Μητέρα Τερέζα: Η «Αγία των φτωχών» που αγαπήθηκε και επικρίθηκε για το έργο της

Ήταν 4 Σεπτεμβρίου του 2016, όταν το Βατικανό κήρυξε επίσημα - από τον Πάπα Φραγκίσκο - Αγία της Καθολικής Εκκλησίας την Ανέζα Γκόντζε Μπογιάτζιου, την γνωστή σε όλο τον πλανήτη ως Μητέρα Τερέζα. Είχε ήδη προηγηθεί το Νόμπελ Ειρήνης τριάντα επτά χρόνια πριν, το 1979 «για τη συμβολή της στην καταπολέμηση της φτώχειας και της δυστυχίας, που αποτελεί απειλή για την ειρήνη». Ήταν η ίδια ημέρα που ο Οδυσσέας Ελύτης παραλάμβανε το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Το ποσό των 192.000 δολαρίων που συνόδευε το έπαθλο, το διέθεσε για τους φτωχούς της Ινδίας. Ποια ήταν όμως τελικά η Μητέρα Τερέζα, η μικροκαμωμένη μοναχή από τα Σκόπια; Ήταν όντως άγια ή μήπως τελικά περισσότερο αμαρτωλή απ΄ ότι ήθελε να δείχνει;

Μητέρα Τερέζα: Η αγία των φτωχών που κέρδισε Νόμπελ Ειρήνης

Η Μητέρα Τερέζα γεννήθηκε στα Σκόπια (τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία) στις 26 Αυγούστου του 1910. Μεγάλωσε σε μια θεοσεβούμενη οικογένεια και ήδη σε ηλικία 12 ετών ένιωσε τον Θεό να την καλεί κοντά της. Ήταν τότε που γεννήθηκε μέσα της η ιδέα να γίνει μοναχή και να αφιερωθεί στον Θεό. Tο 1929 σε ηλικία 19 ετών πήγε στο Ντάρτζιλινγκ της Ινδίας  και ορκίστηκε ως μοναχή δύο χρόνια αργότερα. Το 1937 δούλεψε ως δασκάλα σε ένα σχολείο στην Καλκούτα. Το 1950, πήρε την άδεια από το Βατικανό για να ξεκινήσει το ιεραποστολικό της έργο και έτσι δύο χρόνια αργότερα μετέτρεψε έναν παλαιό Ινδουιστικό ναό στην Καλκούτα σε κτίριο για την ίαση των ανθρώπων που πεθαίνουν. Επίσης, το 1955 άνοιξε ένα ορφανοτροφείο στην Καλκούτα. Στην συνέχεια άνοιξε νοσοκομεία και ορφανοτροφεία σε ολόκληρη την Ινδία αλλά και στη Ρώμη, την Τανζανία και την Αυστρία.

Το ντοκιμαντέρ του BBC που την έκανε διάσημη

Με τον καιρό η φιλανθρωπική της δράση άρχισε να γίνεται γνωστή ανά την υφήλιο και το 1969 μια ομάδα δημοσιογράφων ντοκιμαντέρ του BBC άρχισε να ερευνά. «Δεν ήξερα αν αρρώσταινα από αυτά που έβλεπα ή αν έκλαιγα με λυγμούς», θυμάται ο παραγωγός του ντοκιμαντέρ του Sky, με τίτλο «For the Love of God», που προβλήθηκε στο συνδρομητικό κανάλι στη Βρετανία Πίτερ Τσέιφερ για την ημέρα που η Μητέρα Τερέζα τους πήγε στις αποστολές της. «Η εμπειρία από εκείνα τα μέρη ήταν αβάσταχτη. Κι όμως, εδώ ήταν αυτή η καλόγρια που είχε αναλάβει αυτό που θα απέφευγαν οι περισσότεροι. Ήταν μια εξαιρετική γυναίκα. Σκέφτηκα, "ας προσπαθήσουμε να την κάνουμε διάσημη, να μάθει ο κόσμος γι΄ αυτήν". Όταν βγήκε το ντοκιμαντέρ, όλοι ξετρελάθηκαν». 

Μερικά χρόνια αργότερα, στις 8 Δεκεμβρίου του 1979 η Μητέρα Τερέζα κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο προκειμένου να βοηθήσει τους φτωχούς και τους αρρώστους. Ενδεικτικά, βοήθησε τους πεινασμένους στην Αιθιοπία, τα θύματα της πυρηνικής έκρηξης στο Τσερνομπίλ το 1986, καθώς και τα θύματα του σεισμού στην Αρμενία το 1988. Το 1983, κατά την διάρκεια επίσκεψής της στον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β', έπαθε καρδιακή προσβολή και έκτοτε κυκλοφορούσε με βηματοδότη. Η Μητέρα Τερέζα πέθανε το 1997 στην Καλκούτα της Ινδίας.

Όταν η Μητέρα Τερέζα έγινε Αγία

Μετά τον θάνατό της ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' ξεκίνησε τη διαδικασία αγιοποίησής της και στις 19 Οκτωβρίου 2003 οσιοποιήθηκε φτάνοντας το τρίτο από τα τέσσερα στάδια της διαδικασίας αγιοποίησης. Στις 4 Σεπτεμβρίου 2016, μία ημέρα σαν σήμερα, ολοκληρώθηκε η διαδικασία με μία σεμνή τελετή στο Βατικανό όποτε κηρύχθηκε επισήμως από τον Πάπα Φραγκίσκο Αγία της Καθολικής Εκκλησίας.

Οι επιστολές που η Μητέρα Τερέζα είχε ζητήσει να καταστραφούν 

Το 2002 εκδόθηκε το βιβλίο «Il segredo di Madre Teresa» (Το μυστικό της Μ. Τερέζας) με προσωπικά κείμενα,επιστολές και ημερολόγια της Μητέρας Τερέζας στα οποία διαφαίνεται ότι η πίστη της πέρασε κρίση για 50 χρόνια ενώ το 2007 ο π. Kolodiejchuk που είχε αναλάβει να υποστηρίξει την αγιοποίηση της Μ. Τερέζας εξέδωσε το βιβλίο «Mother Teresa: Come be my light» με ανέκδοτες προσωπικές επιστολές της Μ. Τερέζας οι οποίες επιβεβαιώνουν τον κλονισμό της πίστης της. Η Μ. Τερέζα είχε ζητήσει να καταστραφούν οι επιστολές της μετά τον θάνατό της αλλά η Καθολική Εκκλησία αποφάσισε να τις κρατήσει.

Σύμφωνα με τον π. Kolodiejchuk το πνευματικό βασανιστήριο από το οποίο διήλθε η Μ. Τερέζα στην πραγματικότητα ενισχύει την υπόθεση της αγιοποίησής της.

Οι σφοδροί επικριτές: Ποια ήταν τελικά στ' αλήθεια η Μητέρα Τερέζα;

Η Μητέρα Τερέζα είχε φανατικούς οπαδούς αλλά και σφοδρούς επικριτές. Ήταν εκείνοι που αμφισβήτησαν την κοινωνική της προσφορά και τα ανιδιοτελή της κίνητρα με κυριότερο επικριτή της τονΟ πιο σφοδρός επικριτής της τον δημοσιογράφο, αρθρογράφο και συγγραφέα Κρίστοφερ Χίτσενς. Ο Χίτσενς την κατηγόρησε για θρησκευτικό φανατισμό, αφού «ενδιαφερόταν λιγότερο να βοηθήσει τους φτωχούς και περισσότερο να τους χρησιμοποιήσει σαν μία αστείρευτη πηγή εξαθλίωσης με την οποία τροφοδοτούσε την διάδοση των φονταμενταλιστικών ρωμαιοκαθολικών πιστεύω της».

Η κριτική του έγινε μέσα από σειρά άρθρων, ντοκιμαντέρ και το βιβλίο του «Μητέρα Τερέζα: Θεωρία και πράξη» σύμφωνα με το οποίο η ίδια ενστερνιζόταν την άποψη ότι ο ανθρώπινος πόνος είναι δώρο Θεού και ότι ενώ διακήρυττε ότι κρατούσε απολιτική στάση, συναναστρεφόταν στυγνούς δικτάτορες όπως τον Φρανσουά Ντιβαλιέ, πρώην δικτάτορα της Αϊτής, που συναναστρεφόταν με πόρνες, παραβατικούς και δολοφόνουςκαι τον Εμβέρ Χότζα, πρώην ηγέτη της κομουνιστικής Αλβανίας, αλλά και απατεώνες όπως τον Τσαρλς Κίτινγκ. Την κατηγόρησε επίσης ότι κέρδισε εκατομμύρια αφορολόγητα δολάρια ενώ οι τρόφιμοι κλινικής της Καλκούτα εξακολουθούσαν να δέχονται ανεπαρκή ιατρική φροντίδα. Το 2010, το περιοδικό Forbes αποκάλυψε ότι το πρώτο κατάλυμα που έχτισε είχε ποσοστό θνησιμότητας άνω του 40 %.

Σύμφωνα με μία μαρτυρία όταν κάποιος καρκινοπαθής υπέφερε από αβάσταχτους πόνους, η Μητέρα Τερέζα προσπάθησε να τον ανακουφίσει, χρησιμοποιώντας ως βάλσαμο την φιλοσοφία της περί ανθρώπινου πόνου, λέγοντάς του «Υποφέρετε. Αυτό σημαίνει πως ο Ιησούς σάς φιλά και η Χάρη του ακουμπά το σώμα σας».

Το 2013 μία καναδική έρευνα ήρθε για να δικαιώσει τους επικριτές της. Σύμφωνα με αυτήν τα γεγονότα δεν δικαίωναν την καθαγιασμένη εικόνα της Μητέρας Τερέζας, η οποία ήταν αποτέλεσμα υπερβολικής προβολής από τα ΜΜΕ. Έτσι οι κατηγορίες του Χίτσενς ενισχύθηκαν. Επίσης, της έχει ασκηθεί κριτική για αρκετές πτυχές της δράσης της, ειδικότερα για την υποστήριξη ακραίων απόψεων κατά των αμβλώσεων ή της αντισύλληψης, για ζητήματα οικονομικής διαχείρισης, καθώς και για τις πραγματικές υπηρεσίες φροντίδας των ιδρυμάτων της. Η έρευνα κατέληγε στο συμπέρασμά πως η αγιοποίηση της μοναχής ήταν επικοινωνιακό κόλπο του Βατικανού, το οποίο και στήριξε, κρύβοντας «κάτω από το χαλί» θαύματα που είχαν ιατρική εξήγηση και ύποπτες συναλλαγές μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας της αγιοποίησης.