Έτοιμο το Παρίσι για τους Ολυμπιακούς Αγώνες

Οι Παριζιάνοι διαμαρτύρονται: επί τρεις εβδομάδες το Παρίσι θα είναι αβίωτο. Πλήθη, φασαρία —και δεν θα βρίσκεις να παρκάρεις! Συνιστώ λίγη περισσότερη γενναιοψυχία: όταν τελειώσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, η πόλη θα έχει δημιουργήσει μια καινούργια δέσμη από υπέροχες αναμνήσεις. Αν και πιστεύω ότι οι Ολυμπιακοί πρέπει να γίνονται με διεθνή χρηματοδότηση και υποστήριξη σε μεγαλουπόλεις που χρειάζονται νέες υποδομές και εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών —λόγου χάρη την Γκαμπορόνε (Μποτσουάνα) ή στο Σαν Χοσέ (Κοσταρίκα), η ιδέα δεν φαίνεται να περνάει από το μυαλό της επιτροπής. Επομένως, ιδού, δυσανασχετούν οι αιωνίως γκρινιάρηδες Παριζιάνοι μαζί με τους κατοίκους των προαστίων: πώς θα επιζήσουμε με τη επέλαση 15 εκατομμυρίων επισκεπτών; Θα επιζήσετε.

Το Παρίσι αστράφτει και είναι πανέτοιμο για τους τρίτους Ολυμπιακούς Αγώνες της ιστορίας του

Αυτή τη φορά δεν έγιναν μεγάλες πολεοδομικές και αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις όπως εκείνες του 1900 και του 1924· απλώς, οι υποδομές προσαρμόστηκαν στις σημερινές ανάγκες· το 95% των ολυμπιακών χώρων (95%) προϋπήρχαν προτού το Παρίσι κερδίσει τους Αγώνες του 2024 (η ανταγωνίστρια πόλη ήταν το Λος Άντζελες). Μαζί με τις αθλητικές εγκαταστάσεις, στους Αγώνες θα συμμετέχουν ορόσημα της πόλης όπως το Grand Palais και ο Πύργος του Άιφελ προκειμένου να προβληθεί η παρισινή αρχιτεκτονική κληρονομιά.

Ένα από τα διακυβεύματα των Ολυμπιακών είναι η βιωσιμότητα, η «πρασινότητα» των Αγώνων: οι διοργανωτές έχουν δεδηλωμένο στόχο να μειώσουν στο ήμισυ το αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα των προηγούμενων αγώνων στο Ρίο και στο Λονδίνο, δηλαδή κάτω από 1,5 εκατομμύρια τόνους CO2. Αν και δεν πιστεύω ότι θα το καταφέρουν, το Παρίσι κάνει οικονομία αερίων άνθρακα και οικονομία γενικά, επειδή, αντίθετα από την Αθήνα (2004) ή το Ρίο (2016), διαθέτει, όπως είπα, τις αθλητικές δομές και δεν θα βρεθεί μετά τους Ολυμπιακούς με ένα σωρό «Ολυμπιακά ακίνητα» που δεν θα ξέρει τι να τα κάνει. Αυτό δεν σημαίνει πως για το Παρίσι ήταν όλα εύκολα: ο στόχος να γίνει ο Σηκουάνας ασφαλής για κολύμπι αποδείχτηκε μια από τις πιο απαιτητικές, δαπανηρές και αμφιλεγόμενες υποσχέσεις, την οποία ενθάρρυνε η δήμαρχος Anne Hidalgo — ένα πρόσωπο με εντυπωσιακά χαμηλή ευφυΐα και δυσανάλογη φιλοδοξία. Η ίδια η Hidalgo μάς απείλησε ότι θα βουτήξει στον Σηκουάνα με το μαγιό της, αλλά τελικά δεν βούτηξε: τη γλίτωσαν οι πρόωρες εκλογές· το θέαμα ανεβλήθη.

Εν πάση περιπτώσει, την τελευταία δεκαετία οι αρχές έχουν ξοδέψει 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ πασχίζοντας να καθαρίσουν το ποτάμι και να βελτιώσουν τα αποχετευτικά συστήματα η υπερχείλιση των οποίων επιβαρύνει τον Σηκουάνα με ακατέργαστα λύματα. Οι προσπάθειες ενίσχυσαν την ποιότητα του νερού και τώρα φαίνεται ότι το 2025 το κοινό θα μπορεί να κάνει μακροβούτια σε τρεις τοποθεσίες: στο Bras Marie, στο Bras de Grenelle και στο Bercy. Αυτά ισχυρίζεται η Hidalgo στην οποία δεν έχω καμία εμπιστοσύνη. Πάντως, η τελετή έναρξης θα πραγματοποιηθεί στην όχθη του Σηκουάνα με τα σκάφη να παρελαύνουν κατά μήκος 6 χιλιομέτρων: μια πρωτοτυπία εφόσον οι τελετές των Ολυμπιακών γίνονται συνήθως σε στάδια.

Μέχρι σήμερα έχουν πουληθεί 8,8 εκατομμύρια εισιτήρια. Ο αριθμός των καθημερινών επιβατών του μετρό αναμένεται να αυξηθεί από 150.000 σε κανονικές συνθήκες σε περίπου 800.000 τις ημέρες των Ολυμπιακών και των Παραολυμπιακών. Ενώ αρκετές επεκτάσεις έχουν ήδη ολοκληρωθεί, μια βασική σύνδεση, ο δρόμος ταχείας κυκλοφορίας Charles de Gaulle που συνδέει το αεροδρόμιο και τον σιδηροδρομικό σταθμό Gare de l’Est ετοιμάζεται ακόμα καθώς γράφω αυτές τις αράδες.

Για να αντιμετωπιστεί η πίεση στις υποδομές διαμετακόμισης, οι Αγώνες ήταν μια ευκαιρία για περαιτέρω ώθηση του Grand Paris Express, ενός έργου αστικού σιδηροδρομικού δικτύου που ξεκίνησε το 2013 με στόχο την προσθήκη 200 χιλιομέτρων τροχιάς στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού. Με περισσότερες από 60 στάσεις, το έργο βελτιώνει την προσβασιμότητα πολλών προαστίων του Παρισιού, συμπεριλαμβανομένου του πολύπαθου Saint-Denis, μιας από τις βασικές περιοχές υποδοχής αθλητικών εκδηλώσεων. To Saint-Denis χρειάζεται αυτή την αναγέννηση: είναι ένα από τα λιγότερο ελκυστικά παρισινά προάστια με μεγάλη πυκνότητα μουσουλμάνων και δύο τζαμιά, όχι ένα.

Τώρα ίσως αλλάξουν όλα γι’ αυτό το βόρειο προάστιο με την ενδημική φτώχεια και την εγκληματικότητα: η παρουσία του Ολυμπιακού και Παραολυμπιακού Χωριού, καθώς και το κέντρο αθλημάτων υδάτινου στίβου έχει ήδη τροποποιήσει τη μορφή και λειτουργία του· μετά το τέλος των Αγώνων αυτές οι εγκαταστάσεις θα χρησιμοποιηθούν για την εξυπηρέτηση των τοπικών κατοίκων. Από τον Νοέμβριο του 2024, θα μετατραπούν σε 2.500 μόνιμες κατοικίες, φοιτητικές εστίες, ξενοδοχεία, χώρους γραφείων και λιανικής. Η ανάπτυξη περιλαμβάνει περίπου 7 εκτάρια διαμορφωμένων πάρκων για την προστασία της βιοποικιλότητας και θεωρείται πρόδρομος της ευρωπαϊκής πόλης του 2050, που θα είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για το 2050. Το Χωριό θα φιλοξενήσει 14.250 αθλητές κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών και 8.000 κατά τη διάρκεια των Παραολυμπιακών: οι κάτοικοι του Saint-Denis δεν είχαν ποτέ παρόμοια εμπειρία και ευκαιρία.

Έχουν οριστεί ζώνες αποκλεισμού γύρω από όλους τους χώρους διεξαγωγής των αθλημάτων. Κατά τη διάρκεια των Αγώνων, θα επιβληθούν εκτεταμένοι κυκλοφοριακοί περιορισμοί: δεν θα επιτρέπεται η μηχανοκίνητη κυκλοφορία κοντά στους αγωνιστικούς χώρους, στις μαραθώνιες διαδρομές και στους διαδρόμους της ποδηλασίας. Όπως είπα, όλα αυτά τα μέτρα επηρεάζουν αρνητικά τους Παριζιάνους: το 44% εξ αυτών δηλώνουν ότι η φιλοξενία των Ολυμπιακών Αγώνων αποτελεί μειονέκτημα για την πόλη. Η ανησυχία δεν βασίζεται μόνο στην προσωρινή ταλαιπωρία αλλά και στις κρατικές δαπάνες — οι οποίες ίσως καλυφθούν από τα έσοδα. (Λίγη υπομονή, enfants de la patrie).

Το Παρίσι έχει επίσης επαναπροσδιορίσει τους πολεοδομικούς κανονισμούς του για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του κλίματος και της στέγασης μέσω ενός νέου βιοκλιματικού αστικού σχεδίου. Μετά από δύο χρόνια μελετών και διαβουλεύσεων, αυτό το σχέδιο θα καθοδηγήσει την ανάπτυξη της πόλης έως το 2030. Το Τοπικό Βιοκλιματικό Πολεοδομικό Σχέδιο έχει στόχο να κάνει το Παρίσι φιλικότερο προς το περιβάλλον δίνοντας προτεραιότητα στις ανακαινίσεις κτιρίων, τη μείωση των εκπομπών άνθρακα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Για να επιτευχθεί ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050, το Παρίσι προωθεί τη δημιουργία 300 νέων εκταρίων χώρων πρασίνου μέχρι το 2040. Ιδιωτικά πάρκα και κήποι θα ανοίξουν στο κοινό και ένα μητροπολιτικό πάρκο 15 εκταρίων θα δημιουργηθεί στο βόρειο Παρίσι έως το 2030. Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τοπικές πρωτοβουλίες όπως η απαγόρευση της μετατροπής τουριστικών καταλυμάτων στο κεντρικό Παρίσι και η δημιουργία λαϊκής στέγασης. Η προετοιμασία των Ολυμπιακών έχει ενταχθεί σ’ αυτά τα μεγαλεπήβολα οράματα.

Μέρος της πολιτικής του Παρισιού σχετικά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι η ενθάρρυνση των αθλητικών δραστηριοτήτων για όλους, όχι μόνο για εκπαιδευμένους αθλητές. Η πόλη διαθέτει 1.122 αθλητικές εγκαταστάσεις διαθέσιμες για δημόσια χρήση —ο αριθμός τους αυξήθηκε κατά 71% από το 2014 μέσω επενδύσεων μεγάλης κλίμακας— και για συμπερίληψη ατόμων με αναπηρία. Επιπλέον, εδώ και είκοσι χρόνια έχει ενθαρρυνθεί η χρήση του ποδηλάτου και του πατινιού, ενώ η ζωή των οδηγών ΙΧ δυσκολεύει μέρα με τη μέρα. Δεν συμφωνούν όλοι: άλλο Παρίσι, άλλο Άμστερνταμ.

Οι ανησυχίες ενόψει των Αγώνων στο Παρίσι

Ασφάλεια, καιρός (μήπως κάνει υπερβολική ζέστη;), συνωστισμός και ρύπανση. Νομίζω ότι σε επίπεδο ασφάλειας, το Παρίσι είναι πανέτοιμο: οι Γάλλοι παίρνουν στα σοβαρά το ζήτημα και τα σώματα προστασίας του πολίτη ξέρουν τι κάνουν και πώς να το κάνουν. Το επίπεδο εκπαίδευσης των αστυνομικών και των στρατιωτών είναι εξαιρετικά υψηλό. Έχουν επιστρατευτεί περίπου 20.000 στρατιώτες και περισσότεροι από 40.000 αστυνομικοί, ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες έστειλαν 2.000 ενόπλους. Όσο για τον συνωστισμό, πολλοί Παριζιάνοι θα λείπουν σε διακοπές· κι αν δεν ενσκήψει καύσωνας (το 1924, εξαιτίας της υπερβολικής ζέστης ο μαραθώνιος είχε καθυστερήσει δυόμισι ώρες), οι Αγώνες θα εκτυλιχθούν χωρίς προβλήματα. Εξάλλου, όπως συνέβη και το 1996 στην Ατλάντα, πολλοί αγώνες όπως οι μαραθώνιοι, θα γίνουν πολύ νωρίς το πρωί.

Οι εκπλήξεις δεν θα λείψουν· δεν λείπουν ποτέ. Ίσως το νερό του Σηκουάνα όπου θα γίνει το τρίαθλο ανδρών, το οποίο περιλαμβάνει κολύμβηση 1,5 χιλιομέτρου, παρουσιάσει αυξημένα επίπεδα E.coli: τον Ιούνιο οι δοκιμές για E.coli έδειξαν επίπεδο πάνω από το όριο ασφαλείας. Ίσως οι Αγώνες καθρεφτίσουν τις γεωπολιτικές συγκρούσεις: δεν θα είναι ούτε η πρώτη, ούτε η τελευταία φορά. Υπενθυμίζω ότι η Ρωσία και η Λευκορωσία έχουν αποκλειστεί, αλλά το Ισραήλ συμμετέχει προκαλώντας την οργή των Αράβων και των φιλο-Αράβων. Τέλος, ίσως οι ορδές των 15.000.000 επισκεπτών δεν χωρέσουν τελικά στην περιοχή του Παρισιού: η έκταση της γαλλικής πρωτεύουσας είναι σχετικά μικρή· ο δήμος δεν υπερβαίνει τα 105 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Παρισάκι.

Ο επικεφαλής της Οργανωτικής Επιτροπής του Παρισιού 2024, Tony Estanguet, μας καθησυχάζει: τα αθλήματα είναι διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία της πόλης και των περιχώρων· οι αγώνες στίβου θα διεξαχθούν στο Stade de France, βορείως του Παρισιού· το Pont d'Iena θα φιλοξενήσει ποδηλατικές εκδηλώσεις· τα σημεία εκκίνησης και τερματισμού των μαραθωνίων θα είναι στο Δημαρχείο και στο Μέγαρο των Απομάχων· η κολύμβηση στο στάδιο της Défense και η γυμναστική θα γίνουν στο στάδιο του Bercy. Mην αγχώνεστε.