού να σπρώξουμε τη χώρα για να πάει μπροστά;
• Μήπως τελικά αυτή η σύγχρονη ζωή είναι πιο πολύ σύγχρονη και λιγότερο ζωή;
• Το κακό με τη μεγάλη οικογένεια της ανθρωπότητας είναι ότι όλοι θέλουν να παίξουν το ρόλο του πατέρα.
• Το χειρότερο είναι ότι η επιδείνωση έχει αρχίσει να χειροτερεύει.
• Το να δουλεύεις για να μπορείς να ζήσεις είναι εντάξει. Αλλά γιατί αυτή τη ζωή που κερδίζεις δουλεύοντας θα πρέπει να την χαραμίζεις με το να δουλεύεις για την κερδίζεις;
• Το επείγον, δεν αφήνει χρόνο στο σημαντικό.
• Μαμά, τί θα ήθελες να κάνεις αν ζούσες πραγματικά;
• Σταματήστε τον κόσμο, θέλω να κατέβω.
• Έτσι που πάμε, αυτή η χώρα θα φύγει στο εξωτερικό

Οι χαρακτήρες

Σουσανίτα: Φίλη της Μαφάλντας που θέλει όταν μεγαλώσει να παντρευτεί έναν πλούσιο και όμορφο άντρα, να κάνει πολλά παιδιά και να γίνει νοικοκυρά.

Φελίπε: Καλός φίλος, ένα χρόνο μεγαλύτερος. Έχει αιωνίως άγχος λόγω των σχολικών του υποχρεώσεων, είναι δειλός και δεν έχει αυτοπειθαρχία. Διαβάζει μονίμως το κόμικ «Μοναχικός Καβαλλάρης» και καμιά φορά μπερδεύει τη φαντασία με την πραγματικότητα.

Μανολίτο: Φίλος των Σουσανίτα και Φελίπε, γιος του μπακάλη Δον Μανόλο. Ονειρεύεται να ανοίξει όταν μεγαλώσει διεθνή αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Τα ενδιαφέροντα του είναι οικονομικά, είναι φιλοχρήματος και έχει μεγάλα προβλήματα σε οποιοδήποτε μάθημα εκτός των μαθηματικών. Συχνά λογομαχεί με τη Σουσανίτα, η οποία τον σνομπάρει.

Μιγκελίτο: Νεότερος και πιο αθώος από τους άλλους. Ταυτόχρονα πολύ εγωκεντρικός και με ιδιαίτερη προσωπικότητα.

Γκίγιε ή Νάντο: Ο μικρός αδερφός της Μαφάλντας. Είναι ακόμα νήπιο, αλλά του αρέσει η Μπριζίτ Μπαρντό.

Ελευθερία-Libertad: Είναι κοντούλα και αποτελεί έμμεσο σχόλιο για την πολιτική κατάσταση της εποχής στην Αργεντινή.