Στις ΗΠΑ κρίνεται η Δημοκρατία

Το 1923 ο Χίτλερ καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλακή για το αποτυχημένο «Πραξικόπημα της Μπυραρίας». Θα μπορούσε να ήταν και η τελευταία φορά που το όνομά του θα απασχολούσε τους ιστορικούς. Σήμερα, ωστόσο, υπάρχει μια γενικότερη συναίνεση στην ακαδημαϊκή κοινότητα ότι η αποτυχία και η καταδίκη αποτέλεσαν μια κομβική στιγμή για την επιτυχία των Ναζί: οδήγησαν τον Χίτλερ στο να εγκαταλείψει τα σχέδια για βίαιη ανατροπή του καθεστώτος. Θα διεκδικούσε την εξουσία μέσα από εκλογές. Το έκανε δέκα χρόνια αργότερα.

Αυτό αποτελεί πια κοινό τόπο: Στις δυτικές τουλάχιστον κοινωνίες ο κίνδυνος δεν είναι τα τανκς, αλλά η διαφθορά της Δημοκρατίας από μέσα. Στην Ευρώπη το παρακολουθούμε να συμβαίνει στην Ουγγαρία. Ο μεγάλος κίνδυνος όμως είναι οι ΗΠΑ. Η υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις έχει προκαλέσει ένα κύμα ενθουσιασμού και ελπίδας ότι θα αποφευχθεί μια δεύτερη θητεία Τραμπ. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, συμβαίνουν πράγματα που λίγα χρόνια πριν θα τα θεωρούσαμε αδιανόητα.

Στη Γερμανία το μεγάλο ψέμα το οποίο επέτρεψε στον Χίτλερ να καταστρέψει τη Δημοκρατία ήταν η φωτιά στο Ράιχσταγκ. Με πρόσχημα ένα δήθεν επικείμενο κομμουνιστικό πραξικόπημα, κατάφερε να πειθαναγκάσει τη Βουλή να του δώσει έκτακτες εξουσίες οι οποίες του επέτρεψαν να επιβάλει τη δικτατορία του. Στην Αμερική το μεγάλο ψέμα είναι η δήθεν νοθεία στις εκλογές του 2020. Το ότι το έχει πιστέψει το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων του Τραμπ αποτελεί ήδη ένα στίγμα για το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ. Αυτό που είναι πραγματικά επικίνδυνο, ωστόσο, είναι ότι το υποστηρίζει πλέον και η ελίτ του ρεπουμπλικανικού κόμματος, αυτοί δηλαδή οι οποίοι δεν δικαιολογούνται να μη γνωρίζουν. Ορισμένοι μάλιστα περνάνε από τις καταγγελίες στην πράξη.

Στο πλαίσιο της έρευνας όμως έχουν γίνει επιδρομές σε σπίτια κυρίως Λατίνων ψηφοφόρων ακτιβιστών οι οποίες έχουν οδηγήσει σε καταγγελίες για προσπάθεια εκφοβισμού

Στο Τέξας, για παράδειγμα, ο εισαγγελέας, γνωστός σύμμαχος του Τραμπ, έχει ξεκινήσει εκτεταμένη έρευνα για παράνομες εγγραφές ψηφοφόρων, παρά το ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για συστηματική νοθεία και έχουν εντοπιστεί μόνο σποραδικά περιστατικά. Χαρακτηριστικά, η μονάδα η οποία κάνει την έρευνα έχει έναν προϋπολογισμό πάνω από 2 εκατομμύρια δολάρια, τον προηγούμενο χρόνο, ωστόσο, κατέληξε στη δίωξη μόλις 4 ατόμων! Στο πλαίσιο της έρευνας όμως έχουν γίνει επιδρομές σε σπίτια κυρίως Λατίνων ψηφοφόρων ακτιβιστών, ανάμεσά τους και υποψηφίων του δημοκρατικού κόμματος, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε καταγγελίες για προσπάθεια εκφοβισμού. Να που τέτοιες μέθοδοι δεν χρησιμοποιούνται μόνο στην Αλβανία. Έχει σημασία πάντως το ότι είναι Λατίνοι, καθώς η εκλογική συμπεριφορά αυτής της ομάδας θεωρείται καθοριστική για την έκβαση των εκλογών σε πολλές πολιτείες.

Εκεί όμως που τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά, είναι στην πολιτεία της Τζόρτζια. Το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών, λόγω του συστήματος των εκλεκτόρων, θα μπορούσε να εξαρτηθεί από μία πολιτεία όπως η Τζόρτζια, όπου Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί είναι περίπου ισοδύναμοι. Στις προηγούμενες εκλογές κέρδισε ο Μπάιντεν με μόλις 12.000 ψήφους διαφορά. Είναι η πολιτεία για τους εκλέκτορες της οποίας ο Τραμπ, σε μαγνητοφωνημένη συνδιάλεξη, πίεζε τον γραμματέα της πολιτείας να του «βρει» 11.780 ψήφους, απειλώντας τον με ποινικές συνέπειες. Εκεί, λοιπόν, το κόμμα του Τραμπ άλλαξε τη σύνθεση της εκλογικής επιτροπής η οποία είναι αρμόδια για την ανακήρυξη του αποτελέσματος, βάζοντας στελέχη τα οποία ασπάζονται το μεγάλο ψέμα. «Πίτμπουλ για τη νίκη» τους αποκάλεσε ο Τραμπ. Ταυτόχρονα τους έδωσε τη δυνατότητα να ερευνήσουν την πιθανότητα νοθείας κατά την κρίση τους, χωρίς αυστηρές και δεσμευτικές προϋποθέσεις. Πράγμα που σημαίνει ότι στην υποθετική περίπτωση που το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τους εκλέκτορες της Τζόρτζια, κι έχουν κερδίσει οι Δημοκρατικοί, πολλοί φοβούνται ότι η Επιτροπή θα προσπαθήσει να μην επικυρώσει τα αποτελέσματα, δημιουργώντας μείζονα συνταγματική κρίση. Υπάρχουν φυσικά τα δικαστήρια, μπορούμε όμως να φανταστούμε το κλίμα που θα έχει δημιουργηθεί αν η εκλογή του επόμενου προέδρου οδηγηθεί εκεί. Τα επεισόδια της 6ης Ιανουαρίου θα μοιάζουν με σχολική εκδρομή.

Άλλωστε, όπως μας έχουν προειδοποιήσει από καιρό οι Levitsky και Ziblatt στο βιβλίο τους «Πώς πεθαίνουν οι Δημοκρατίες», η λειτουργία των θεσμών, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από άγραφους κανόνες, κυρίως την αμοιβαία ανοχή και την αυτοσυγκράτηση. Και τα δύο δεν χαρακτηρίζουν τον Τραμπ, ο οποίος έχει φροντίσει, και υπόσχεται να το κάνει ακόμα πιο δυναμικά αν κερδίσει τις εκλογές, να διορίζει όπου μπορεί ανθρώπους που δεν πρόκειται να του αρνηθούν το παραμικρό. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, λοιπόν, τι θα συμβεί αν οι εκλογές κριθούν τελικά στο Ανώτατο Δικαστήριο όπου ήδη η συντηρητική πλειοψηφία έχει πάρει εξαιρετικά αμφιλεγόμενες αποφάσεις. Ανάμεσά τους και τη μερική ασυλία του Τραμπ, ο οποίος κατηγορείται για την προσπάθεια ανατροπής των εκλογικών αποτελεσμάτων και τα επεισόδια της 6ης Ιανουαρίου.

Φυσικά μπορεί τίποτα από όλα αυτά να μη συμβεί. Αν η Χάρις κερδίσει καθαρά, ο Τραμπ θα βρεθεί στο περιθώριο και είναι πιθανό το ρεπουμπλικανικό κόμμα να ξεφύγει από την επιρροή του. Το ρεύμα, ωστόσο, το οποίο έχει δημιουργήσει, τα εκατομμύρια των φανατικών που είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν τη Δημοκρατία και βέβαια η υπέρμετρη πόλωση, θα παραμείνουν. Κι όπως έχει δείξει και η εμπειρία στην Ευρώπη, θα αποτελούν την καύσιμη ύλη για ανάλογες προσπάθειες στο μέλλον. Εδώ που έχουμε φτάσει θα ήταν υπερβολικά αισιόδοξο να πιστέψουμε ότι θα ξεμπερδέψουμε εύκολα.