Αμερικανικές εκλογές 2024: Τηλεμαχία, η εποχή των τεράτων

Η χθεσινή τηλεμαχία μεταξύ των δύο υποψηφίων για τις προεδρικές του Νοεμβρίου αποκάλυψε πτυχές της προσωπικότητας και (λιγότερο) του προγράμματος της Κάμαλα Χάρρις, αλλά όχι της προσωπικότητας και του προγράμματος του Ντόναλντ Τραμπ. Ο πρώην πρόεδρος είναι ήδη γνωστός: χθες, απλώς επανέλαβε τον τερατώδη εαυτό του· τις έμμονες ιδέες του, τα ψέματα που εκστομίζει χωρίς ντροπή και την τακτική του φόβου μέσω της οποίας φανατίζει σχεδόν τους μισούς Αμερικανούς στρέφοντάς τους εναντίον των υπολοίπων.

Η Χάρρις ξεκίνησε προτείνοντάς του το χέρι. Η χειραψία, που φάνηκε να τον αιφνιδιάζει, σφράγισε την τηλεμαχία: η Χάρρις επέδειξε από την αρχή μια πολιτική κουλτούρα που λείπει από τον Ντόναλντ Τραμπ. Και ενώ συνέχισε, με εμφανές τρακ, μιλώντας με μετρημένο τρόπο για την οικονομία, εκείνος απάντησε, σταθερά θυμωμένος, αραδιάζοντας τις συνηθισμένες του φαντασιώσεις περί «εκατομμυρίων» σατανικών μεταναστών που εισβάλλουν από τα αφύλακτα νότια σύνορα για να κλέψουν τις δουλειές των αυτοχθόνων και να «καταστρέψουν ολόκληρες πόλεις» (ανέφερε όντως κάποιες «κατεστραμμένες» πόλεις, παρουσιάζοντας, δήθεν, συγκεκριμένα στοιχεία.) Η Χάρρις, αν και άρχισε να τον κοιτάζει ειρωνικά, απευθύνθηκε ήρεμα στα μεσαία στρώματα στα οποία ποντάρει κι από τα οποία δήλωσε ότι προέρχεται, υποσχόμενη «βοήθεια» σ’ αυτόν τον κοινωνικό κορμό, ενώ ο Τραμπ επέμεινε στον, κατά τη γνώμη του, οικονομικό όλεθρο ο οποίος οφείλεται στην, κατά τη γνώμη του, ελεύθερη μετανάστευση η οποία καταλήγει, και πάλι κατά τη γνώμη του, στην υψηλή εγκληματικότητα. Εκτός του ότι, από την αρχή, ο πρώην πρόεδρος ήταν διαρκώς εκτός θέματος —αντί να μιλήσει για το οικονομικό του πρόγραμμα, το οποίο, κατά τα φαινόμενα, περιορίζεται στην περικοπή φόρων, επιτέθηκε στη μεταναστευτική πολιτική του Δημοκρατικού Κόμματος— είπε, αρχικά, τρία ψέματα, τα οποία επανέλαβε πολλές φορές μέχρι το πικρό τέλος της τηλεμαχίας: 1) παρά τους ισχυρισμούς του, η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας δεν είναι καταστροφική: αν και τα εμπορικά ελλείμματα αποτελούν μόνιμη πραγματικότητα τις τελευταίες δεκαετίες, ο αμερικανικός καπιταλισμός ανθεί 2) αν και η ανεξέλεγκτη μετανάστευση είναι το κεντρικό επιχείρημά του εναντίον της Χάρρις, τα σύνορα παραμένουν κλειστά και η παράτυπη μετανάστευση διώκεται 3) η εγκληματικότητα την οποία παρουσιάζει σε έξαρση κυμαίνεται σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα. Με λίγα λόγια, ο Ντόναλντ Τραμπ, με αξιολύπητα φτωχό λεξιλόγιο και πολλές επαναλήψεις των ίδιων λέξεων —«εγώ», «εμένα»— και αναφερόμενος στην Χάρρις ως «αυτή» ζωγράφισε ένα πορτρέτο των Ηνωμένων Πολιτειών που απέχει πολύ από την αλήθεια και που ίσως προσβάλλει τα αισθήματα των ίδιων των οπαδών του. Ακόμα και στο ζήτημα του εμπορικού ανταγωνισμού με την Κίνα —μια ακόμα έμμονη ιδέα— προσπάθησε να πείσει το κοινό ότι, στην υψηλή τεχνολογία, η Κίνα έχει υφαρπάξει την αμερικανική παραγωγή. Ούτε αυτό ισχύει.

Στη συνέχεια, ο Τραμπ πέρασε στην κατηγορία περί «μαρξισμού» της Κάμαλα Χάρρις, η οποία τρομάζει πολύ τους Αμερικανούς. Και, όποτε έβρισκε ευκαιρία στη διάρκεια της τηλεμαχίας ξεφούρνιζε αυτόν τον χαρακτηρισμό, και άλλους, συνώνυμους, που της έχουν αποδοθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια. Καθώς οι αμερικανικοί ορισμοί —«προοδευτική», «μετριοπαθής», «κεντρώα», «προσκείμενη στη ριζοσπαστική αριστερά»— έχουν, για τις ΗΠΑ, διαφορετικά σημαινόμενα από τα ευρωπαϊκά, ο Ντόναλντ Τραμπ επέλεξε να προβάλει τον τελευταίο από αυτούς ενοχοποιώντας την Χάρρις και το Δημοκρατικό Κόμμα για την παρακμή της χώρας, για την «εισβολή» εκατομμυρίων παράτυπων μεταναστών (πράγμα που επανέλαβε έντεκα φορές) και για την «εκτέλεση βρεφών» μέσω αργοπορημένων αμβλώσεων. (Jesus Christ Superstar! Τι άλλο θα ακούσουμε!) Όλα τούτα χωρίς να σέβεται τη θεματολογία που πρότειναν οι δύο συντονιστές δημοσιογράφοι David Muir και Linsey Davis, οι οποίοι, εξαιτίας των νομικών συγκρούσεων του καναλιού ABC με τον Ντόναλντ Τραμπ, έβαλαν τα δυνατά τους να μην θεωρήσει ότι τον αδικούν.

Στο ζήτημα του δικαιώματος της άμβλωσης, το οποίο στις ΗΠΑ δεν ασκείται ευρέως —με αποτέλεσμα το υψηλότερο ποσοστό ανηλίκων γονέων στον προηγμένο κόσμο— η ρητορεία του Ντόναλντ Τραμπ ξέφυγε τελείως και οι δημοσιογράφοι θα έπρεπε να τον διακόψουν. Εκτός του ότι ξεστόμισε τις προαναφερθείσες κατηγορίες για τη μαζική εξόντωση των βρεφών, και ενώ καλούνταν να εξηγήσει τη θέση του στο δικαίωμα της άμβλωσης, βγήκε πάλι εκτός θέματος και βάλθηκε να παραπονιέται για την κλοπή της ψήφου το 2020 η οποία ευνόησε την τακτική του Ηρώδη σε διάφορες αριστεροφιλελεύθερες πολιτείες (τις οποίες επίσης κατονόμασε, στην τύχη.) Και πάλι οι δημοσιογράφοι έδειξαν υπομονή· η τερατολογία έδωσε θάρρος στην Χάρρις η οποία ξεπέρασε το τρακ και, για να μην αποξενώσει το κοινό, επικεντρώθηκε στο δικαίωμα της άμβλωσης σε περίπτωση βιασμού και αιμομειξίας.

Αμέσως μετά, ο Ντόναλντ Τραμπ επανήλθε στο αγαπημένο του θέμα, εκείνο της εγκληματικότητας, και αναφέρθηκε στην υπερβολική επιείκεια της Χάρρις έναντι των εγκληματιών, ξεστομίζοντας ένα ακόμα χονδροειδές ψέμα. Μολονότι ο πρώην πρόεδρος ισχυρίστηκε πως όταν η Χάρρις ήταν δικαστής στην Καλιφόρνια εχθρευόταν την αστυνομία κι ότι τώρα προωθεί δικαστική χαλαρότητα στο πλαίσιο του σοσιαλιστικού της προγράμματος και των ανοιχτών συνόρων, υπενθυμίζω ότι πριν από τέσσερα χρόνια, οι «προοδευτικοί» Δημοκρατικοί, όσοι θεωρούνται η αριστερά της αριστεράς, είχαν κυκλοφορήσει στο Διαδίκτυο τα μιμίδια «Kamala The Cop». Η Χάρρις κατηγορούταν τότε για αδιαλλαξία και αναλγησία· κι όσοι τη γνώριζαν βεβαιώνουν ότι δεν ήταν καθόλου η υπεραριστερή «μαρξίστρια» όπως προσπαθεί να την απεικονίσει σήμερα ο Ντόναλντ Τραμπ. Η Χάρρις ακολουθούσε τη μέση οδό μεταξύ της μηδενικής ανοχής έναντι του εγκλήματος και του ολοκληρωτικού laissez-faire το οποίο χαρακτήριζε τον προκάτοχό της Terence Halliman και πολλούς τοπικούς αξιωματούχους πριν από τον Halliman. Όταν εξελέγη στην εισαγγελία της πολιτείας εφάρμοσε πρόγραμμα επανένταξης μικροεγκληματιών («Back on Track») το οποίο προέβλεπε την επιστροφή στο σχολείο ή στην εργασία με παράλληλη εξάρθρωση νεανικών συμμοριών — ένα χρόνιο πρόβλημα στο Σαν Φρανσίσκο που έχει αποδειχθεί λερναία ύδρα. Στο ενεργητικό της προστέθηκε μια αρκετά επεμβατική στάση προς τους γονείς των μαθητών που είχαν πολλές απουσίες στο σχολείο, τούς οποίους απείλησε ότι θα στείλει στη φυλακή ως υπευθύνους της συμπεριφοράς των παιδιών τους. Η τακτική κρίθηκε σκληρή για τις φτωχές μονογονεϊκές οικογένειες, που προέρχονταν συχνά από μειονότητες. Κλείνω την παρένθεση για το παρελθόν της Χάρρις στην Καλιφόρνια, αν και μπορούν να ειπωθούν πολύ περισσότερα ως απάντηση στους ονειδισμούς του Ντόναλντ Τραμπ.

Στη συνέχεια, όταν οι δημοσιογράφοι ανέφεραν την επίθεση στο Καπιτώλιο, καθώς και τις αστικές και ποινικές καταδίκες του Ντόναλντ Τραμπ, η Χάρρις μού φάνηκε υπερβολικά πολιτισμένη. Νομίζω ότι θα έπρεπε να έχει προετοιμαστεί καλύτερα και να αποκαλύψει στο κοινό τα άπλυτα του Τραμπ από τις επιχειρήσεις κι από τις προσωπικές του συναλλαγές: έτσι κι αλλιώς, όλα αυτά τα χρόνια οι Δημοκρατικοί θα έπρεπε να έχουν ερευνήσει κάποιο έγκλημα που θα μπορούσε να στρέψει εναντίον του τους οπαδούς του —όχι χαζοϋποθέσεις με πορνοστάρ. Ίσως η Χάρρις να ήταν υπέρ το δέον ευγενής: ίσως μετά τη χειραψία, να έπρεπε να υιοθετήσει σε όλη τη διάρκεια της τηλεμαχίας το ύφος με το οποίο περιέγραψε τη διεθνή εικόνα του αντιπάλου της, ως περίγελο και αίσχος για τις ΗΠΑ. Φυσικά, ο Τραμπ καυχήθηκε ότι θεωρείται ο φόβος και ο τρόμος όλου του κόσμου κι ότι τον θαυμάζουν «όλοι»: κυρίως ο κύριος Βίκτορ Όρμπαν, όπως παραδέχτηκε.

Στο ζήτημα της διεθνούς πολιτικής, ο Ντόναλντ Τραμπ περιήλθε σε παραλήρημα και η Χάρρις μπόρεσε να αντεπιτεθεί κατηγορώντας τον για συμμαχίες με δικτάτορες, τους οποίους εκείνος χαρακτήρισε «ισχυρούς άνδρες». Ωστόσο, η δήθεν στήριξη του Πούτιν στην Χάρρις, η οποία αναπόφευκτα αναφέρθηκε, μέτρησε εναντίον της. Ανάμεσα στα υπόλοιπα θέματα που εθίγησαν στην τηλεμαχία ήταν η πολιτική φυλής —η οποία συζητήθηκε με σχετική μετριοπάθεια μιας και ο Τραμπ πρόβαλε τη σωστή θέση των Ρεπουμπλικανών περί αχρωματοψίας —η διένεξη Ισραήλ-Παλαιστίνης, η πρακτική του fracking, η κριτική της αποχώρησης από το Αφγανιστάν, η ιατροφαρμακευτική πρόνοια και το μέλλον της Οbamacare, η κλιματική αλλαγή. Τίποτα εντυπωσιακό δεν ειπώθηκε για όλα τούτα. Στο κλείσιμο, η Χάρρις μίλησε απλά, κατανοητά και συμφιλιωτικά· με κοινή λογική· το επιχείρημα του Τραμπ εναντίον της ήταν γιατί ως αντιπρόεδρος δεν έκανε όλα τα ωραία που θέλει να κάνει ως πρόεδρος. Συνοπτικά μιλώντας, ο πυρήνας της διαφοράς οπτικής ανάμεσα στους δύο υποψηφίους ήταν η δήλωση του Τραμπ «είμαστε ένα καταρρέον έθνος που απειλείται από βάρβαρους γατοφάγους αλλοδαπούς», στην οποία η Χάρρις αντιπαρέβαλε λογική, ελπίδα και ενθουσιασμό. Η τηλεμαχία ήταν εντέλει μια αναμέτρηση μεταξύ της ευπρέπειας και της κοινωνιοπάθειας: αν και τα κομματικά χαρακώματα διατηρήθηκαν —λίγοι ψηφοφόροι άλλαξαν γνώμη— η χθεσινή εμφάνιση των υποψηφίων καταδεικνύει δύο διαφορετικούς πολιτισμούς που προσπαθούν, ή δεν προσπαθούν, να συνυπάρξουν στις Ηνωμένες Πολιτείες.